جلبک اسپیروژیر

یکی از جلبک های پر سلولی سبز، اسپیروژیر است که ساختمانی رشته ای دارد و در آب های شیرین مانند آب برکه ها، استخرها یا جویبار ها زیست می کند. هر رشته از این جلبک، از سلول های زیادی که مانند زنجیر به دنبال هم قرار گرفته اند، تشكیل می شود. این جلبک را به خاطر کلروپلاست فنر مانند آن اسپیروژیر نامیده اند.

جلبک اسپیروژیر، در شرایط مساعد از راه طویل شدن و قطعه قطعه شدن ریسه تولید مثل می کند. در عین حال این جلبک در شرایط نامساعد به طریق جنسی هم تولید مثل می کند.

از انواع جلبک های سبز، ریسه‌ای است که در طبیعت به فراوانی وجود دارد و شناسایی آن به علت داشتن کلروپلاست مارپیچی به آسانی صورت می‌گیرد. نوع تولید مثل جنسی آن از نوع الحاقی یا همیوغی است. از ویژگی های مهم این جلبک نداشتن یاخته‌های متحرک، اعم از زئوسپور و گامت است.

این گیاه سردستة آلگ های سبز است که جزو ریسه دارانند. به صورت نوارهای باریک تا 15 سانتی متری در جوی های آب دیده می شود. ریسه هایش به علت داشتن ماده کلروفیل سبز رنگند.

برخی ویژگی های اسپیروژیر

1. ساختار ریسه ساده است و از یاخته‌های استوانه‌ای‌شکل و دراز که به‌دنبال هم قرار گرفته‌اند تشکیل شده است.

2. کلروپلاست آن مارپیچی‌شکل است و در آن چند پیرنوئید دیده می‌شود.

3. ریسه جلبک بسیار لغزنده و لزج است که  به ‌علت ترشح مواد لزجی است که به ‌وسیلة دیواره‌های یاخته‌ای در اطراف ریسه ترشح می‌شود.

4. هیچ نوع یاخته متحرکی از قبیل زئوسپور یا گامت تولید نمی‌کند.

5. رشد معمولی ریسه از طریق تقسیم میتوزی یاخته‌ها صورت می‌گیرد.

6. تولیدمثل جنسی آن به روش خاصی به نام الحاق (کانجوگاسیون) صورت می‌گیرد.

تولید مثل غیر جنسی:

در تولید مثل غیر جنسی، جاندار به مرحله ای از رشد خود كه می رسد می تواند تكثیر شود و افراد جدیدی را به وجود آورد. بسیاری از جانداران ساده كه ساختمان بدنی ساده ای دارند و برخی گیاهان به این روش زیاد می شوند مانند: باكتری ها، تك سلولی ها، برخی گیاهان و جانداران.

در روش تولید مثل غیر جنسی همه ی جانداران تكثیر یافته یك گونه و كاملا مانند هم بوده و خصوصیات ساختمانی و حیاتی یكسانی دارند. در این جانداران اگر شرایط محیطی تغییر كند و این شرایط برای جاندار مضر باشد همه ی نسل آنها از بین می رود.

چرخه زندگی اسپیروژیر(جلبک سبز کلنی سلولی):

چرخه زندگی اسپیروژیر در روش تولید مثل جنسی از نوع چرخه ها پلوئیدی می باشد و اسپیروژیر بالغ ها پلوئید می باشد. کلروپلاست اسپیروژیر فنر مانند می باشد. (نواری شکل )

• در برکه ها و آب های شیرین یافت می شود.
• سلول ها در امتداد هم قرار گرفته و از انتها به هم چسبیده اند و بصورت ریسه های درازی درآمده اند. هر سلول دارای کلروپلاست فنر  مانند است که اطراف آن دانه های پیرنوئید(از پروتئین و نشاسته) وجود دارد.

• تولید مثل غیر جنسی به روش قطعه قطعه شدن ریسه و طویل شدن هر قطعه انجام می گیرد.
• تولید مثل جنسی در ابتدای فصل نامساعد(تابستان و زمستان) به روش هم جوشی صورت می گیرد؛ به این صورت که دو رشته مجاور هم قرار می گیرند، بین دوسلول مجاور در برخی قسمت ها پلی رابط پدید می آید و محتوای یک سلول به دیگری می رود و با آن مخلوط می شود.
• تخم حاصل دارای پوسته ای ضخیم است و می تواند شرایط نامساعد را تحمل کند. در شرایط مساعد با انجام میوز ابتدا چهار هسته تشکیل می شود که سه تا حذف شده و یکی باقی مانده و تبدیل به رشته ی جدید هاپلوئیدی می شود. پس چرخه زندگی از نوع هاپلوئیدی است.
• اسپیروژیر گامت متحرک ندارد.

مرکز یادگیری سایت تبیان

تجمیع: فاطمه گودرزی