اولین گام در راه موفقیت
یکی از موارد مهمی که باعث ایجاد ذهنیت ناسالم می شود، مقایسه وضعیت ظاهری زندگی خود با دیگران است. در بین مردم جامعه، همیشه افرادی وجود دارند که از نظر وضعیت زندگی در موقعیت بهتری نسبت به ما برخوردارند.
حالاتی که از این مقایسه نصیب انسان می شود، می تواند اثرات مخربی داشته باشد که در اینجا راهنمایی امیر مۆمنان در این باره می شنویم که در خطبه 23 نهج البلاغه آمده است.
«پس از ستایش پروردگار، بدانید كه تقدیرهاى الهى چون قطرات باران از آسمان به سوى انسانها فرود مىآید، و بهره هر كسى، كم یا زیاد به او مىرسد پس اگر یكى از شما براى برادر خود، برترى در مال و همسر و نیروى بدنى مشاهده كند، مبادا فریب خورد و حسادت كند، زیرا مسلمان - تا زمانى كه دست به عمل پستى نزده كه از آشكار شدنش شرمنده باشد و مورد سرزنش مردم پست قرار گیرد - به مسابقه دهندهاى مىماند كه دوست دارد در همان آغاز مسابقه پیروز گردد تا سودى به دست آورد و ضررى متوجّه او نگردد.
هم چنین مسلمانى كه از خیانت پاک است انتظار دارد و یكى از دو خوبى نصیب او گردد: یا دعوت حق را لبیک گفته عمر او پایان پذیرد «كه آنچه در نزد خداست براى او بهتر است»، و یا خداوند روزى فراوان به او دهد و صاحب همسر و فرزند و ثروت گردد، و هم چنان دین و شخصیّت خود را نگاهدارد. همانا ثروت و فرزندان، محصول دنیا و فانى شدنى، و عمل صالح زراعت آخرت است، گر چه گاهى خداوند، هر دوى آن را به ملّتهایى خواهد بخشید. از خدا در آن چه اعلام خطر كرده است بر حذر باشید! از خدا آنگونه بترسید كه نیازى به عذر خواهى نداشته باشید! عمل نیک انجام دهید بدون آن كه به ریا و خود نمایى مبتلا شوید، زیرا هر كس، كارى براى غیر خدا انجام دهد، خدا او را به همان غیر واگذارد. از خدا، درجات شهیدان، و زندگى سعادتمندان، و هم نشینى با پیامبران را درخواست مىكنیم.»
از سخنان مولای خود می توانیم درسهای زیادی بگیریم:
اول - در نگاه شخصی مثل امیرالمۆمنین، افرادی که به خدا درست ایمان دارند ممکن نیست همیشه در انتظار راحتی و شادی حقیقی هستند و ممکن نیست بخاطر امور دنیایی دچار رفتارهای پست یا حالات افسردگی شوند.
دوم– چیزهایی مثل تقدیر وجود دارد که در آنها نقش نداریم و چیزهایی هم هست که در آن موثریم. آنچه در این میان مهم است، آن است که در هر حال به دنبال آن باشیم که وظایف خود را بشناسیم و اعمال درست خود را با نیت درست انجام دهیم و بقیه را به خدا واگذاریم.
اگر همه چیز ما دنیا بود، جا داشت که از مقایسه خود با دیگران غمگین شویم اما توجه اصلی ما به آخرت است؛ بنابراین هیچگاه در حالت بازنده و غمگین نمی شویم. هر لحظه ممکن است خدا از فضل خودش وضعیت ما را بهبود بدهد همانطور که هر لحظه هم امکان دارد ما را بمیراند که در آن صورت نزد او می رویم و برای ما بهتر است
سوم – روزی ما جزئی از تقدیر ماست که مثل قطرات باران است که بر کل یک شهر می بارد و برای استفاده همه نازل شده است. ما هم هرگز از روزی بی بهره نخواهیم ماند، هرچند ممکن است کم باشد یا زیاد.
چهارم – مشکلات فکری و روانی ما از زمانی شروع می شود که داشته های خود را با دیگران مقایسه می کنیم. در این مواقع است که خیلی خطر دارد که کارهایی بکنیم که پست است. حتی افسردگی هم به اراده خود ماست و جزو اعمال ناصالح است.
پنجم – قبول داشتن تقدیر به این معنا نیست که در کسب روزی تنبلی کنیم، یا با برخوردهای عجولانه یا نسنجیده خودمان باعث شویم که دارایی هایمان را از دست بدهیم.
ششم - بهره مندی از دنیا مانند ثروت و همسر و فرزندان، پسندیده است اما به شرطی که فراموش نکنیم که همه اینها محصول دنیا و فانى شدنی است و عمل صالح زراعت آخرت است که در زندگی حقیقی ما به کارمان می آید.
هفتم - اگر همه چیز ما دنیا بود، جا داشت که از مقایسه خود با دیگران غمگین شویم اما توجه اصلی ما به آخرت است؛ بنابراین هیچگاه در حالت بازنده و غمگین نمی شویم. هر لحظه ممکن است خدا از فضل خودش وضعیت ما را بهبود بدهد همانطور که هر لحظه هم امکان دارد ما را بمیراند که در آن صورت نزد او می رویم و برای ما بهتر است.
هشتم – عده ای از بندگان خدا هستند که هم از بهره های دنیایی فراوانی بهره مندند و هم اهل اعمال صالح هستند؛ اما خدا را نمی توان گول زد. نیتهای ما را می داند و اگر اعمال صالح را به هر نیتی بجز رضای او انجام دهیم، از ما قبول نمی کند.
روح الله رستگار صفت
بخش نهج البلاغه تبیان
