آثار و علائم آتشفشان
بمب آتشفشانی
قطعاتی دوكی شكل یا كروی با قطر چند سانتی‌متر تا چندین متر كه در انفجارهای شدید آتشفشان های اسیدی دیده می‌شوند. شكل خاص این قطعات جامد در اثر چرخش گدازه در هنگام صعود در هوا ایجاد می‌گردد. در صورت غلیظ بودن ماگما اثر چرخش در آن مشاهده نمی‌شود ولی پس از سرد شدن در روی سطح بمب شكاف هایی دیده می‌شود كه به نام بمب های قرص‌نانی معروفند.
نوعی بمب آتشفشانی
اسكوری Scorie
در آتشفشان های بازالتی كه گدازه گرانروی كمتری دارند گاهی قطعات از گدازه به هوا پرتاب می‌گردد و در اثر سرمای محیط به سرعت منجمد شده و در نتیجه به صورت اجسامی سرخ رنگ و نامنظم با تخلخل نسبتاً كم به نام اسكوری در می‌آیند.
اسكوری Scorie
مواد مایع آتشفشانی
گدازه: ماده ای داغ، جوشان و متشكل از سییلكات های مختلف كه نسبت به ماگما گاز و بخار آب بسیار كمتری دارد. به دلیل گرمای زیاد در زمان خروج از دهانه آتشفشان به رنگ های قرمز، زرد و سفید دیده می‌شوند. گدازه‌ها می توانند اسیدی حد واسط و یا بازیك باشند. گدازه‌های بازیك نسبت به گدازه‌های اسیدی گرانروی كمتر و سرعت بیشتری داشته و سطح وسیع‌تری را می‌پوشانند.
در گسترش گدازه غلظت، حجم گازها، شیب و شكل محل حركت گدازه و فشار نقش بسیار مهمی دارند. هر چه به دهانه آتشفشان نزدیكتر شویم غلظت گدازه كاهش و حرارت آن افزایش می‌یابد.
خاكستر: مواد دانه‌ریز (كوچكتر از 2 میلی‌متر) سبك، نرم و شبیه به پودر از جنس فلدسپات، لوسیت، اوژیت، منیتیت و ..... هستند كه از دانه‌های ریزگدازه و خرد شدن سنگ های جدار دودكش و حتی در اثر برخورد ذرات جامد موجود در غبار آتشفشان ایجاد می‌گردند و در حین فوران ماگما از دهانه خارج می‌گردند. گاهی خاكسترهای بسیار دانه ریز می توانند مدت زمان طولانی در هوا به صورت معلق باقی بمانند، مانند خاكسترهای آتشفشان كراكوتوا (1883) و بزلسانی (1956) كه پیش از ته‌نشست چندین مرتبه دور كره زمین گردش كردند. ریزش خاكستر با وجود خساراتی كه می‌تواند وارد نماید، به دلیل حاصل خیز نمودن زمین هایی كه در آن ته‌نشست نموده برای انسان ارزشمند می‌باشد.
لاهار Lahar
روانه‌هایی از گل و خاكستر كه در اثر اجتماع مواد پرتابی آتشفشان روی دامنه ایجاد می‌شوند را لاهار می‌نامند.
لاهار به دلیل گرانروی زیاد می تواند قطعات بسیار بزرگی از سنگ را با خود حمل نماید و در طول مسیر حركت خود خسارات زیادی وارد نماید.
نمایشی کلی از لاهار
لاپیلی
ذراتی با قطر 2/0 تا 3 سانتی‌متر از جنس سنگ های جدار دودكش آتشفشان كه آب خود را از دست داده است. برخی از انواع لاپیلی كه از گدازه‌های اسیدی به وجود آمده‌اند و بافت حفره‌داری دارند به نام پوكه معدنی (پرلیت) خوانده می‌شوند كه در ساختمان‌سازی به كار می‌رود.
لاپیلی
پونس یا پامیسPonce_Pumice
اجسامی شیشه‌ای، جامد، بسیار پرحفره، سبك و اسیدی كه در اث باز شدن ناگهانی دهانه آتشفشان در نتیجه فشار ماگما به بیرون پرتاب می‌گردند. قطر پونس ممكن است تا 10 سانتی‌متر نیز برسد.
به دلیل تخلخل زیاد و كم بودن چگالی بر روی آب باقی می‌مانند و با وجود تفاوت اندازه بارزی كه با خاكسترها دارند در محیط آبی پس از آنها ته‌نشین می‌شوند.
(Pumice) پامیس
پونس‌ها دارای انواع مختلفی هستند مانند سنگ‌پا كه سنگی تیره و حاصل از گدازه‌های حدواسط تا بازیك است.
چگالی پونس معمولاً كمتر از یك می‌باشد.
آبفشان Geysers
چشمه‌های آب گرمی هستند كه به صورت دوره‌ای در فواصل زمانی معین (چند دقیقه تا چند روز) آب داغ همراه با بخار آب باشدت فراوان از آن ها فوران می‌كند، سپس تا دوره‌ی بعد فعالیتی دیده نمی‌شود.
آبفشان Geysers
ارتفاع و دمای آن ها بسیار متغیر است، این آبفشان ها دائمی نیستند و معمولاً در مناطقی كه به تازگی فعالیت آتشفشانی رخ داده است دیده می‌شود.
آبفشان ها حاوی مقداری از مواد از جمله سیلیس هستند، به همین دلیل همیشه در اطراف آن ها مقداری رسوب كانی دیده می‌شود.
چشمه‌های آب گرم
چشمه‌های آب گرم، چشمه‌های طبیعی هستند كه دمای آب آن ها در تمام طول سال چند درجه از دمای هوای محیط بیشتر است.
عوامل گرم كننده آب این چشمه‌ها متفاوت است كه می‌توان به فعالیتهای آتشفشانی، درجه زمین گرمابی، واكنشهای هسته‌ای و شیمیایی و حركات زلزله اشاره نمود. چشمه‌های آب گرم ممكن است به دو طریق ایجاد گردند.
چشمه آب گرم
1- در مناطق آتشفشانی آب در اثر نفوذ از خلال گسل ها و شكستگی ها تدریجاً گرم شده و پس از رسیدن به سطح زمین چشمه‌های آب گرم را می‌سازد. هر چه عمق نفوذ و سرعت خروج آب بیشتر باشد دمای بالاتری خواهد داشت.
2- توسط بخار آب‌های مربوط به مرحله سرد شدن ماگما در درون زمین ایجاد و توسط فشار بخار آب و گازها به سمت بالا حركت می‌كند.
بیشتر چشمه‌های آب گرم ایران با تظاهرات آتش فشانی در ارتباطند مانند چشمه‌های آب گرم آب‌اسك، سرعین، بیله‌رود، محلات و ...
