مصرف قرص مولتی‌ویتامین لازم است؟
برخی افراد چون فکر می‌کنند بدنشان به ویتامین ها و املاح احتیاج دارد، به طور خودسرانه و بدون مشورت با پزشک، قرص مولتی ویتامین مینرال مصرف می‌کنند. اما آیا واقعا مصرف روزانه این قرص‌ها ضروری است؟
ویتامین‌ها و املاح (مینرال) موادی هستند که بدن شما برای رشد و عملکرد طبیعی به آنها احتیاج دارد. بعضی از آنها، واکنش‌های شیمیایی مهم و حیاتی را تسهیل می‌کنند و بعضی دیگر در ساختار بدن نقش دارند.
متخصصان تغذیه به این مواد، ریز مغذی می‌گویند که کمبود آنها در بدن باعث بروز بیماری می‌شود. پروفسور کراس استاد تغذیه دانشگاه کلمبیا معتقد است که اگر افراد رژیم غذایی سالم و مناسب داشته باشند، دریافت این ریزمغذیها بسیار راحت است.
متأسفانه اغلب مردم این‌کار را نمی‌کنند و با مصرف تنها یک تا دو واحد میوه و سبزیجات مقدار کافی از ریزمغذیها را دریافت نمی‌کنند. این در حالی است که برای دریافت ویتامین‌ها و املاح مورد نیاز بدن، باید حداقل 5 واحد در روز میوه و سبزی مصرف شود. شاید به همین دلیل بعضی متخصصان برای مردم مولتی‌ویتامین تجویز می‌کنند، چون اکثریت آنها رژیم غذایی مناسبی ندارند.
نکته اینجاست که با مصرف این قرص‌ها، تمام مواد مورد نیاز بدن تامین نمی‌شود، چون بعضی عناصر کمیاب و مورد نیاز بدن فقط در مواد غذایی وجود دارند.
متخصصان تغذیه معتقدند اگر مردم رژیم غذایی مناسب شامل تمام گروه‌های مواد غذایی را نداشته و بعد انتظار داشته باشند با مصرف این قرص‌ها مواد مورد نیازشان تامین شود، در اصل خودشان را گول می‌زنند و به تدریج ناچارند تاوان این کار را بپردازند، چون هیچ‌چیز جای تغذیه سالم را نمی‌گیرد.
البته اگر با مشاهده انواع مولتی‌ویتامین‌ها و مکمل‌های غذایی که با رنگ‌ها و شکل‌های مختلف در داروخانه‌ها وجود دارند شوکه شوید جای تعجب نیست، چون آن‌قدر متنوع و رنگارنگ هستنند و آن‌قدر در مورد آنها تبلیغ می‌شود که ناخودآگاه مردم جذب آنها شده و حس می‌کنند اگر آنها را مصرف نکنند، سلامتی آنها به خطر می‌افتد.
این در حالی است که بسیاری از ادعاهای سازندگان این داروها در مورد فواید آنها هنوز اثبات نشده است و یا جعلی و ساختگی است. اما بعضی از آنها برای گروه‌های خاصی از مردم، مفید هستند.
پروفسور گروتو متخصص تغذیه و سخنگوی انجمن تغذیه آمریکا معتقد است که اکثر تولید‌کنندگان مولتی‌ویتامین‌ها، انواع مختلفی از این قرص‌ها را برای مردان، زنان، کودکان و سالمندان تقسیم‌بندی می‌کنند و اگر هم قرار به مصرف این داروها باشد نکته حساس انتخاب نوع مناسب آن بر اساس گروه سنی و شرایط سلامتی فرد است، چون سطح مطلوب انواع مواد‌مغذی بر اساس سن و جنس متفاوت است؛ به‌عنوان مثال زنانی که در سنین قبل از یائسگی هستند، نسبت به کودکان و سالمندان به آهن بیشتری نیاز دارند.
در مقابل، سالمندان در دریافت و جذب ویتامین ب12 مورد نیاز بدن از موادغذایی، با مشکلاتی روبه‌رو هستند و شاید برای رفع این نیاز، به مکمل‌ها احتیاج پیدا کنند.
ضمنا باید به این نکته هم توجه داشت که قرص‌های مولتی‌ویتامین هم به هر حال دارو هستند و عوارض خاص خودشان را دارند و به همین دلیل توجهات ویژه‌ای را می‌طلبند.
عوارض مصرف خودسرانه و زیاد مولتی ویتامین مینرال
برخی افراد به طور خودسرانه، مقادیر زیادی از مکمل های ویتامین و املاح را مصرف می کنند که عوارض زیر را در پی دارد:
- احساس ناراحتی در معده که اغلب ناشی از خود مکمل ها است و گاهی هم به خاطر زمان نامناسب مصرف و یا همزمانی مصرف مکمل با داروی دیگر است. ممکن است این حالت وقتی ایجاد شود که مکمل را با غذای خاصی بخورید.
- حس سوزن سوزن شدن لب ها، زبان و پوست که می تواند از چند دقیقه تا چند ساعت ادامه یابد و خودبخود برطرف شود.
- احساس خارش پوست که عارضه ملایمی است و اغلب بعد از مدت کوتاهی برطرف می شود.
- سردرد که اغلب بعد از خوردن مکمل ها عارض می شود.
- لکه های قرمز روی پوست که همراه با خارش یا درد است.
برخی عوارض جدی تر عبارتند از:
- علائم آنافیلاکسی : این وضعیت وقتی رخ می دهد که مکمل تغذیه ای را برای اولین بار مصرف می کنید یا به ندرت بعد از مصرف طولانی مدت رخ می دهد. با بروز این علامت، سریعا با اورژانس تماس بگیرید.
- علائم گیجی که نباید نادیده گرفته شود. ممکن است این حالت به خاطر دوز بالای مکمل یا زمان نامناسب مصرف آن یا وجود بیماری زمینه ای باشد.
- علائم شدید یا حتی مرگبار مانند فلج، حمله قلبی و نارسایی کلیه، که گرچه نادر است، ولی در بعضی افراد ممکن است رخ دهد.
از میان ویتامین ها، علائم مسمومیت بیشتر در اثر مصرف دوزهای بالای ویتامین های محلول در چربی رخ می دهد، زیرا این ویتامین ها در بدن ذخیره می شوند. چهار ویتامین محلول در چربی عبارتند از: ویتامین آ ، د ، ای و کا.
لازم است در افراد آسیب پذیر مانند زنان باردار و شیرده، کودکان و سالمندان مصرف مکمل های غذایی با احتیاط بیشتری همراه باشد.
8 نکته هنگام خرید مولتی ویتامین
هنگام انتخاب مولتی ویتامین مناسب خودتان می‌توانید از این نکات کمک بگیرید:1- از ویتامین‌هایی استفاده کنید که برچسب شرکت‌های تولیدکننده مطمئن و معروف را دارند. به این ترتیب اطمینان خواهید داشت که محصول مربوطه، واقعا حاوی همان مواد و ترکیباتی است که روی برچسب آن چاپ شده است.
2- سن، جنسیت و شرایط جسمی خود را همواره در نظر بگیرید و مولتی ویتامینی را انتخاب کنید که فرمول آن مخصوص شرایط شما باشد.
3- اگر محصول مورد نظر تاریخ انقضا ندارد، از خرید آن خودداری کنید. حتی مولتی ویتامین‌ها هم باید تازه باشند تا خواص خود را حفظ کنند.
4- هیچ ریزمغذی به تنهایی عمل نمی‌کند، یعنی برای تاثیرگذاری و عملکرد مناسب، نیازمند وجود ریزمغذیها و املاح دیگر است. بنابراین در جستجوی طیفی گسترده از ویتامین‌ها، املاح معدنی، آنزیم‌ها، اسید آمینه‌ها و آنتی اکسیدان‌ها باشید.
5- از مکمل‌هایی استفاده کنید که فاقد هر نوع ماده مضر مثل قند، نشاسته، گلوتن یا رنگ‌ها و طعم دهنده‌های مصنوعی باشند.
6- املاح معدنی را انتخاب کنید که فرآیند «Chelation» را پشت سر گذاشته باشند. این فرآیند در واقع اسیدهای چرب یا اسید آمینه‌ها را به املاح پیوند می‌زند و به جذب آنها در بدن کمک می‌کند.
7- اگر گیاهخوار هستید در خرید محصول مورد نظر خود دقت کنید، چون بسیاری از محصولات حاوی روغن‌های ماهی یا ماده حاصل از گوشت یا ماکیان هستند.
8- بالاخره اینکه از یک مولتی ویتامین استفاده کنید که از مواد ارگانیک تهیه شده باشد. مولتی ویتامین ارگانیک عاری از مواد شیمیایی مصنوعی، آفت‌کش‌ها، هورمون‌های رشد و آنتی بیوتیک‌ها است که پرهیز از تمام آنها حائز اهمیت است.
فرآوری: نیره ولدخانی
بخش سلامت تبیان
منابع:
ایسنا
همشهری - فرشته آل علی
وب سایت گیتی بهدادی پور
مطالب مرتبط:
هشداری در مورد مصرف بیش از اندازه قرص های مولتی ویتامین
چه کسانی باید قرص ویتامین بخورند؟
چه کسانی باید مکمل غذایی مصرف کنند؟
کی قرص ویتامین املاح را بخوریم؟
