بهترین دادگاه برای بررسی شکایات

نزد او شکایت مکن

افرادی هستند که شکایت کردن نزد آنان منع شده چرا که با شنیدن مشکل طرف مقابل نه تنها درددی از او دوا نمی‌کنند بلکه خرسند و خوشحال نیز می‌شوند. حسن بن راشد مى‏گوید: امام صادق علیه السّلام فرمود: اى حسن! هر گاه گرفتاریى یافتى شکایت آن را نزد کسى از اهل خلاف [مخالفان شیعه‏] مبر، و آن را به یکى از برادرانت [هم مذهبانت‏] بازگو که در این صورت یکى از چهار خصلت را از کف ننهاده‏اى: یا با گرفتن مالى کافى پاسخ گیرى، یا از مقام او یارى ستانى، یا دعاى او در حق تو استجابت شود و یا رایزنى و مشورتى کرده‏اى. (بهشت کافى / ترجمه روضه کافى / 217)

ابو عبداللَّه (علیه السلام ) به حسن بن راشد فرمود. اى حسن: اگر تو را مشکلى پیش آمد نزد مخالفان به شکایت مرو چه اگر چنین کنى از خدا شکایت کرده‏اى بلکه درد خود را به یکى از برادرانت بگو زیرا از چهار خصلت بیرون نخواهى بود یا اینکه به مال تو را کمک میکنند یا به جاه و مقام تو را یارى میکنند و یا به مشورت در باره تو راى میدهند و یا دعائى خواهند کرد که برآوردنى است.

اى حسن: هر گاه از مۆمن حاجتى خواستى پیش از آنکه بهانه بیاورد براى وى بهانه‏هائى بیندیش و اگر پوزش خواست از وى بپذیر و اگر چه گمان کنى که امر بر خلاف گفته او است و اگر به منافق حاجتى بردى عذرش را نپذیر اگر چه بهانه او را تصدیق کنى. ( مصادقة الإخوان / ترجمه خراسانى کاظمى/ 63)  ابو معاویه اشتر گوید: امام صادق علیه السّلام فرمودند: هر کس به مۆمنى شکایت برد مانند آن است که به خداوند شکایت برده باشد، ولى کسى که به غیر مۆمن شکایت برد مانند این است از خداوند شکوه کرده باشد. (ایمان و کفر ( ترجمه الإیمان و الکفر بحار الأنوار)    ج‏2 /  496 )

نزد هیچ کس شکایت مکن

از احنف نقل کرده‏اند: به عمویم، صعصعه از درد شکم شکایت کردم، مرا منع کرد، آنگاه فرمود: برادر زاده، هر گاه به تو گرفتاریى رو آورد، نزد کسى شکایت نکن، زیرا مردم دو دسته‏اند، یک دسته، دوستند، ناراحت مى‏شوند و یک دسته دشمنند، خوشحال! آنچه را که درگیر آن هستى نباید نزد مخلوقى مثل خودت شکایت کنى که او قادر نیست از خودش چنان گرفتارى را دفع کند، بلکه نزد کسى شکایت کن که تو را مبتلا کرده است، زیرا او قادر است تا گرفتارى تو را برطرف سازد، پسر برادرم، چهل سال است که با یکى از این دو چشمم، هیچ دشت و بیابانى را ندیده‏ام، و از آن همسرم و هیچ کسى از خانواده‏ام را مطلع نساخته‏ام.

مردى از تنگدستى شکایت مى‏کرد، به او گفتند: اى مرد! شکایت کسى را که به تو رحم مى‏کند نزد کسى مبر که به تو رحم نمى‏کند. (مجموعه ورام، آداب و اخلاق در اسلام / ترجمه تنبیه الخواطر  / 126 ) امیرالمۆمنین علیه السّلام فرمود: هر گاه گرفتار تنگى شدید نباید از خداوند شکایت کنید و باید از خدائى که همه کلیدها در اختیار او مى‏باشد گشایش کارهاى خود را بخواهید. (ایمان و کفر (ترجمه الإیمان و الکفر بحار الأنوار) / ج‏2 /  497) خداوند حکیم است و جز خیر و صلاح بنده خویش را نمی‌خواهد شکایت از اوضاع و احوال خویش و گله گذاری نزد او به این معناست که تو خود به صلاح خویش عالم‌تری و این بدان معناست که نعوذبالله از خدا برتری.

صبر کلید مشکلات

از ابو میسره روایت شده است که مى‏گوید: ما در خدمت امام صادق علیه السّلام بودیم که مردى آمد و از مصیبت خود نزد آن حضرت شکایت کرد حضرت به آن مرد فرمود: مگر نمى‏دانى که اگر صبر کنى در نزد خدا مأجورى و اگر صبر نکنى آن مقدراتى که خداوند عز و جل برایت معین کرده است بر تو جارى مى‏شود در حالى که تو در نزد خدا مذمومى (یعنى چه صبر کنى و چه نکنى در هر دو صورت آن مقدرات بر تو جارى مى‏شود ولى اگر صبر کنى در نزد خدا اجر دارد ولى اگر صبر نکنى نه تنها اجر ندارى بلکه منفور درگاه خداوند مى‏شوى). ( آرام بخش دل داغدیدگان ( ترجمه مسکن الفۆاد) / 284 )

در مناهى حضرت رسول صلى اللَّه علیه و آله مى‏باشد که فرمودند: هر کس به آنچه خداوند برایش مقدر کرده راضى نباشد و همواره شکایت کند و صبر و استقامت نداشته باشد نیکى‏هاى او بالا نمى‏روند و در حالى که خداوند بر او غضب مى‏کند وارد محشر مى‏شود، مگر اینکه توبه کند. (ایمان و کفر ( ترجمه الإیمان و الکفر بحار الأنوار) ج‏2 / 497 )

مریم پناهنده                  

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

منابع

1)ایمان و کفر ( ترجمه الإیمان و الکفر بحار الأنوار)    ج‏2

2) آرام بخش دل داغدیدگان ( ترجمه مسکن الفۆاد)

3)مجموعه ورام، آداب و اخلاق در اسلام / ترجمه تنبیه الخواطر

4) مصادقة الإخوان / ترجمه خراسانى کاظمى

5)  بهشت کافى / ترجمه روضه کافى

6) دیوان امیرالمومنین علیه السلام/ میبدی،زمانی