خانم هالو؟!

1) فیلم «دربند» پنجمین فیلم سینمایی پرویز شهبازی پس از فیلم های «مسافر جنوب »، «نجوا»،«نفس عمیق» و «عیار 14 » است. او این فیلم را در سکوت کامل خبری با نام «سلام خداحافظ» که برگرفته از دفتر شعر زنده یاد حسین پناهی است کلید زد ولی در ادامه نام آن را به «دربند» تغییر داد. فیلم درباره نازنین(نازنین بیاتی) دختری دانشجو است که به خاطر نداشتن خوابگاه با دختری فروشنده به نام سحر(پگاه آهنگرانی) هم خانه می شود. سحر بر خلاف قولش دختری غیرمتعهد است که خانه اش را پاتوق شبانه کرده.

2 ) شهبازی عاشق سینمای قصه گو است. یک قصه انتخاب و آن را سرراست تعریف می کند.«دربند» هم خط روایی پرکشش و جذابی دارد و تا انتها مخاطب را با خود همراه می سازد. او بر اساس پایندی به سینمای قصه گو،از پلان های کش دار استفاده نکرده. پلان ها خرد هستند و همین ضرباهنگ فیلم را بالا برده است. شاید دلیل اصلی که خودش تدوینگر فیلم بوده عدم اعتماد به دیگری برای رسیدن به فرم مدنظرش بود. فیلم علاوه بر تدوین مناسب، از فیلمبرداری خوب هومن بهمنش برخوردار است. بخش زیادی از فیلم در لوکیشن کوچک می گذرد و این کار فیلمساز را به لحاظ دکوپاژ سخت می کند. بهمنش بهترین انتخاب شهبازی بوده چون او تجربه کار در لوکیشن محدود را پیشتر هم داشته و این جا به مدد تجربه و توانایی به فرم مطلوب رسیده است.

فیلم به صورت کلاسیک روایت می شود. یعنی شروع، بسط قصه ، شخصیت پردازی ،  نقطه عطف ، تعلیق، گره افکنی و پایان دارد. نکته قابل توجه دیگر این که فیلم  شهبازی داری قهرمان و ضد قهرمان است. این شیوه چند سالی است در سینمای ایران چندان مورد توجه فیلمسازان نیست. در فیلم ها کاراکترها خاکستری اند. مخاطب با همه همذات پنداری می کند و گاهی نمی تواند حق را به دیگری دهد. نمونه بارز آن اصغر فرهادی است که اوجش را در «جدایی نادر از سیمین» به نمایش گذاشته.

3 ) گره های داستانی در «دربند» معقول ایجاد می شوند، منطقی هم باز می شوند. منتهی عیب بزرگش پس از عطف دوم فیلم یعنی جایی است که نازنین ضمانت سحر را می پذیرد. ما نازنین را دانشجویی باهوش و پر تلاش دیده ایم که سعی دارد روی پای خود بایستد. تدریس خصوصی دارد و علیرغم تجربه کمش به خوب از عهده این کار بر می آید. دختر دست و پا چلفتی هم نیست که کلاه سرش برود. با این حال وقتی اطراف افسانه را خالی از دوست می بیند خودش ضمانت او را بر عهده می گیرد. نازنین فقط دو هفته با سحر آشنا شده ، دختر حسابگر و عاقلی است ، نشانه های بدجنسی همخانه اش را دیده ولی ضامن او می شود. از کسی که هنگام دریافت حق التدریش از خانواده های کم بضاعت راضی به دادن تخفیف نیست (اسیر احساسات نمی شود) قابل باور نیست که فریب دوستی تازه را بخورد.

درباره تلکه شدن در پایتخت فیلم های زیادی ساخته شده. «آبادانی ها» ی کیانوش عیاری و «آقای هالو» ی داریوش مهرجویی نمونه های موفق در این زمینه هستند. «دربند» البته تم اصلی اش مهاجرت به پایتخت و آسیب های آن نیست اما سرنوشت قهرمانش که نمی خواهد هالو باشد و اتفاقا هالو هم نیست ، یادآور سرنوشت قهرمان های آن دو فیلم است.

مشکل دیگر فیلم پایان بندی آن است. منطق داستان حکم می کند که فیلم با صحنه تصادف تمام شود اما شهبازی بر خلاف آثار قبلی داستان را تا ذره آخر بیان می کند. این پایان برای فیلمی که بدون شعار و اتفاقات فرا سینمایی قصه اش را تعریف می کند، گل درشت به نظر می رسد.

4 ) فیلم از یک منظر نوعی هشدار به حساب می آید؛ هم برای نسل جوان و هم برای خانواده ها. واقعیت این است که در کلان شهرها ، به گفته رسمی مسولان، آمار خانه های تیمی بالا رفته. در این فیلم اگرچه نازنین فقط در دام مالی سحر می افتد اما پتانسیل غلطیدن در دام های دیگر را هم دارد. شهبازی با هوشمندی قهرمانش را از افتادن در ورطه های دیگر که بارزترین آن روابط آزاد است ، نگه می دارد اما نشان می دهد که خطر اطراف نازنین هست. اتفاق مهم این است که کارگردان از آدم های لاقید که عاشق پارتی های شبانه اند چهره ای موجه و سمپات نشان نمی دهد. دلهره دائمی نازنین با خنده های تصنعی به خوبی بیانگر حس انزجارش از این گونه جمع های بی ریشه و گذری است. مخاطب با این حس همذات پنداری می کند و مثل قهرمان فیلم نگران است.

5 ) شهبازی برای انتخاب کاراکتر نازنین گزینه های متعددی داشته. او در نهایت نازنین بیاتی را برای این نقش انتخاب کرد. این چهره جدید سینمای ایران در نقش اول فیلم بازی درخشانی ارائه داد و نشان داد در آینده می تواند بازیگری قبال اتکا برای سینمای کشورمان باشد اگر مسیر را درست انتخاب کند.

بخش سینما و تلویزیون تبیان