اعتدال در زندگی حکم شرع است!!

از آیه «كلوا و اشربوا» چه قاعده‏اى استفاده مى‏شود؟

عبارت «كلوا و اشربوا» در شش آیه قرآن کریم آمده است. سه آیه به بهشتیان و متقین مربوط است(مرسلات/ 43؛ طور/ 19؛ حاقه/ 24)  كه از موضوع بحث ما خارج است. آیات دیگر در مورد غذاهاى دنیوى، به كار رفته است، از جمله «كُلُوا وَاشْرَبُوا مِنْ رِزْقِ اللّهِ وَلَا تَعْثَوْا فِى الْأَرْضِ مُفْسِدِینَ» (بقره/ 60)  از روزى خدا بخورید و در زمین فسادگرى نكنید. در آیه‏اى دیگر مى‏فرماید: «یَا بَنِى آدَمَ خُذُوا زِینَتَكُمْ عِندَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَایُحِبُّ الْمُسْرِفِینَ». (اعراف/31) اى بنى آدم، وقتى مى‏خواهید داخل مسجد شوید، زینت بكنید، لباسهاى پاكیزه و نیكو بپوشید و بخورید و بیاشامید؛ ولى اسراف نكنید كه خداوند اسراف كاران را دوست ندارد.

این تعبیر یك قاعده را بیان مى‏كند و آن این است که یك امر و یك نهى را توضیح مى‏دهد.

امر: بخورید و بیاشامید. رزقى را كه خداوند متعال در اختیار شما قرار داده، از آن استفاده كنید ،غذاهاى پاك براى مۆمنان است. آرى اسلام دینى نیست كه انسان را به چیزی بى جا دعوت بكند.

نهى: اسراف نكنید. غذا به اندازه بخورید، زیادى آن را دور نریزید و كارهایى كه مصداق اسراف كارى است، انجام ندهید. این آیه در حقیقت انسان را به یك حالت اعتدال (استفاده از غذا و زیاده روى نكردن) فرا مى‏خواند و در حقیقت اصل اساسى را بیان مى‏كند كه «تغذیه مناسب داشته باشید تا سلامتى شما حفظ شود، ولى زیاده روى هم نكنید تا موجب بیماریهاى متعدد نگردد. به عبارت دیگر همان طور كه گرسنگى ممكن است كشنده و زیان آور باشد، زیاده روى در غذا هم امكان دارد براى انسان كشنده و زیان آور باشد.

خلاصه این كه این آیه شریفه به اصل «اعتدال در زندگى» اشاره شده است.

بعد از این مقدمه چند پرسش و پاسخ را در همین رابطه مطرح میکنیم:

جواب: چند چیز در غذا خوردن مستحب است: 1) هر دو دست را پیش از غذا بشوئید.2) بعد از غذا دستان خود را بشوئید. 3) میزبان پیش از همه شروع به غذا خوردن كند و بعد از همه دست بكشد. 4) اول غذا بسم الله بگویید. 5) با دست راست غذا بخورید. 6) با سه انگشت یا بیشتر غذا بخورید. 7) اگر چند نفر سر یك سفره نشسته‌اند هر كسی از غذای جلو خودش بخورد. 8) لقمه را كوچك بردارید. 9) سر سفره زیاد بنشینید و غذا خوردن را طول بدهید. 10) غذا را خوب بجوید. 11) بعد از غذا حمد خدا را بجا آورید. 12) انگشتان را بلیسید. 13) بعد از غذا خلال كنید. 14) آنچه بیرون سفره می‌ریزید را جمع كرده و بخورید. 15) در اول روز و اول شب غذا بخورید و در بین روز و بین شب غذا نخورید. 16) بعد از خوردن غذا به پشت بخوابید و پای راست را روی پای چپ بیندازید. 17) در اول غذا و آخر آن نمك بخورید. 18) میوه را پیش از خوردن با آب بشوئید. (توضیح المسائل امام (ره)، ص 2636)

جواب: چند چیز در غذا خوردن مكروه است: 1ـ در حال سیری غذا خوردن 2- پرخوردن 3- نگاه كردن به صورت دیگران در موقع غذا خوردن 4ـ خوردن غذای داغ 5ـ بعد گذاشتن نان در سفره منتظر چیز دیگر شدن 6ـ پاره كردن نان با كارد 7- گذاشتن نان زیر ظرف غذا 8- پاك كردن گوشتی كه بر استخوان چسپیده به طوری كه چیزی در آن نماند. 9- پوست كندن میوه 10- دور انداختن میوه پیش از آنكه آن را بخورید. ( توضیح المسائل امام (ره)، ص 2637)

جواب: در آشامیدن آب چند چیز مستحب است: 1- آب را به صورت مكیدن بیاشامد. 2- در روز ایستاده آب بخورد. 3- پیش از آشامیدن آب بسم الله و بعد از آن الحمدالله بگوید. 4- به سه نفس آب بیاشامد. 5- از روی میل آب بیاشامد. 9- بعد از آشامیدن آب حضرت اباعبدالله ـ علیه السّلام ـ و اهل بیت ایشان را یاد كند و قاتلان آن حضرت را لعنت نماید. و در آشامیدن آب چند چیز مكروه است: 1- -زیاد آشامیدن آب و آشامیدن آن بعد از غذای چرب. 2- در شب به حال ایستاده آب خوردن. 3- با دست چپ نوشیدن آب 4- از ظرف شكسته آب نوشیدن. ( توضیح المسائل امام (ره)، ص2638-2639)

منابع:

سایت اندیشه قم

کتاب پرسش و پاسخهای قرآنی ج4ـ دکتر محمد علی رضایی اصفهانی