ایرانیان باستان چطور ازدواج می کردند؟
1.
2. ایوك زنی (یگانه- منحصر به فرد)- یعنی مردی بخواهد با یگانه دختر پدری ازدواج كند. چون دختر نمی تواند دارایی خانه پدر را به خانواده دیگر منتقل كند، موظف است كه پس از ازدواج، نخستین پسر خود را به جای فرزند پدرش قرار دهد، دارایی را به او بسپارد تا از انقراض خانواده پدرش جلوگیری كند. چنین ازدواجی ایوك زنی نامیده می شود.
3. چاكر زنی- این ازدواج زن یا مرد بیوه است كه بخواهد پس از در گذشت همسر اول، همسر دیگر انتخاب كند.چون برابر كیش زرتشتی ،جفت اول در گیتی و عالم پس از مرگ همسر شخص است و مقام پادشاه را دارد، بنابراین همسر دوم در عالم دیگر،مقام چاكر را در برابر همسر اول خواهد داشت.همچنین وقتی كه مرد بخواهد برای دارا شدن فرزند با رضایت زن اول، همسر دیگری اختیار كند. زن دوم نیز در مقابل زن اول مقام چاكر زنی را خواهد داشت، یعنی در حقیقت به منزله خدمتكار است.
4. خودسر زنی- این ازدواج عبارت است از اینكه دختر و پسر بالغ، پیش از رسیدن به 21سالگی بخواهند بدون رضایت پدر و مادر با یكدیگر ازدواج كنند، در این صورت موبد حق دارد صیغه عقد را جاری سازد ولی مادامی كه نارضایتی اولیای آنها باقی است، این زن و شوهر از ارث محرومند. (دختر در 16 سالگی و پسر در 18 سالگی می تواند با رضایت اولیای خود ازدواج كند.)
5. ستر زنی- اگر زن و شوهری بچه دار نشوند و بچه ای را از سر راه برداشته یا از قوم و خویشان بی بضاعت به فرزندی قبول كنند، در مورد این بچه وقتی كه بزرگ شد مانند ایوك زنی عمل می شود،بدین طریق كه اولین پسر آن دختر خوانده، فرزند پدر خوانده محسوب می شود و پس از فوت پدر خوانده ،صاحب دارایی و املاك خواهد شد.
همسریابی در ایران باستان
در لابه‌لای تاریخ، اساطیر و باستان شناسی ایران همواره خانواده به عنوان مهم‌ترین واحد اجتماعی و نگهدارنده رابطه خویشی و پایگاه عاطفی نقش مهمی‌ایفا می‌کند. در آن زمان که زن‌ربایی و حتی خرید زن در میان بسیاری از ملل و اقوام هند و اروپایی معمول و متداول بود، ازدواج ایرانی در سایه فرهنگ غنی ایران باستان نتیجه عقد بود.
به نظر ایرانیان، ازدواج نتیجه تراضی زن و مرد بود و این ازدواج در آن واحد معنی مذهبی و اجتماعی داشت. زندگی زناشویی و خانواده از لحاظ اجتماعی نیز از اهمیت والایی برخوردار بود تا بدانجا که در زمان ساسانیان، شاهنشاهان، به عنوان نمایندگان راستین اهورامزدا در روی زمین از ازدواج مردم حمایت می‌کردند.
دولت هر سال برای عده زیادی از دوشیزگان نیازمند، جهاز فراهم می‌آورد و دختران بی‌صاحب و بی‌جهاز را به خرج خود شوهر می‌داد و در انجام دادن این گونه نیکوکاری‌ها خسرو انوشیروان سرآمد دیگر پادشاهان ساسانی بود.
گواه گیران مجلس عقد
ایرانیان باستان که زرتشتی بودند، مراسمی به نام گواه گیران برگزار می کردند که معادل همان مجلس عقد امروزی ما است. در این مجلس بزرگان و موبدان حاضر می شوند. موبد پس از شنیدن اقرار رضایت از عروس و داماد، اندرزهای سودمند اخلاقی و دینی می دهد و برایشان دعا می كرد. پس از آن عروس و داماد دست پیوند بهم می دادند، دور آتش می گشتند و سایر تشریفات عروسی انجام می شد.
اشیا موجود در سفره عقد زرتشتیان
روی میز یا سفره گواه(عقد) آیینه، شمع، كتاب اوستا، قیچی، تخم‌مرغ و انار، شاخه‌ای بسیار كوچك از سرو یا شمشاد، یك كاسه آب و آویشن، لرك یا آجیل هفت میوه و كُشتی، نخ و سوزن و سینی شربت وجود دارد . در انتهای مراسم پدر زن انار را به معنی افزونی اولاد به داماد می دهد و سپس قیچی را كه در طول مراسم به صورت باز قرار داشت می بندد و تخم مرغ را از داخل سینی برمی دارد و بیرون از آن قرار می‌دهد. (قدیم این تخم مرغ به پشت بام خانه پرتاب می‌شد)
باز بودن قیچی به نشانه گشایش كار و بستن آن به معنی قطع معامله است و تخم مرغ را كه در قدیم از بام بیرون می كردند به این معنی است كه پدر عروس جمیع حقوق و اختیارات خویش نسبت به دختر را با قیچی قطع و به یك تخم مرغ، مصالحه به داماد می كند. سپس مادر داماد آینه گلاب می كند، یعنی در حین ریختن قدری گلاب از اخل گلابپاش به سر و روی داماد، آینه را به طرف صورت او می‌گیرد تا صورتش از داخل آیینه مشاهده كند و سپس برگی از درخت سرو را همراه قدری آویشن و نقل به دست عروس و داماد می كند.
آب و آیینه به معنی دو برابر شدن و زایش و همچنین روشنایی و گشایش راه است. مجمر عود و آتش و خوش بویی نیز سمبل ملی و نشانه آن است كه تا كنون مهر خانواده را همواره فروزان نگه داشته و با خوشبختی آن را با طراوت نگه داریم. آویشن و برنج كه این روزها تبدیل به آویشن و نقل شده است كه بر روی دوش ریخته می‌شود نشانه خیر و بركت و حكایت از آینده پر امید و نعمت دارد.
مرحله بعدی امضای برگه گواه گیری است. این برگه ابتدا توسط عروس و داماد و پدر ومادر او امضا می شود و سپس توسط مجموعاً 7نفر دیگر از مردان زرتشتی به امضا می رسد. این امضاها را حضور موبدی كه مراسم گواه گیری را انجام داده است صورت می‌گیرد. در انتهای مراسم جشن عروسی كیك بزرگی توسط عروس و داماد بریده می شود. در این مراسم هر یك از زوجین تكه‌ای از شیرینی را در دهان دیگری می‌گذارد.
ایرانیان، پیشتاز آیین ازدواج
ایرانیان مفتخر هستند که نامشان به عنوان نخستین پایه گذاران عهد، پیمان و اخلاقیات جهان مطرح است. در سنگ نگاره های فره وشی یا فروهر که قدمتی بیش از 4 هزار سال دارد حلقه یا چمبره ای در دست انسان بالدار قرار دارد که از دیرباز تا کنون به حلقه پیمان زناشویی در نزد ایرانیان شناخته می‌شود و این مایه مباهات ملت کهن ایران زمین است. ایرانیان کهن پیوند دختران و پسران را فرخنده و پراهمیت می‌شمردند و از عدد مقدس7 برای شادمانی در جشن بهره می‌بردند. هفت شبانه روز جشن و شادمانی و پایکوبی ازدواج.
فرآوری: الهام مرادی
بخش کلوب ازدواج تبیان
برگرفته از: امرداد
