اگر دیدی نوجوانی بر درختی تکیه کرده

احساس فرد از اینکه به لحاظ اجتماعی بی کفایت است، باعث اضطراب اجتماعی او می شود. یکی از مولفه های مهم، آموزش مهارت های اجتماعی است. باید بین واقعیت، تعبیر و تفسیر از باورهای دیگران تمایز قائل شد. باید به نوجوان کمک کرد تا موقعیت را بطور واقعی بسنجد، بتواند افکار خود را کنترل کند. آماده مقابله با موقعیت استرس زا شود.

اگر نوجوان به عمکرد خود بیندیشد، خود را برای مقابله با مشکلات تقویت می کند. زیرا زمانی که مشغول کار هستید، اضطرابتان کاهش می یابد. با پشتکاری، افکار آشفته از بین خواهد رفت.

مقابله و عدم مقابله با مشکل بستگی به رابطه بین ارزیابی شخص از آنچه اتفاق افتاده با آنچه باید اتفاق بیفتد دارد. ارزیابی هم به فعالیتهای شخصی، گرایش شخصیتی ، محرک های محیطی و پاسخهای متنوعی برای مقابله با مشکل دارد. روش مقابله با مشکلات میزان سازگاری نوجوان با مشکل موجود، یافتن راه حل مناسب و سعی و تلاش برای کسب چیزهای متفاوت و گوناگون است.

فلک من و لازاروس در مقابله با مشکلات می گویند: "مقابله با مشکلات در مقام تحلیل گری به آن دسته مکانیزمهای دفاعی نظیر انکار، سرکوب گری، واپس رانی و عقلی سازی گفته می شود که مانند رفتارهای مشکل گشایی و حل مشکلات اضطراب و سایر حالتهای هیجانی ناراحت کننده را کاهش می دهند. در واقع تلاشهای شناختی و رفتاری فرد برای غلبه بر استرس ، تحمل کردن و کاهش دادن و به حد اقل رساندن اثر آن است.

همه افراد در مقابله با مشکلات موجود از یکی از این روشها استفاده می کنند. پژوهشهایی که در مورد مقابله با استرس انجام گرفته است تعیین می کنند که چگونه و با چه روشی بر استرس غلبه کنید: سه مورد مهم آن عبارتند از:

1- انعطاف پذیر بودن یعنی برخورد کارآمد و موثر با موقعیت

2- تسلط داشتن بر محیط : با روبرو شدن با مشکل خود را گم نکرده و به توانایی خود ایمان داشته باشید تا دیگران را سرزنش نکنید

3- تکیه بر تجارب قبلی در هنگام مقابله موثر با استرس: مانند این که در برابر ناتوانی در مقابله با مشکل از جانب فرد دیگری سرزنش شوید.

لازاروس و کمیبل ویژگی افرادی که در مقابله با استرس بهتر از دیگران هستند را به شرح زیر بیان می کنند:

** این افراد در جستجوی اطلاعاتی هستند که با مشکل دست و پنجه نرم کرده و راههای جایگزینی برای آن بیابند.

** آنها برای کاهش استرس از روش مقابله مستقیم بهره مند می شوند. با این عملکرد خود از میزان استرس والدین می کاهند و به راحتی مشکل را می پذیرند.

** این افراد قابل انعطاف هستند یک روش را امتحان می کنند و اگر روش مناسبی نبود از روشهای مناسب دیگری استفاده می کنند.

** آنها دوست ندارند که به طریق هیجانی و احساسی با مساله برخورد کنند.

** آنها از مکانیزمهای فکری و شناختی مانند ارزشیابی مجدد موقعیت استفاده می کنند تا بیشتر درگیر استرس ها نشوند.

با این که اضطراب ناراحت کننده است اما امری طبیعی است و یک دوره گذرا است والدین و نوجوانان زمانی همدیگر را درک می کنند که نوجوان در مقابله با استرس به پختگی رسیده باشد او با خودگویی مثبت و مقابله با مشکلات و حل مساله آماده مقابله با عوامل استرس زا می شود.

استفاده از مزاح و شوخ طبعی برای نوجوان در جهت کاهش استرس موثر است. زمانی هم که به ضعفها و اشتباههای والدین در مقابل فرزند خود اشاره می شود آنها حالت تدافعی به خود می گیرند نگرشها و باورهایی که زیربنای روشهای تربیت ناکارآمد است را باید سنجید. والدین باید بدانند مسئولیت اصلی آنها این است که به نوجوان کمک کنند تا فردی مسئول مستقل شاد و شایسته باشد. باید آنها بتوانند مشکلات کنونی نوجوان را حل کنند.

از آنجایی که والدین از رشد و بلوغ برخوردارند لازم است نسبت به نوجوان خود صبور و شکیبا باشند. اما این چنین نباشد که نوجوان هر کاری که دلش خواست انجام بدهد. فقط در برخی مسائل مجبور به سازش باشید. والدین و نوجوانان باید بدانند رفتار شخصی آنها بر روی رفتار دیگری موثر است.

مشکلات نوجوان مشکلی مرتبط با خانواده است. بنابراین تعامل بین والدین و نوجوانان در تداوم و بقای رفتار مشکل آفرین در نوجوان نقش موثر دارد.  باید والدین از پیامدهای خاص رفتار و تربیت خود آگاه باشند. اگر بدانید که نوجوان چه کاری می کنند و شما در مقابل آنها چه می کنید اگر مشکلات به دقت مشخص شود با بدست آوردن اطلاعات مفصل نگرش و باورهای زیربنایی مشخص می شود و کمک بزرگی در حل مشکل برای شما می کند.

نظارت بر نوجوان از اهمیت خاصی برخوردار است زمانی که نوجوان والدین را افرادی دارای حقوق قانونی برای اعمال کنترل بدانند همکاری آنها باهم به بهترین حد می رسد. الگوی تربیتی پرقدرت تاثیر بسزایی در نوجوان دارد. والدین به بحثهای جانبی نوجوان باید گوش کنند اگر انتظارات والدین با ویژگی شخصیتی نوجوان تناسب نداشته باشد خانواده دچار مشکل می شود. استقلال طلبی قسمتی از رشد طبیعی و بهنجار نوجوان است بنابراین نباید انتظار بالایی از او داشت همچنین نباید تسلیم او شد. انتظار نامناسب در رفتار نوجوان تاثیر منفی دارد.

فرآوری: نوریه نوچمنی

بخش خانواده ایرانی تبیان

منبع: کتاب مرا دریاب. نوشته حمیده واحدی