بخشش اموال به قصد فرار از خمس
سوال: آیا بخشش اموال به قصد فرار از خمس جایز است؟
امام خمینی(ره):
اگر هبه زائد و شأن یا برای فرار از خمس باشد، خمس آن چیز باید داده شود.
(استفتائات 1380، ج1، ص 404 و 405، س176 و 177)
آیة الله اراکی(ره):
بعید نیست که فرار از خمس مثل فرار از صوم باشد به سفر و خمس از او ساقط باشد.
(استفتائات 1383، ص 74، س 2)
آیة الله بهجت(ره) :
اگر بخشش زائد بر شان او نباشد جایز است.
(استفتائات، 1386، ج3، ص 124، س 3790)
آیة الله تبریزی(ره):
اگر بخشش در حد شأن باشد اشکال ندارد ولی اگر بخشش حیله ای برای فرار از خمس باشد مثل این که مال خود را به کسی ببخشد و با او قرار بگذارد که بعد از گذشت سال خمسی، مال را به صاحب مال ببخشد، باید خمس آن را بدهد.
(صراط النجاة و اجویة الاستفتائات 1425 هـ ق، ج1، ص 647 با استفاده از س 2321)
آیة الله خامنه ای(دام ظلّه):
اگر به مقداری باشد که عرفاً مناسب شأن (بخشنده) باشد و بخشش صوری و به قصد فرار از خمس هم نباشد. خمس ندارد، ولی اگر بخشش صوری و برای فرار از خمس باشد، خمس واجب ساقط نمی شود.
(اجوبة الاستفتائات، 1387 ص 177، با استفاده از س 856 و 857 و ص 208، س 979)
آیة الله سیستانی(دام ظلّه):
اگر مناسب شأن وی باشد خمس ندارد.
(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء قم)
آیة الله صافی گلپایگانی(دام ظلّه):
اگر بخشش در حد شأن باشد، اشکال ندارد.
(جامع الاحکام، 1385، ج1، ص 173، س 610)
آیة الله فاضل لنکرانی(ره):
در صورتی که بخشش مناسب با شأن انسان نباشد، راه فرار از خمس نمی باشد و باید خمس آن را بدهد همچنین است اگر بخشش به عنوان حلیه ای برای فرار از خمس باشد مثل اینکه مال خود را به کسی ببخشد و با او قرار بگذارد که بعد از فرا رسیدن سال خمسی، مال را به صاحب مال ببخشد.
(اگر بخشش زائد بر شأن نباشد و به خاطر خمس ندادن آن را ببخشد، اشکال ندارد و جایز است.)
(جامع المسائل، ج1، ص 308، س 829)
آیة الله گلپایگانی(ره):
اگر بخشش در حد شأن باشد اشکال ندارد ولی اگر بخشش حیله ای برای فرار از خمس باشد مثل این که مال خود را به کسی ببخشد و با او قرار بگذارد که بعد از گذشت سال خمسی، مال را به صاحب مال ببخشد، باید خمس آن را بدهد.
(مجمع المسائل، 1411 هـ ق، ج1، ص 350 و 351، با استفاده از س 225 و 226)
آیة الله مکارم شیرازی(دام ظلّه):
چنانچه واقعاً ببخشد و این مقدار بخشش در شأن او باشد خمس به او تعلق نمی گیرد؛ ولی از فضیلتی محروم شده است.
(استفتائات جدید، 1386، ج2، ص 187، س579)
آیة الله نوری همدانی(دام ظلّه):
اگر بخشش به اندازه شأن و موقعیت وی باشد و برای فرار از خمس نباشد، اشکال ندارد.
(هزار و یک مساله، فقهی، 1383، ج2، ص 101، س 349 و 352)
بخش احکام اسلامی تبیان