آیا روکش دندان مفید است؟
روکش، از روش‌های بازسازی دندان است که نوعی ترمیم غیرمستقیم دندان به حساب می‌آید، اما تصمیم‌گیری برای انتخاب این روش ترمیمی به عواملی مانند ساختمان دندان باقیمانده، عادت‌های بیمار و شرایط دندان بستگی دارد.
در دندان هایی که مقدار زیادی از آن به دلیل پوسیدگی از بین رفته است یا توسط دندانپزشک هنگام برداشتن پوسیدگی نیاز به برداشتن آن شده است، یا دندان هایی که دیواره آن شکسته است، یا به دلیل عصب کشی یا نازک شدن جداره، احتمال شکستن آن می رود، یا هر مورد دیگری که دندانپزشک تشخیص دهد، می توان با روکش دندان، آن را بازسازی کرد.
انواع روکش دندان
1- روکش چینی فلزی (PFM): که بخش درونی (Frame) آن از فلز و بخش بیرونی آن از جنس چینی دندانپزشکی ساخته می شود. فریم فلزی می تواند از طلا یا آلیاژهای نیکل، کروم و کبالت ساخته شود.
2- ژاکت کراون: که فاقد بخش پشتیبانی کننده درونی (فریم) است. این نوع روکش به دلیل توانایی کمتر در تحمل فشارهای ناشی از جویدن به دلیل فقدان فریم، در دندان های جلو کاربرد دارد. این روش به دلیل حذف لایه فلزی، شفافیت بیشتر و نیاز کمتری به تراش دندان دارد.
3- روکش های تمام چینی: در این روش، بخش درونی (فریم) به جای فلز از نوعی سرامیک تقویت شده به عنوان هسته مرکزی استفاده می شود. این روش گران تر از روش PFM بوده و در موارد وجود حساسیت به هر نوع فلز در بیمار یا به دلایل زیبایی، مورد استفاده قرار می گیرد.
بریج دندان
برای روکش کردن دندانی که ریشه و قسمتی از بدنه دندان وجود دارد، نیازی به تراشیدن دندان های کناری نیست.
اما روش دیگری به نام «بریج» وجود دارد که می توان دندان هایی را که وجود ندارند (دندان های کشیده شده)، با اتکا به دندان های کناری شان احیا کرد (تصویر کناری).
به عبارت دیگر، با استفاده از سه روکش که دو پایه آن روی دندان های موجود کناری استوار می شود، یک روکش به شکل دندان کامل در محل دندان کشیده شده قرار می گیرد.
مزایای روکش کردن دندان
درمان با روکش، در مواردی که تاج دندان دچار تخریب‌های ناشی از پوسیدگی وسیع، ضربات، شکستگی یا تضعیف ساختار دندان پس از درمان ریشه شده باشد، ضروری است.
قضاوت و تشخیص دندانپزشک در روکش‌گذاری دندان پس از درمان ریشه، نقش اصلی را دارد.
مهم‌ترین مزیت روکش حفظ ساختار دندان در برابر شکستگی و نیز حفظ سلامت بافت‌های اطراف دندان است، اما به هر حال 1 تا 5/1 میلی‌متر از نسج دندان، طی فرآیند ترمیم تراش می‌خورد و اهمیت مراقبت از آن را برای جلوگیری از پوسیدگی مجدد چند برابر می‌کند.
مضرات روکش کردن دندان
در روش ترمیم دندان، ماده بازسازی‌کننده بین دیواره‌های باقیمانده دندان قرار می‌گیرد و به حفظ ساختار و یکپارچگی دندان در برابر شکستگی کمک می‌کند و همین طور ظاهری زیبا به دندان می‌بخشد.
اما نکته اینجاست که درمان‌های ترمیمی نه‌تنها ضرورت مراقبت از دندان‌ها را برای جلوگیری از پوسیدگی مجدد چند‌برابر می‌کنند، بلکه تصمیم برای روکش‌گذاری و درمان‌های ترمیمی نیز در برخی موارد تحت تاثیر تشخیص‌های اشتباه دندانپزشک به وارد آمدن آسیب‌های جدی به‌تنها عضو التیام‌ناپذیر بدن منجر می‌شود.
گرچه در برخی موارد، پس از درمان ریشه جهت حفظ ساختار تاج دندان، روکش‌گذاری ضروری می‌شود، اما متاسفانه برخی همکاران ما حتی نسوج سالم را نیز پس از درمان ریشه به سمت روکش‌گذاری هدایت می‌کنند و با تراش‌دادن غیرضروری دندان، عمر مفید آن را کوتاه می‌کنند.
دندانپزشکان تاکید می‌کنند این تصور که همیشه برای استحکام بیشتر دندان باید سراغ روکش برویم، اشتباه است.
بزرگ‌ترین عیب روکش، تراش دندان است و با توجه به این‌که عمر متوسط روکش‌های معمولی بین هشت تا ده سال است، در درازمدت طول عمر دندان کاهش خواهد یافت.
پس روکش زمانی توصیه می‌شود که نسج سالم باقیمانده دندان بسیار کم باشد.
از طرفی نباید فراموش کرد که لبه روکش‌ها یا در مجاورت یا در زیر لثه قرار می‌گیرد و ممکن است باعث التهاب لثه شود، زیرا لثه با نسج سالم دندانی بسیار سازگار‌تر است و این نسج سالم دندانی هنگام ترمیم حفظ می‌شود، ولی در درمان با روکش تراش می‌خورد.
به هر حال هر دندانی که یکپارچگی تاجش را از دست می‌دهد و نیاز به پرکردن پیدا می‌کند نیز نیاز به مراقبت بیشتری نسبت به دندان‌های پرنشده دارد.
ضرورت این مراقبت برای دندان روکش شده بیشتر است، چون در بسیاری موارد، فاصله ایجاد شده بین لبه دندان و روکش می‌تواند باعث گیر‌کردن مواد غذایی و پوسیدگی مجدد در این فضای ایجاد شده، شود.
مسواک و نخ‌دندان؛ حافظان دندان
مسلما هرچه درمان‌های ترمیمی و روکش‌گذاری دندان‌ها با دقت و مهارت بیشتری صورت گیرد، عمر مفید روکش دندان بیشتر خواهد بود، اما واقعیت آن است که دندان‌های روکش شده برای دوام بیشتر به دقت در مسواک‌زدن و بهره‌گیری از نخ‌دندان نیاز دارند.
استفاده از نخ‌دندان در کنار مسواک زدن صحیح، برای این‌که لبه‌های روکش را بتوان تمیز نگه داشت، کاملا ضروری است. البته استفاده از مسواک‌های خاص برای کسانی که دچار بیماری‌های لثه نیز هستند توصیه می‌شود.
اگر روکش به صورت پل یا بریج باشد نیز نیازمند استفاده از نخ‌دندان اختصاصی است که استفاده از آن تحت نظر دندانپزشک آموزش داده می‌شود.
افزایش عمر مفید دندان روکش شده
افزایش عمر مفید دندان روکش‌شده به عواملی چون نوع رژیم غذایی، ترکیب بزاق، میزان استحکام دندان هنگام تشکیل و غلظت فلوراید آب آشامیدنی بستگی دارد.
مهم‌ترین نکته در مورد ارتباط رژیم غذایی با عمر مفید دندان روکش‌شده، تعداد دفعات استفاده از کربوهیدرات‌ها یعنی شیرینی‌جات و تنقلات شیرین طی روز است. البته برخی غذاها نیز لزوما شیرین نیست، اما قند پنهان دارد.
بدیهی است هرچه تعداد وعده‌های مواد غذایی شیرین در روز بیشتر باشد، دندان بیشتر در معرض پوسیدگی قرار می‌گیرد.
درمان محافظه‌کارانه‌تر برای برخی دندان‌ها
چند سالی است که بسیاری از افراد از درمانی تحت عنوان «لامینیت» برای اصلاح رنگ، فرم و موقعیت دندانشان بهره می‌گیرند.
از طریق این روش می‌توان دندان‌های قدامی (دندان‌های مجاور لب و گونه‌ها) بد رنگ‌شده، ترک خورده یا دندان‌هایی که قسمتی از آنها شکسته‌شده را بازسازی و اصلاح کرد.
لامینیت روش محافظه‌کارانه‌تری نسبت به روکش است، چرا که دندان‌ها طی آن، تحت تراش کمتری قرار می‌گیرند.
البته این روش زیبایی در عین مزایایی که دارد خالی از عیب نیست، یعنی به غیر از آن‌که بهره‌گیری مثبت از آن به موقعیت قرارگیری دندان در داخل فک و این‌که فضاهای بین دندانی از حد معینی تجاوز نکند بستگی دارد، دندان را مانند روکش در برابر شکستگی محافظت نمی‌کند.
البته در این روش دندان‌ها کمتر از حالتی که روکش می‌شوند در معرض پوسیدگی قرار می‌گیرند، اما طول عمر مفید آن بستگی به وجود مینای کاملا سالم و نداشتن بیماری‌های ارثی مولد پوسیدگی یا پرکردگی های قدیمی دارد.
با تفاسیر ذکر شده مهم‌ترین عامل در کسب درمان‌های موثر و درازمدت دندان در اعتماد بیمار به وجدان پزشکی و اخلاقی دندانپزشک خلاصه می‌شود.
فرآوری: نیره ولدخانی
بخش سلامت تبیان
منابع:
روزنامه اعتماد
جام جم آنلاین - دکتر فرشید مطلبی، دندانپزشک و متخصص ترمیم و زیبایی دندان
مطالب مرتبط:
