غذای قلب خسته و بیمار!

می‌گویند که اگر می‌خواهید از بیماری‌های قلبی، چربی و فشارخون و انواع سرطان در امان بمانید، وزن تان را همیشه در حد متعادل نگه دارید و مهم‌تر از آن، نگذارید که صاحب شکم‌های بزرگ و انباشته از چربی شوید!

این گفته‌ها حاصل دستاوردهای چندساله محققان است که کاملاً بر پایه مستندات علمی، ثابت می‌کند که داشتن یک برنامه تغذیه‌ای صحیح بر محور تناسب، تعادل و تنوع، و نیز بهره‌گیری از یک الگوی تحرکی روزانه که بتواند سوخت و ساز بدن را بالا ببرد، مانع از بروز بیماری‌های قلبی ـ عروقی و دیگر بیماری‌های متابولیکی می‌شود.

از آنجایی که افزایش وزن یک روند تدریجی است، می‌توان نتیجه گرفت که نداشتن یک برنامه غذایی مناسب و بی‌تحرکی طی چند سال و به طور تدریجی، به تشکیل رسوب‌های چربی یا پلاک‌ها در لایه داخلی دیواره سرخرگ‌ها منجر می‌شود؛ رسوب‌هایی که مانع عبور خون شده و به دنبال آن، زمینه تصلب شرایین یعنی سخت شدن رگ‌ها یا آترواسکلروز را فراهم می‌آورد. البته بحث پیشگیری از بیماری‌های مادرزادی قلب، از طریق اصلاح تغذیه و روش زندگی ممکن نیست و داستان خود را دارد.

در مورد ابتلا به بیماری‌های قلب و عروق از طرق غیر ارثی، این باور وجود دارد که فعالیت بدنی منظم و کنترل وزن، به شدت بر ابتلا به این بیماری‌ها، جنبه کنترلی خواهد داشت. به بیان دیگر، هر چه بافت ماهیچه در بدن نسبت به بافت چربی از طریق ورزش و تغذیه مناسب، حجم بیشتری را داشته باشد، نشاط، سرخوشی، انرژی و متابولیسم بدن در سطح بالاتری خواهد بود.

با چربی خداحافظی نکنید!

«آقا، خانم این قدر غذاهای چرب نخورید. همین غذاهای چرب است که افراد را سکته می‌دهد.» این جملات که زیاد در میان عوام شنیده می‌شود، گرچه از جهاتی درست است، اما تاکید بر ممنوعیت مصرف چربی‌ها هم برای همه افراد و حتی بیماران قلبی نه‌تنها لزومی ندارد، بلکه حتی آسیب زننده محسوب می‌شود.

مصرف لبنیات به خصوص شیر و ماست برای همه افراد و حتی بیماران قلبی یک ضرورت است، اما ضرر انواع پرچرب لبنیات از مصرف نکردن آن کمتر نیست.

حذف چربی از رژیم غذایی می‌تواند چربی بد یا تری‌گلیسیرید خون را بالا ببرد، که این اتفاق به ایجاد پلاکت‌های چربی در دیواره رگ‌ها و به دنبال آن بروز سکته قلبی کمک می‌کند. مصرف متناسب چربی‌ها؛ اگر در قالب روغن‌های مایع و گیاهی چون روغن سویا، کانولا، زیتون و ذرت باشد، برای بدن بسیار ضروری است. آنچه برای همه افراد از جمله بیماران قلبی ضرر دارد، چربی حیوانی، روغن جامد، کره و چربی گوشت قرمز است، اما چربی دانه‌های روغنی چون بادام، بادام زمینی و گردو که غنی از روی است، برای سلامت قلب و عروق بسیار مفید است.

البته نباید فراموش کنید که رعایت اصل تعادل در مصرف همه مواد غذایی بسیار مهم است، چرا که مصرف زیاد از حد روغن زیتون یا انواع مغز دانه‌های روغنی هم در کنار فوایدش، مضر و چاق‌کننده خواهد بود. به این دلیل توصیه می‌شود بیش از پنج تا ده عدد دانه روغنی در روز مصرف نکنید.

گوشت قرمز را حذف کنید، اما میوه و سبزیجات هرگز

محققان به این نتیجه رسیده‌اند که کلم برگ، کلم قرمز، گل‌کلم، کلم بروکلی، شلغم، چغندر، اسفناج، مارچوبه، لوبیا سبز، نخود سبز، لوبیا قرمز، لوبیا چشم بلبلی و نخود، دارای ویتامین‌های گروه ب خصوصاً اسیدفولیک است.

تحقیقات متعددی نشان داده‌اند که اسید فولیکی که به طور طبیعی در مواد غذایی یافت می‌شود، می‌تواند سبب کاهش ماده‌ای در خون شود که به دیواره رگ‌ها آسیب می‌رساند و سبب تشکیل رسوب‌های چربی می‌شود.

تخمین زده شده است که افزایش دریافت روزانه اسیدفولیک به میزان صد میکروگرم، سبب کاهش مرگ مرتبط با بیماری‌های قلبی به میزان هفت درصد در مردان و پنج درصد در زنان می‌شود. پس می‌توان نتیجه گرفت که دریافت روزانه سبزیجات مانند میوه‌ها، در سلامت سیستم قلب و عروق همچون سایر اعضای بدن بسیار مفید است.

متأسفانه اولین قربانی کاهش قدرت اقتصادی مردم، میوه و لبنیات است. در حالی که آنچه حذف کردنش برای یک فرد بزرگ‌سال خالی از ضرر است، گوشت قرمز است و نه میوه و سبزیجات؛ یعنی در هر شرایطی میوه و سبزیجات، همین طور لبنیات باید مصرف شود، به خصوص آن که ارزش تغذیه‌ای میوه‌ها متناسب با قیمت شان نیست، یعنی ارزش تغذیه‌ای نوع ارزان‌تر یک میوه با انواع گران‌تر آن یکسان است.

در مورد ابتلا به بیماری‌های قلب و عروق از طرق غیر ارثی، این باور وجود دارد که فعالیت بدنی منظم و کنترل وزن، به شدت بر ابتلا به این بیماری‌ها، جنبه کنترلی خواهد داشت.

روزی دو لیوان شیر کم‌چرب یادتان نرود

مصرف لبنیات به خصوص شیر و ماست برای همه افراد و حتی بیماران قلبی یک ضرورت است، اما ضرر انواع پرچرب لبنیات از مصرف نکردن آن کمتر نیست، حتی جذب کلسیم شیر و ماست با پایین بودن میزان چربی، به خوبی صورت می‌گیرد. بر این اساس، به بیماران قلبی مصرف دو لیوان شیر یا ماست کم‌چرب به طور روزانه توصیه می‌شود.

امان از گوشت کبابی

شاید حذف گوشت قرمز از رژیم غذایی ایرانی‌ها کار بسیار سخت و حتی غیرممکنی باشد، اما می‌توان مصرف آن را به حداکثر دو نوبت در هفته کاهش داد و این مسئله برای بیماران قلبی - عروقی بسیار پراهمیت‌تر است.

كارشناسان به کسانی که معتقدند گوشت کبابی یا حتی جوجه و ماهی کبابی بسیار کم‌ضررتر از انواع خورشتی و سرخ شده آن است، هشدار می‌دهند که کالری انواع گوشت قرمز و حتی سفید به دلیل این که حجم زیادی از آن خورده می‌شود، بسیار زیاد و آسیب زننده است. پس حجم دریافتی یک ماده غذایی در کنار نوع طبخ آن نیز بسیار پراهمیت است.

از تخم‌مرغ غافل نشوید

كارشناسان به دلیل وجود ویتامین و پروتئین موجود در تخم‌مرغ، مصرف هفتگی دو تا سه عدد تخم‌مرغ را به بیماران قلبی توصیه می‌کنند.

همچنین بر مصرف غلات آن هم به صورت غلات کامل سبوس نگرفته، برای بیماران قلبی - عروقی تاکید می‌كنند و می‌گویند كه مصرف برنج قهوه‌ای که البته طرفدار زیادی بین مردم ندارد، گزینه مناسبی برای بیماران قلبی است.

مراقب چربی‌های نامرئی باشید

شاید بسیاری تصور کنند هر ماده غذایی غرق در روغن، چرب و مضر محسوب می‌شود، اما بسیاری از مواد غذایی که سرشار از چربی‌های نامرئی است به مراتب از چربی‌های مرئی، خطرناک‌تر است. مصرف کیک و بیسکویت به علت نوع چربی نامرئی به کار رفته در آن‌ها بسیار مضر بوده و سبب افزایش سطح چربی بد خون می‌شود.

گوشت و فرآورده‌های آن، لبنیات پرچرب و کره، فست‌فودها و غذاهای فرآوری شده نیز غنی از نوعی چربی است که باعث افزایش سطح چربی بد خون می‌شود. پس مصرف هر دو دسته این مواد غذایی را باید به حداقل رساند.

فراموش نکنید که غذاها و سوپ‌های آماده مصرف یا کنسرو شده، سوسیس و کالباس و گوشت‌های نمک سود شده و همچنین تنقلات شور، سرشار از نمک است و دریافت زیاد سدیم برای بیماران قلبی و کسانی که فشار خون بالا دارند، بسیار مضر است.

جام جم

دکتر نیستانی - متخصص تغذیه و رژیم درمانی