تبیان، دستیار زندگی
اموال موجود در دست مردم یا جنبه حقیقی دارد و یا جنبه حقوقی، به این معنا که یا مال شخصی است و یا مربوط به نهادهای دولتی و شرکت های خصوصی است. مسلما استفاده بدون اذن و اجازه از اموال غیر، جایز نبوده و حکم غصب را دارد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

حکم تصرف در بیت المال

بیت المال


استفاده کارمندان از امکانات بیت المال در ساعات رسمى کار به مقدار متعارفى که مورد ضرورت و نیاز است و شرایط کارى بیانگر اذن به کارمندان در این مقدار از استفاده است، اشکال ندارد و همچنین استفاده از امکانات بیت المال با اذن کسى که از نظر شرعى و قانونى حق اذن دارد، بدون اشکال است. در نتیجه اگر تصرفات شخصى در بیت المال به یکى از دو صورت مذکور باشد، چیزى در این رابطه به عهده انسان نیست، ولى اگر شخصی از اموال بیت المال استفاده غیر متعارف کرده باشد و یا بدون اذن کسى که حق اذن دارد، بیشتر از مقدار متعارف استفاده نماید، ضامن آن است و باید عین آن را اگر موجود باشد به بیت المال برگرداند و اگر تلف شده باشد، باید عوض آن را بدهد و همچنین باید اجرت المثل استفاده از آن را هم در صورتى که اجرت داشته باشد به بیت المال بپردازد. (اجوبة الاستفتائات، ترجمه فارسی، ص 515)


اموال موجود در دست مردم یا جنبه حقیقی دارد و یا جنبه حقوقی، به این معنا که یا مال شخصی است و یا مربوط به نهادهای دولتی و شرکت های خصوصی است. مسلما استفاده بدون اذن و اجازه از اموال غیر، جایز نبوده و حکم غصب را دارد. (امام خمینی، تحریرالوسیلة، ج2، ص172)

امام زمان (عج) می فرمایند:  "برای هیچ کس جایز نیست که در مال دیگری، بدون اذن صاحب مال، تصرف کند". (وسائل الشیعة، ج 25، ص 386)

سۆال: این جانب اقدام به استفاده شخصى از بیت المال کرده‏ام، وظیفه من براى بری‏ء الذّمه شدن چیست؟ استفاده شخصى از امکانات بیت المال تا چه حدّى براى کارمندان جایز است؟ و در صورتى که با اذن مسئولین مربوطه باشد، چه حکمى دارد؟

آیة الله خامنه ای(دام ظله):

استفاده کارمندان از امکانات بیت المال در ساعات رسمى کار به مقدار متعارفى که مورد ضرورت و نیاز است و شرایط کارى بیانگر اذن به کارمندان در این مقدار از استفاده است، اشکال ندارد و هم چنین استفاده از امکانات بیت المال با اذن کسى که از نظر شرعى و قانونى حق اذن دارد، بدون اشکال است. در نتیجه اگر تصرفات شخصى شما در بیت المال به یکى از دو صورت مذکور باشد، چیزى در این رابطه به عهده شما نیست، ولى اگر از اموال بیت المال استفاده غیر متعارف کرده باشید و یا بدون اذن کسى که حق اذن دارد، بیشتر از مقدار متعارف استفاده نمایید، ضامن آن هستید و باید عین آن را اگر موجود باشد به بیت المال برگردانید و اگر تلف شده باشد، باید عوض آن را بدهید و هم چنین باید اجرت المثل استفاده از آن را هم در صورتى که اجرت داشته باشد به بیت المال بپردازید. (اجوبة الاستفتائات، ترجمه فارسی، ص 515)

سوال: ما سرایدار هستیم و در مدرسه زندگی می‌کنیم مدتی پیش یکی از مدیران خواستار رفتن ما شد ولی پدرم زیر بار نرفت. حال، از نظر شرع ماندن ما در آنجا چه حکمی دارد؟

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سۆال، چنین است:

آیة الله خامنه‌ای (مد ظله العالی):

این‌گونه امور تابع قوانین و مقررات مربوطه مى‌باشد و اگر ماندن شما بر خلاف مقررات باشد، جایز نیست و حکم غصب را دارد و نماز‌تان صحیح نمى‌باشد.

آیة الله مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

در هر حال در صورتی که برخلاف مقررات و قوانین باشد جایز نیست.

آیة الله صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):

امر مذکور در سۆال بستگی به قوانین و مقررات اداره مذکور دارد و چنانچه شرعاً مجاز به سکونت نباشید ادامه ماندن حکم غصب را خواهد داشت سعی کنید رضایت مدیران را بدست بیاورید.

آیة الله نوری همدانی(مد ظله العالی):

تخلف از مقررات جائز نیست و در صورت ضایع شدن حق، به محاکم قضایی مراجعه شود.

آیة الله هادوی تهرانی (مد ظله العالی):

ساختمان مربوط به آموزش و پرورش است و اختیار آن با مدیران مربوطه است و شما باید پس از خواست آنها مبنی بر تخلیه، آنجا را در اولین زمان ممکن تحویل دهید و در آن ساختمان تصرفی نکنید، هر چند اقدام آنها ظالمانه باشد.

البته در حد ضرورت تصرفات شما جایز است.

(توجه:  استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست انجام شده است.)

فرآوری: آمنه اسفندیاری 

بخش احکام اسلامی تبیان


منبع: اسلام کوئیست

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.