با نوجوان خود دوست باشید

برای این که بتوانید با نوجوان خود ارتباط برقرار کنید و این ارتباط را استحکام بخشید بار دیگر با او، نوجوانی خود را تجربه کنید. بسیاری از شما دوره پرالتهاب و شیرین کودکی و نوجوانی را پشت سر گذارده اید و بی تردید هر یک از شما آن دوران را با تمام شادی ها و غم ها به یاد می آورید، اما آنچه بیش از همه و از بین تمامی حوادث شیرین و تلخ در صندوق خاطرات پایدار می ماند، طرز برخورد و سلوک بزرگسالان و اولیاء در آن دوران است، که نتایج خود را اکنون در زندگی و در رفتارها نشان می دهد. دوران نوجوانی، مرحله گذر از مرز کودکی و ورود به دنیای تازه و مملو از احساسات مختلف و متناقض، همراه با مشکلات است.

مشکلاتی که اغلب به دلیل درک نادرست یا عدم درک تغییر و تحول روانی و فیزیکی از سوی والدین و خود نوجوان و اطرافیان تبدیل به بحران می گردد. مرحله ای که شناخت آن کمک بسیار زیادی به بارور شدن توانایی های بالقوه، ایجاد و رشد خلاقیت در نوجوانان می گردد و متقابلاً عدم شناخت صحیح و مقابله غیر عاقلانه با بسیاری از تغییرات این دوره موجب واکنش حاد روان شناختی و عاطفی فرد خواهد شد.

این دوره برای نوجوان توأم با بروز مشکلاتی است.

پاره ای از این مشکلات عبارت است از:

بلوغ، شکل گیری هویت فردی و اجتماعی، عدم شناخت فرهنگ خودی و اصیل، و جذب و پذیرش فرهنگ بی ریشه وارداتی، مشکل در مناسبات و روابط با بزرگسالان، والدین و «والدین با یکدیگر» و رابطه همسالان، همجنس گرایی و دگرجنس گرایی، تحول ارزش ها و تضاد بین ارزش های اجتماعی و ارزش های شخصی نوجوانان، گذر از دوره سطحی بودن اعتقادات و باورهای مذهبی به دوره شناخت و پرسشگری، ادامه تحصیلات، شغل، ازدواج، مشکلات جنسی و...

در این مقاله سعی خواهد شد تعدادی از مشکلات و مسائل نوجوانان مورد بررسی قرار گیرد و راهکارهایی جهت نفع یا تعدیل آنها ارائه گردد.

این واقعیت را باید بپذیرید که نوجوانان شما در یک منظومه خانوادگی که والدین در رأس آن قرار دارند زندگی می کنند، هرگونه اشکال و ناهنجاری در هر بخش این منظومه مستقیماً نوجوان را تحت تأثیر قرار می دهد. از همین روست که یکی از بزرگترین معضل ها، دوگانگی یا بهتر بگوییم چند گانگی شیوه های تربیت است. بخصوص زمانی که از بیرون این منظومه دخالت هایی صورت بپذیرد منظومه خانوادگی که در آن پدر یک نوع شیوه را برای تربیت و ارتباط خود با نوجوان به کار می برد، مادر نوعی دیگر و همانطور که اشاره شد در شکل پیچیده تر زمانی که از خارج، محیط خانواده توسط اقوام بخصوص پدربزرگ، عمو یا خاله، مادربزرگ، و... کنترل می شود و یکی از ابعاد بالای منظومه تحت تأثیر این نیروها قرار دارد (پدر یا مادر).

از طرفی زمانی وضع وخیم تر می شود که والدین فراموش می کنند زمانی خودشان کودک و نوجوان بوده اند و شرایط تقریباً مشابهی را گذرانده اند؛ اغلب پدر و مادرانی که دارای نوجوانی ناسازگار هستند در صحبت ها و درد دل هایشان عدم تجربه کودکی و شیطنت های آن دوره به وضوح مشهود است، بخش بسیار قابل توجهی از مراجعین نگارنده را افرادی تشکیل می دادند که پدر یا مادر یا هر دو در منظومه خانوادگی پیش از ازدواج دچار مشکل مشابهی بوده اند. یعنی پدر یا مادری سخت گیر، خشن و مستبد داشتند و بچگی را تجربه نکرده اند و یا دوران بی بندوباری را پشت سر گذارده و از این که اکنون کودک یا نوجوانشان تجربه مشابهی داشته باشد حساس و سخت گیر شده اند و درصدی از والدینی که تجارب ناخوشایند دیگران در زندگی آنها نقش تعیین کننده ای داشته است. از هر دیدی که به مسئله بنگریم نوجوانان قربانی های واقعی تجارب فوق هستند.

همانطور که گفته شد از مسائل مبتلا به نوجوانان، عدم درک صحیح این دوره از زندگی به وسیله بزرگسالان و خود نوجوان است.

نوجوان و جوان دوست ندارد به آنان به چشم کودک خام دیروز نگاه کنیم. آنها از یک طرف تمایل به استقلال طلبی و گریز از وابستگی دوران کودکی شان به والدین دارند و از سویی احساس نیاز عاطفی و روانی می کنند؛ این دوگانگی عواطف خود منجر به جهت گیری های احساسی و نگرش یکسویه آنها به شیوه زندگی همه و یا هیچ می شود.

بدین معنی که خانواده (پدر و مادر) بایستی همه خواسته هایشان را برآورده سازد در غیر این صورت هیچ علاقه و پیوندی با خانواده نخواهند داشت.

ماهنامه پیوند