بیوفیدبک درمانی (قسمت دوم)

کاربرد تکنیک های بیوفیدبک در درمان بی اختیاری ادرار

قسمت اول

بی‌اختیاری اداری به معنای از دست رفتن کنترل مثانه بوسیله فرد است. علائم بی‌اختیاری ممکن است از نشت خفیف ادرار تا خیس شدن غیرقابل کنترل متفاوت باشد. بی اختیاری ادرار می تواند به دلیل عفونت های ادراری، عفونت های زنانگی، بزرگی غده پروستات، ‌تجمع مدفوع، استفاده از برخی داروها و یا حتی شل و ضعیف شدن عضلات کف لگن و شکم ایجاد شود .برای درمان بی اختیاری ادرار تقویت مثانه و عضلات کف لگن توصیه می شود. تکنیک بیوفیدبک در این مورد می تواند به کمک بیماران و درمانگرانشان بیایید.

استفاده از بیوفیدبک برای درمان بی اختیاری ادرار برای اولین بار در سال 1940 صورت گرفت. یک پزشک متخصص بیماری های زنان به نام آرنولد کگل، از ابزارها و وسایل الکتریکی برای ارزیابی و ارائه روشی برای منقبض کردن ماهیچه های لگن استفاده کرد. بیوفیدبک در درمان بی اختیاری ادرار به فرد کمک می کند تا کنترل کردن، تقویت و نیرو بخشی ماهیچه های لگن را که در کنترل مثانه نقش مهمی بر عهده دارند را یاد بگیرند. این درمان می تواند به افرادی که مبتلا به بی اختیاری ادرار فشاری هستند کمک کند، در این افراد ماهیچه ها نمی توانند در برابر فشار اعمالی مثل سرفه کردن، عطسه زدن، خندیدن و بلند کردن اشیا مقاومت کنند و در نتیجه باعث خالی شدن مثانه می شوند.

همچنین بیوفیدبک در درمان بی اختیاری ادرار فوری مفید است. در این نوع بی اختیاری ادرار، بیمار به صورت متوالی نیاز ناگهانی به دفع ادرار به صورت مکرر احساس می کند و قبل از رسیدن به دستشویی ادرار می ریزد. بیوفیدبک در هر دومورد به فرد آموزش می دهد تا ماهیچه هایی درگیر در کنترل ادرار را تقویت کند. مطالعات نشان می دهد که بیوفیدبک می تواند کاهش بی اختیاری ادرار و بهبود کنترل مثانه را در 94% موارد موجب شود.

بیوفیدبک با قرار دادن سنسورها بر روی بدن بیمار آغاز می گردد. در برخی موارد سنسورهای کوچکی نزدیک ناحیه مقعد، جایی که ماهیچه بدن به پوست نزدیک تر است، قرار می گیرند. همچنین سنسور دیگری در ناحیه رکتوم یا واژن قرار می گیرد. پس از قرار گیری سنسورها در جای خود بیمار باید به انجام یک سری تمرین های و ورزش های مرتبط با لگن که برای تقویت و نیرو بخشی ماهیچه های این ناحیه طراحی شده اند بپردازد.

سنسورها سیگنال ها را به صورت فیدبک هایی که در مانیتورها مشاهده می کنید و یا صدای بوق تبدیل می نمایند و از روی فیدبک های حاصل فرد و درمانگر وی می توانند تشخیص دهند که آیا ماهیچه های درست منقبض شده اند یا خیر.

تکنیک بیوفیدبک مورد استفاده در درمان بی اختیاری ادراری الکترومیوگرافی (EMG) می باشد. در این روش میزان فعالیت الکتریکی ماهیچه های لگن اندازگیری می شود، و به فرد فیدبک داده می شود تا یاد بگیرد  که از ماهیچه هایشان به خوبی استفاده کنند و همچنین به بهتر آموختن ورزش های تقویت کننده ماهیچه ها برای حداکثر بهبود کمک کند. همزمان که ماهیچه های قویتر می شوند، بیماران ماهیچه هایشان را به نحوی صحیح تر بکار می برند و در نتیجه در جلوگیری از خروج ادرار موفق تر عمل خواهند کرد و قادر خواهند بود در صورت لزوم، ادرار خود را کنترل کنند تا به دستشویی برسند.

هدف اولیه در بکارگیری بیوفیدبک در درمان بی اختیاری ادرار، بهینه سازی پاسخ های ماهیچه های کف لگن است. در طولانی مدت دوره های بی اختیاری ادرار کاهش یافته، فراوانی دفعات دفع به 4 بار در روز و یک بار در شب و هنگام خواب کاهش می یابد و خطرهای ابتلا به عفونت مثانه در اثر کارکرد بد مثانه  کاهش می یابد. در ضمن جلسات درمانی انقباض های ماهیچه های لگنی تقویت  می شود و استقامت آنها افزایش می یابد و ظرفیت  مثانه افزایش می یابد، وبازداری از انقباض های شکمی نابهنجار برای بهبود نیاز فوری به دفع ادرار تقویت می شود.

فردی با مسائل غیر نورولوژیک به طور میانگین به 10 جلسه بیوفیدبک در طی دوره 40 روزه نیاز دارد. مدت زمان هر جلسه یک ساعت به طولی می انجامد.

منابع:

deCharms RC, Maeda F, Glover GH, et al. (December 2005). Control over brain activation and pain learned by using real-time functional MRI. Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 102 (51): 18626–31

What is biofeedback?. Association  for Applied Psychophysiology and Biofeedback. 2010-02-22

CMHC, 2001, up date 2010.16.02

atiehclinic