دیابت بی‌مزه، قند خون بالا ندارد
دیابت بی مزه (diabetes insipidus) یک اختلال نادر در سیستم هورمونی است که اغلب به دلیل کاهش هورمون آنتی‌دیورتیک (ضدادراری) یا (ADH) که به طور طبیعی از غده هیپوفیز ترشح می‌شود، ایجاد می گردد. این بیماری هیچ ارتباطی با افزایش قند خون ندارد و فقط به خاطر افزایش حجم ادرار، با بیماری دیابت مشابهت دارد.
ابتلا به دیابت بی‌مزه قابل پیشگیری نیست و فقط باید آن را تشخیص داد و درمان کرد.
علائم دیابت «بی مزه» مشابه دیابت «شیرین» است، چرا که مبتلایان به دیابت بی‌مزه عطش زیادی دارند، بویژه آب سرد به مقدار فراوان می‌نوشند و دفع ادرار آنان زیاد است.
افراد مبتلا به دیابت شیرین نیز همین علایم را دارند با این تفاوت که قند در خون و ادرار مبتلایان به دیابت بی‌مزه افزایش نمی‌یابد.
علل دیابت بی مزه
1- کاهش ترشح هورمون تغلیظ کننده ادرار از غده هیپوفیز خلفی. این هورمون، آنتی دیورتیک (ضد ادرار) یا ADH نام دارد.
کاهش ترشح این هورمون می‌تواند به علل زیر رخ دهد:
- صدمه به سر که منجر به آسیب غده هیپوفیز شود
- تومور غده هیپوفیز
- تومورهای مغزی که به غده هیپوفیز فشار وارد آورند
- عفونت مغز مثل آنسفالیت یا مننژیت
- پس از جراحی هیپوفیز
- خونریزی درون جمجمه
- آنوریسم (بیرون‌زدن دیواره رگ‌ها)
2- هورمون آنتی دیورتیک به علت ابتلا به برخی بیماری‌های کلیوی، تاثیر لازم را بر بدن نمی‌گذارد مثلا در دیابت نوروژنیک، کلیه به هورمون ADH پاسخ نمی دهد.
همچنین می توان گفت دیابت بی‌مزه هم علل ژنتیک و هم غیرژنتیک دارد.
اشکال در ترشح هورمون ممکن است علت ژنتیک داشته باشد یا از تغییرات سیستم ایمنی بدن علیه غده هیپوفیز خلفی ناشی شود.
مشکلات کلیه هم امکان دارد منشاء ژنتیک یا اکتسابی داشته باشد.
به طور طبیعی پلاسما در کلیه در جریان است و به نفرون‌های کلیوی وارد و مقدار زیادی از آن بازجذب و مقدار کمی از آن به صورت ادرار دفع می‌شود.
اگر هورمون آنتی دیورتیک کم ترشح شود یا به خوبی عمل نکند، بیشتر پلاسمای وارد شده به کلیه‌ها، دفع می‌شود و به جریان خون باز نمی‌گردد، در نتیجه غلظت سدیم خون افزایش می‌یابد.
بیمار در این شرایط به شدت احساس تشنگی می‌کند به گونه‌ای که شب‌ها به عللی مانند تشنگی یا احساس دفع ادرار از خواب بلند می‌شود. علاوه برآن حجم خون او کاهش می‌یابد.
علایم دیابت بی مزه
- دفع مقدار زیادی ادرار رقیق و بدون رنگ (تا 15 لیتر در روز)
- یبوست
- زیاد نوشیدن آب و مایعات
تشخیص دیابت بی مزه
اقدامات آزمایشگاهی تشخیصی مثل آزمایش محرومیت از آب برای تعیین سطح هورمون ضدادراری انجام می شود.
در این بیماری، یا مقدار هورمون ADH در خون کم می شود (و در شرایط تشنگی نیز افزایش نمی یابد) یا پاسخ کلیوی به این هورمون وجود ندارد.
درمان دیابت بی مزه
درمان شامل کنترل تعادل آب و الکترولیت و پیشگیری از کم‌آبی بدن و نیز شناسایی و رفع علت دیابت بی مزه است.
هورمون آنتی دیورتیک در بدن این بیماران ساخته نمی‌شود. در نتیجه مبتلایان به دیابت بی‌مزه می‌توانند این هورمون را به صورت قرص و اسپری، روزانه 2 تا 3 بار مصرف کنند تا بیماریشان کنترل شود.
دسموپرسین که آنالوگ شیمیایی وازوپرسین (ADH) می‌باشد، برای درمان استفاده می‌شود.
کاربامازپین نیز مفید است.
اگر مشکل از کلیه باشد، مثل دیابت بی مزه نوروژنیک، دسموپرسین بی فایده است و از دیورتیک ها مانند هیدروکلروتیازید باید استفاده کرد.
فرآوری: نیره ولدخانی
بخش سلامت تبیان
منابع:
ایسنا - دکتر محسن خوش‌نیت، فوق تخصص غدد
ویکی پدیا
مطالب مرتبط:
دیابت بی مزه؛ بیماری تکرر ادرار
داروهای ادرارآور یا دیورتیک‌ها
مثانه نوروژنیک به چه معنا است؟
کلیپ های مرتبط:
