صد کتاب پر مغز در طول همه اعصار

بارها و بارها از سوی افراد مختلف لیست‌هایی با عناوین مختلف منتشر شده تا بهترین‌های ادبیات را به علاقه‌مندان معرفی کند. طبیعی است که کتاب‌های بسیاری در این لیست‌ها مشترک باشند اما به هر حال اختلاف‌هایی هم وجود دارد. آن‌چه که بسیاری لیست‌ها از آن رنج می‌برند عدم ارجاع دقیق به شخص‌ یا نهاد انتخاب کننده است. لیستی که پیش روی شما است در موارد بسیاری مشابه لیست صد کتابی است که پیشنهاد شده است تا قبل از مرگ خوانده شود. این مجموعه‌ شامل کتاب‌هایی است که تحت عنوان کتاب‌های پر مغز (meaningful) معرفی شده‌اند.

در این‌جا سعی بر آن بوده تا اشتباهاتی که در نام کتاب‌ها و نویسنده‌ها معمول است تصحیح شده و اطلاعاتی شامل ناشر و مترجم کتاب برای آثار ترجمه شده ذکر شود. در مورد کتاب‌هایی که با چند ترجمه در دسترس علاقه‌مندان است بهترین ترجمه انتخاب شده است.

در 2002 بررسی، حدود صد نویسنده سرشناس از پنجاه و چهار کشور دنیا برای انتخاب پرمغزترین کتاب در همه زمان‌ها رای دادند. رای‌گیری توسط ویراستاران باشگاه‌های کتاب نروژ در اسلو [پایتخت این کشور] تشکیل شده بود. در میان رای‌دهندگان کسانی چون دوریس لسینگ،‌ کارلوس فوئنتس و نورمن میلر به چشم می‌خورند.

[دن کیشوت] رمان سروانتس با تحت شعاع قرار دادن آثار نویسندگانی چون شکسپیر، هومر و تولستوی، پنجاه درصد بیش از هر کتاب دیگری آرا را به خود اختصاص داد.

ده نویسنده بیش از یک کتاب در این لیست دارند. پس از سروانتس، آثار فیودور داستایفسکی عنوان ارزنده‌ترین خواندنی را با چهار کتاب در لیست به خود اختصاص داده است. تنها نمایشنامه‌های شکسپیر که مورد توافق ویراستاران قرار گرفت عبارتند از هملت، شاه لیر و اتللو. [در این لیست شکسپیر] شاعر با فرانتس کافکا، ، کسی که سه داستان وحشت‌انگیزش در این لیست عبارتند از محاکمه، قصر و مجموعه داستان‌هایش، در یک رتبه قرار دارد. سه داستان از لئو تولستوی نیز در این بین هستند: جنگ و صلح، آناکارنینا و مرگ ایوان ایلیچ. ویلیام فاکنر و ویرجینیا وولف همراه با گابریل گارسیا مارکز با دو کتاب در وهله بعدی قرار دارند.

جز دن کیشوت که رتبه اول را در لیست زیر دارد، نود و نه کتاب بعدی به ترتیب حروف الفبا [در زبان انگلیسی] مرتب شده‌اند نه بر اساس رتبه.

1. دن کیشوت اثر میگل د سروانتس. [نشر ثالث، ترجمه محمد قاضی]

2. همه چیز فرو می‌پاشد اثر چینوا آچیه. [نشر نیکا، ترجمه علی هداوند]

3. پری جنگلی و داستان‌های دیگر اثر هانس کریستین اندرسون. [نشر نگاه، ترجمه جمشید نوایی]

4. غرور و تعصب اثر جین اوستین. [نشر نی، ترجمه رضا رضایی]

5. بابا گوریو اثر اونوره دو بالزاک. [نشر مرکز، ترجمه مهدی سحابی]

6. سه گانه: مالون می‌میرد، مولوی و نام ناپذیر اثر ساموئل بکت. [نشر ثالث، ترجمه سهیل سمی. تنها رمان مالون می‌میرد به فارسی برگردانده شده است.]

7. دکامرون اثر جووانی بوکاچیو. [نشر مازیار، ترجمه محمد قاضی]

8. مجموعه آثار خورخه لوئیس بورخس. [آثار وی به صورت مجزا به فارسی ترجمه شده‌اند.]

9. بلندی های بادگیر اثر امیلی برونته. [نشر افق، ترجمه نوشین ابراهیمی]

10. بیگانه اثر آلبر کامو. [نشر مرکز، ترجمه لیلی گلستان]

11. اشعار اثر پل سلان. [این مجموعه به صورت کامل به فارسی ترجمه نشده است.]

12. سفر به انتهای شب اثر لویی فردینان سلین. [نشر جامی، ترجمه فرهاد غبرایی]

13. حکایت های کانتربوری اشعار جفری چاسر. [نشر چشمه، ترجمه علی‌رضا مهدی‌پور. تاکنون تنها دو مجلد از ده مجلد این کتاب به فارسی برگردانده شده است.]

14. نوسترومو اثر جوزف کنراد. [نشر ققنوس، ترجمه سهیل سمی]

15. کمدی الهی اثر دانته. [انتشارات امیرکبیر، ترجمه شجاع‌الدین شفا]

16. آرزوهای بزرگ اثر چارلز دیکنز. [نشر افق، ترجمه محسن سلیمانی]

17. ژاک قضا قدری و اربابش اثر دنیس دیدرو. [نشر نو، ترجمه مینو مشیری]

18. برلین میدان آلکساندر اثر آلفرد دوبلین. [این کتاب به فارسی برگردانده نشده است.]

19. جنایت و مکافات اثر فیودور داستایوسکی. [انتشارات امیرکبیر، ترجمه محسن سلیمانی]

20. ابله اثر فیودور داستایوسکی. [نشر چشمه، ترجمه سروش حبیبی]

21. تسخیرشدگان اثر فیودور داستایوسکی. [نشر نگاه، ترجمه علی‌اصغر خبره‌زاده]

22. برادران کارامازوف اثر فیودور داستایوسکی. [نشر ناهید، ترجمه صالح حسینی]

23. میدل مارچ اثر جورج الیوت. [نشر دنیای نو، ترجمه مینا سرابی]

24. مرد نامریی اثر رالف الیسون. [این کتاب به فارسی برگردانده نشده است.]

25. مده‌آ نمایشنامه‌ای از اورپیدو. [نشر افراز، ترجمه امیرحسین ندایی]

26. آبشالوم، آبشالپم اثر ویلیام فالکنر. [انتشارات نیلوفر، ترجمه صالح حسینی]

27. خشم و هیاهو اثر ویلیام فاکنر. [انتشارات نیلوفر، ترجمه صالح حسینی]

28. مادام بواری اثر گوستاو فلوبر. [نشر مرکز، ترجمه مهدی سحابی]

29. تربیت احساساتی اثر گوستاو فلوبر. [نشر مرکز، ترجمه مهدی سحابی]

30. قصیده‌های کولی‌ اشعاری از فدریکو گارسیا لورکا. [این کتاب به فارسی برگردانده نشده است.]

31. صد سال تنهایی اثر گابریل گارسیا مارکز. [انتشارات امیرکبیر، ترجمه بهمن فرزانه]

32. عشق در زمان وبا اثر گابریل گارسیا مارکز. [نشر ققنوس، ترجمه بهمن فرزانه]

33. گیل گمش، نویسنده مشخصی ندارد. [نشر چشمه، ترجمه احمد شاملو]

34. فاوست اثر یوهان ولفگانگ گوته. [انتشارات نیلوفر، ترجمه م.ا به آذین]

35. نفوس مرده اثر نیکلای گوگول. [نشر اندیشه، ترجمه کاظم انصاری]

36. طبل حلبی اثر گونتر گراس. [انتشارات نیلوفر، ترجمه سروش حبیبی]

37. شیطان در راه اثر گویمارس روزا. [این کتاب به فارسی برگردانده نشده است.]

38. گرسنگی اثر کنوت هامسون. [نشر نگاه، ترجمه احمد گلشیری]

39. پیرمرد و دریا اثر ارنست همینگوی. [انتشارات خوارزمی، ترجمه نجف دریابندری]

40. ایلیاد اثر هومر. [انتشارات علمی و فرهنگی، ترجمه سعید نفیسی]

41. اودیسه اثر هومر. [انتشارات علمی و فرهنگی، ترجمه سعید نفیسی]

42. خانه عروسک، نمایشنامه‌ای از هنریک ایبسن. [نشر زوار، ترجمه مهدی فروغ]

43. کتاب ایوب، نویسنده مشخصی ندارد. [از جمله کتاب‌های عهد قدیم است که در قالب کتاب مقدس گردآوری شده‌اند.]

44. اولیس اثر جیمز جویس. [این کتاب به فارسی برگردانده نشده است.]

45. مجموعه داستان‌ها اثر فرانتس کافکا. [نشر ماهی، ترجمه علی‌اصغر حداد]

46. مسخ اثر فرانتس کافکا. [نشر نگاه، ترجمه صادق هدایت]

47. قصر اثر فرانتس کافکا. [نشر ماهی، ترجمه علی‌اصغر حداد]

48. بازشناسی ساکونتالا اثر کالیداس. [این کتاب به فارسی برگردانده نشده است.]

49. صدایی از کوهستان اثر یاسوناری کاواباتا. [نشر آدورا، ترجمه رضا دادویی]

50. زوربای یونانی اثر نیکوس کازنتزاکیس. [نشر نگاه، ترجمه محمود مصاحب]

51. پسران و عشاق اثر دیوید. هربرت لارنس. [این کتاب به فارسی برگردانده نشده است.]

52. مردم مستقل اثر هالدور لاکسنس. [این کتاب به فارسی برگردانده نشده است.]

53. مجموعه اشعار جیاکومو لئوپاردی. [نشر آگاه، ترجمه فریده مهدوی دامغانی]

54. دفترچه طلایی اثر دوریس لسینگ. [این کتاب به فارسی برگردانده نشده است.]

55. پی‌پی جوراب بلند اثر آسترید لیندگرن. [نشر قدیانی، ترجمه فرزانه کریمی]

56. دفتر خاطرات مرد دیوانه و دیگر روایت ها اثر لو شون. [این کتاب به فارسی برگردانده نشده است.]

57. مهابهاراتا اشعاری از ویاس. [ترجمه کامل 18 جلد این اثر در دست نیست و تنها ترجمه‌های کهنش یافت می‌شود. البته مهم‌ترین بخش از این کتاب را محمدعلی موحد به فارسی ترجمه و انتشارات خوارزمی منتشر کرده است.]

58. بچه‌های محله ما اثر نجیب محفوظ. [این کتاب به فارسی برگردانده نشده است.]

59. بودنبروک‌ها اثر توماس مان. [نشر ماهی، ترجمه علی‌اصغر حداد]

60. کوه جادو اثر توماس مان. [نشر نگاه، ترجمه حسن نکوروح]

61. موبی‌دیک اثر هرمان ملویل. [نشر افق، ترجمه نوشین ابراهیمی]

62. مقالات اثر میشل مونتاین. [این کتاب به فارسی برگردانده نشده است.]

63. تاریخ اثر السا مورنته. [این کتاب به فارسی برگردانده نشده است.]

64. عشق اثر تونی موریسون. [نشر کاروان، ترجمه شهریار وقفی‌پور]

65. حکایتی از گن‌جی اثر شیکیبو موراساکی. [این کتاب به فارسی ترجمه نشده اما دو اثر در مورد این کتاب منتشر شده است: یکی داستان گن‌جی و شاهنامه که نشر نی آن را منتشر کرده و دیگری معرفی و نقد قصه گن‌جی که به همت انتشارات امیرکبیر منتشر شده است.]

66. مرد بدون خاصیت اثر روبرت موسیل. [این کتاب به فارسی برگردانده نشده است.]

67. لولیتا اثر ولادیمیر نابوکف. [این کتاب به فارسی برگردانده نشده است.]

68. افسانه نیوله. [این کتاب به فارسی برگردانده نشده است.]

69. 1984 اثر جورج اورول. [انتشارات نیلوفر، ترجمه محمدعلی جدیری]

70. دگردیسی‌ها اثر اوید. [نشر معین، ترجمه میرجلال‌الدین کزازی]

71. دلواپسی اثر فرناندو پسوآ. [نشر نگاه، ترجمه جاهد جهانشاهی]

72. مجموعه داستان‌ها اثر ادگار آلن پو. [از این نویسنده کتاب‌های زیادی به فارسی برگردانده شده اما هیچ‌گاه همه داستان‌هایش در یک مجموعه واحد منتشر نشده است.]

73. در جستجوی زمان از دست رفته اثر مارسل پروست. [نشر مرکز، ترجمه مهدی سحابی]

74. پانتاگروئل و گارگانتوا اثر رابله. [این رمان‌ها به فارسی برگردانده نشده‌اند، لازم به اشاره است که در لیست منتشر شده اصلی نیز این دو رمان با هم و ذیل یک شماره نام برده شده‌‌اند.]

75. پدرو پارامو اثر خوان رولفو. [نشر آفرینگان، ترجمه احمد گلشیری]

76. مثنوی معنوی اشعاری از مولوی. [نشر هرمس]

77. بچه‌‌های نیمه‌‌شب اثر سلمان رشدی. [نشر تندر، ترجمه مهدی سحابی. به ظاهر این کتاب پس از سال 61 تجدید چاپ نشده است.]

78. بوستان اشعاری از سعدی. [انتشارات خوارزمی]

79. موسم هجرت به شمال اثر طیب صالح. [نشر چشمه، ترجمه رضا عامری]

80. کوری اثر خوزه ساراماگو. [نشر مروارید، ترجمه اسدالله امرایی]

81. هملت نمایشنامه‌ای از ویلیام شکسپیر. [نشر نگاه، ترجمه شمس‌الدین ادیب سلطانی]

82. شاه‌لیر نمایشنامه‌ای از ویلیام شکسپیر. [نشر دات، ترجمه م. به آذین]

83. اتللو نمایشنامه‌ای از ویلیام شکسپیر. [نشر دات، ترجمه م. به آذین]

84. ادیپ شهریار نمایشنامه‌ای از سوفکلس. [انتشارات علمی و فرهنگی سه نمایشنامه ادیپوس شهریار، ادیپوس در کلنوس و آنتیگنه را در قالب یک مجلد و با نام سه نمایشنامه منتشر کرده است، ترجمه محمد سعیدی.]

85. سرخ و سیاه اثر استاندال. [نشر مرکز، ترجمه مهدی سحابی]

86. تریسترام شندری اثر لارنس استرن. [نشر نگاه، ترجمه ابراهیم یونسی]

87. وجدان زنو اثر ایتالو اسوو. [نشر آگاه، ترجمه مرتضی کلانتریان]

88. سفرنامه گالیور اثر جوناتان سویفت. [انتشارات علمی و فرهنگی، ترجمه منوچهر امیری]

89. جنگ و صلح اثر لئو تولستوی. [انتشارات نیلوفر، ترجمه سروش حبیبی]

90. آناکارنینا اثر لئو تولستوی. [انتشارات نیلوفر، ترجمه سروش حبیی]

91. مرگ ایوان ایلیچ اثر لئو تولستوی. [نشر چشمه، ترجمه سروش حبیبی]

92. داستان‌های منتخب اثر آنتوان چخوف. [نشر جاودان خرد، ترجمه رضا آذرخشی و هوشنگ رادپور]

93. هزار و یک شب، نویسنده مشخصی ندارد. [نشر هرمس، ترجمه عبداللطیف تسوجی تبریزی]

94. هاکلبری‌فین اثر مارک تواین. [نشر افق، ترجمه محسن سلیمانی]

95. رامایانا اثر والمیکی. [نشر فکر آذین، ترجمه سید عبدالحمید ضیائی]

96. انه‌اید اثر پابلوس ویرژیل. [نشر مرکز، ترجمه جلال‌الدین کزازی]

97. علف‌ها اشعاری از والت ویتمن. [این کتاب به فارسی برگردانده نشده است.]

98. خانم دالووی اثر ویرجینیا وولف. [نشر نگاه، ترجمه خجسته کیهان]

99. به سوی فانوس دریایی اثر ویرجینیا وولف. [انتشارات نیلوفر، ترجمه صالح حسینی]

100. خاطرات آدرین اثر مارگریت یورسنار. [این کتاب به فارسی برگردانده نشده است.]