حکم دروغ گفتن جهت حفظ شغل!
امام سجّاد (علیه السلام) نیز درباره اینکه چرا باید دروغ کوچک و به شوخی را هم ترک کرد؟ فرمودند:" از دروغ کوچک و بزرگش، جدّی و شوخیش بپرهیزید؛ زیرا انسان هر گاه در چیز کوچک دروغ بگوید، به گفتن دروغ بزرگ نیز جرأت پیدا میکند".
دروغ در اسلام یکی از گناهان کبیره و کلید بسیاری از دیگر گناهان می‌باشد و به شدت از آن نهی شده و نجات را در صدق و هلاکت را در دروغ دانسته است.
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) درباره اینکه آیا به شوخی دروغ گفتن اشکال دارد؟ می‌فرمایند: "دروغ، چه جدّی و چه شوخی آن، درست نیست. همچنین درست نیست که مرد به فرزند خود وعدهای بدهد و به آن عمل نکند. همانا راستگویی، به نیکی رهنمون میشود و نیکی به بهشت هدایت میکند". (کنزالعمّال: 8217 منتخب میزان‌الحکمة: 486 )
همچنین آن حضرت در پاسخ به این پرسش که آیا دروغ گفتن برای خنداندن دیگران اشکال دارد؟ فرمودند:" وای بر کسی که برای خنداندن مردم دروغ بگوید، وای بر او، وای بر او". (کنزالعمّال: 8215 منتخب میزان‌الحکمة: 486 )
امام سجّاد (علیه السلام) نیز درباره اینکه چرا باید دروغ کوچک و به شوخی را هم ترک کرد؟ فرمودند: "از دروغ کوچک و بزرگش، جدّی و شوخیش بپرهیزید؛ زیرا انسان هر گاه در چیز کوچک دروغ بگوید، به گفتن دروغ بزرگ نیز جرأت پیدا میکند." (بحارالأنوار: 72 / 235 / 2 منتخب میزان‌الحکمة: 486)
ما در این مقاله دو پرسش و پاسخ را در مورد دروغ مطرح می کنیم:
سوال: می‌خواستم بپرسم اگر مثلا صاحب‌کار بگوید: (اگر کسی پرسید، بگو من نیستم و یا یک جنس بد را با ارزش و خوب جلوه بده) تکلیف من چیست؟ اگر این کاری که به من گفته شده را انجام ندهم با برخورد و حتی اخراج رو به رو می‌شوم و این در صورتی است که به کار نیازمندم.
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سۆال، چنین است:
آیة الله خامنه‌ای (مد ظله العالی):
در هر صورت دروغ جایز نیست.
آیة الله سیستانی (مد ظله العالی):
دروغ حرام است.
آیة الله مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
در مورد گفتن این جمله که " او نیست" می‌توانید نیت کنید که او در کنار دست شما نیست و در مورد جلوه دادن جنس بد، تا ممکن است این کار را انجام ندهید و اگر بتوانید شغل دیگری انتخاب کنید بسیار بجاست.
آیة الله صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
دروغ گفتن جایز نیست حتی اگر منجر به اخراج شخص شود بلی در بعضی از موارد می توان توریه نمود که مطلب را به صورتی بگوید که دروغ نشود.
آیة الله نوری همدانی(مد ظله العالی):
دروغ حرام است و باید ترک شود.
(توجه: استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.)
سوال: آیا اگر دروغ برای شوخی باشد و ضرری برای کسی نداشته باشد حرام است؟
دروغ گفتن حرام است هر چند به شوخى باشد، مگر اینکه در کلامش قرینه و علامتى باشد که نشان دهد در آنچه مى‌گوید قصد حکایت ندارد؛ پس در صورتى که مخاطب بفهمد قصد جدّى ندارد و شوخى مى‌کند دروغ محسوب نمى‌شود.) تبریزى، جواد، استفتاءات جدید، ج2، ص 487؛ مکارم شیرازى، ناصر، استفتاءات جدید، ج3، ص 170، صافى گلپایگانى، لطف الله، جامع الأحکام، ج1، ص 89(
فرآوری: آمنه اسفندیاری
بخش احکام اسلامی تبیان
منابع:
سایت اسلام کوئیست
خبرگزاری ایسنا
