تومور مغزی چه علائمی دارد؟
بیماران مبتلا به تومور مغزی در بیشتر موارد با علائم افزایش فشار جمجمه یعنی سردرد، تهوع و استفراغ به پزشک مراجعه می‌کنند. علاوه بر این علائم، بسته به محل تومور علائمی همچون تشنج، فلج اندام‌ها و اختلات بینایی و شنوایی هم می‌تواند بروز کند.
شیوع تومورهای مغزی در سنین مختلف متفاوت است و در کودکان و سنین بالای 55 سال بیشتر از نوع بدخیم است. در حالی که در سنین میان این دو، شیوع تومور خوش خیم و بدخیم نسبتاً یکسان است.
هنگامی‌که سلول‌های طبیعی، پیر و یا آسیب‌دیده می‌شوند، از بین می‌روند و سلول‌های جدیدی جای آنها را می‌گیرند. برخی اوقات، این فرآیند اشتباه پیش می‌رود و سلول‌های جدید هنگامی‌که بدن به آنها نیازی ندارد، تشکیل می‌شوند و سلول‌های پیر و یا آسیب دیده عادی از بین نمی‌روند.
تولید سلول‌های اضافی اغلب تشکیل توده‌ای از بافت را می‌دهد، که به آن رشد زائد و یا تومور اطلاق می‌شود.
تومورهایی که از خود مغز شروع می‌شوند، تومورهای مغزی اولیه نام دارند.
سرطان ریه، سرطان پستان، سرطان کلیه، ملانوم و دیگر انواع سرطان معمولا به مغز گسترش می‌یابند، یعنی متاستاز دارند. زمانی‌که این امر اتفاق می‌افتد، به این تومورها، تومورهای مغزی متاستاتیک یا ثانویه نامیده می‌شوند.
تومور خوش خیم یا بدخیم؟
تومورهای مغزی به دو نوع خوش خیم و بدخیم تقسیم می‌شوند.
تومورهای خوش‌خیم مغزی دارای سلول‌های سرطانی نیستند. معمولا تومورهای خوش‌خیم قابل برداشتن هستند و به ندرت دوباره رشد می‌کنند. سلول‌های تومورهای خوش‌خیم به ندرت بافت‌های اطراف خود را مورد هجوم قرار می‌دهند و به دیگر قسمت‌های بدن گسترش نمی‌یابند.
تومورهای مغزی بدخیم که سرطان مغزی نیز نامیده می‌شود، حاوی سلول‌های سرطانی هستند. تومورهای بدخیم احتمال دارد سریع‌تر رشد و تجمع کرده و یا به بافت‌های مغزی مجاور حمله کنند.
البته باید گفت خوش خیم یا بدخیم بودن تومور، به تنهایی در تعیین پیش آگهی و آینده بیماری کافی نیست و محل تومور هم حائز اهمیت است، چون حتی یک تومور خوش خیم، اگر در محلی مهم و حیاتی قرار گرفته باشد، می‌تواند از نظر سیر بالینی بدخیم در نظر گرفته شود و به مرگ زودرس بیمار منجر شود.
علائم تومور مغزی
علائم تومور مغزی بستگی به اندازه تومور و محل آن دارد.
علائم هنگامی بروز می‌کنند که تومور بر عصب‌های یک قسمت از مغز فشار بیاورد و یا به آن صدمه بزند. علاوه بر این، علائم ممکن است هنگامی آشکار شوند که تومور، مانع جریان مایع در داخل یا اطراف مغز گردد و با تجمع مایع موجب ورم مغز شود.
تومور های مغزی می تواند نشانه های مختلفی را در پی داشته باشد که این نشانه ها با نوع تومور و بخشی از مغز که طی آن آسیب می بیند با یکدیگر تفاوت پیدا می کند.
دو نشانه خطرناکی که ممکن است در همان مراحل اولیه ابتلا به سرطان، خود را نمایان کنند، به دنبال افزایش فشار در بخش جمجمه در اثر بزرگ شدن تومور مغزی است و به آن افزایش فشار جمجمه ای می گویند.
سردردهایی که هنگام صبح بر شدت آنها افزوده می شود، سرفه های شدید، تقلای بیش از اندازه به هنگام خواب و حالت تهوع از مهم ترین عواملی هستند که می توانند احتمال ابتلا به تومور مغزی را نشان دهند.
فشارهای شدید درون جمجمه ای می تواند باعث غش یا ضعف، حالت تهوع شدید، گیجی و پریشانی شود.
موارد زیر رایج‌ترین علائم تومورهای مغزی هستند:
- سردرد که معمولا در اوایل صبح شدیدتر است. بیماران عموما اظهار می‌کنند که این نوع سردرد را قبلا تجربه نکرده‌اند، ولی کلا شبیه سردرد عادی است که در مراحل اولیه با داروهای مسکن معمولی همچون استامینوفن بهبود می‌یابد، اما در مراحل انتهایی این داروها تأثیری ندارد.
- حالت تهوع و استفراغ
- تغییراتی در صحبت کردن، بینایی و شنوایی
- مشکلات در تعادل و راه رفتن
- تغییراتی در رفتار، شخصیت، و توانایی تمرکز
- مشکلاتی در حافظه
- انقباض ماهیچه‌ای (صرع یا تشنج)
- خواب‌رفتن و یا سوزن سوزن شدن بازوها و پاها
اغلب اوقات، این علائم به‌علت وجود تومور مغزی نیستند و برخی دیگر از مشکلات سلامتی نیز می‌توانند باعث بروز این علائم شوند.
اگر شما دارای هر یک از علائم بالا هستید، بایستی با پزشک مشورت کنید تا بیماری شما تشخیص داده شده و درمان شود.
راه های تشخیص تومور مغزی
1- معاینه دستگاه عصبی: پزشک بینایی، شنوایی، هوشیاری، قدرت عضلات، هماهنگی و رفلکس‌های شما را بررسی می‌کند. همچنین چشم‌هایتان را جهت بررسی تورمی که در اثر فشار یک تومور بر عصبی که چشم را به مغز متصل می‌نماید به‌وجود می‌آید، مورد معاینه قرار می‌دهد.
2- ام‌آر‌آی (MRI): دستگاه بزرگی مجهز به آهنربای قوی که به کامپیوتر متصل است، جهت عکس‌برداری دقیق از نواحی مختلف سر مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی اوقات رنگ مخصوصی (ماده حاجب) هم به داخل رگ‌های خونی در بازو یا دست شما تزریق می‌شود، تا کمک کند تفاوت‌های بافت‌های مغز بیشتر نشان داده شوند. این عکس‌ها می‌توانند نواحی غیرعادی، از قبیل تومور را نشان دهند.
3- سی‌تی‌اسکن (CT Scan): دستگاه اشعه ایکس، متصل به کامپیوتر، یک‌سری عکس‌های دقیق از سر شما می‌گیرد. گاهی ماده حاجب نیز به داخل رگ‌های بازو یا دست شما تزریق می‌شود. ماده حاجب باعث می‌شود که نواحی غیرعادی راحت‌تر دیده‌شوند.
4- آنژیوگرام (Angiogaram): مواد رنگی که به داخل جریان خون تزریق می‌شود موجب می‌شود که رگ‌های خونی مغز در اشعه ایکس نشان داده شوند. اگر تومور در مغز وجود داشته‌باشد، اشعه ایکس تومور و یا رگ‌های خونی که آن تومور را تغذیه می‌کنند نشان می‌دهد.
5- نمونه‌برداری از مایع مغزی نخاعی: پزشک از مایع مغزی نخاعی شما (مایعی که فضا‌های داخل و اطراف مغز و نخاع را پر می‌کند) نمونه‌برداری می‌کند. این فرآیند با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. پزشک از یک سوزن بلند نازک، جهت برداشتن مایع از داخل قسمت پایینی ستون فقرات، استفاده می‌کند. شما بایستی برای چندین ساعت بعداز نمونه‌برداری به پشت دراز بکشید تا دچار سردرد نشوید. این مایع جهت کشف سلول‌های سرطانی و یا دیگر علائم بیماری، در آزمایشگاه مورد مطالعه قرار می‌گیرد.
6- نمونه‌برداری از بافت مغز: جهت بررسی وجود سلول‌های تومور، از بافت مغز نمونه برداری یا بیوپسی می شود. آسیب‌شناس جهت کشف سلول‌های سرطانی، به بررسی سلول‌های غیرعادی زیر میکروسکوپ می‌پردازد. نمونه‌برداری می‌تواند سرطان، تغییر بافت منجر به سرطان و یا دیگر شرایط غیرعادی را نشان دهد. این روش تنها راه مطمئن جهت تشخیص تومور مغزی، اطلاع از درجه آن وبرنامه‌ریزی درمان است.
راه های درمان تومور مغزی
- جراحی
- پرتودرمانی
بسیاری از بیماران ترکیبی از این درمان‌ها را دریافت می‌کنند.
فرآوری: نیره ولدخانی
بخش سلامت تبیان
منابع:
مۆسسه تحقیقات، آموزش و پیشگیری سرطان
روزنامه هموطن سلام
ایسنا - دکتر عباس امیر جمشیدی ، جراح مغز و اعصاب
مطالب مرتبط:
