زیارت با معرفت

ازآنجا كه شناخت، پایه دین است، و اظهار عقیده و انجام كارهای نیك از روی شناخت، به عقیده و اعمال، ارزش چندان برابر می دهد، و از آنجا كه حضرت رضا(علیه السلام) در مورد پاداش زیارت مرقد مطهر حضرت معصومه(سلام الله علیها) فرمود: "مَنْ زارَها عارِفاً بِحَقِها فَلَهُ الْجَنَهُ؛ كسی كه او را در حالی كه حقش را شناخته، زیارت كند، برای او بهشت است."(1) از این رو به پاره ای از فضایل حضرت فاطمه معصومه(سلام الله علیها) برای شناخت بهتر حضرت اشاره می كنیم.

دختر روح و جسم پیامبر

در زیارتنامه ای كه در شأن حضرت معصومه(سلام الله علیها) از حضرت رضا(علیه السلام) نقل شده، حضرت معصومه(سلام الله علیها) به عنوان: دختر رسول خدا(صلی الله علیه و آله)، دختر فاطمه و خدیجه(سلام الله علیهما)، دختر امیرمۆمنان علی(علیه السلام)، دختر حسن و حسین(علیهما السلام)، دختر ولی خدا(امام كاظم(علیه السلام))، خواهر ولی خدا(امام رضا(علیه السلام))، و عمه ولی خدا(امام جواد(علیه السلام)) خوانده شده است.

این تعبیرات، تنها بیانگر شرافت خانوادگی نیست، بلكه علاوه بر آن، بیانگر آن است كه حضرت معصومه(سلام الله علیها) از نظر معنوی و مقامات عالی ملكوتی، به راستی فرزند روح و جسم پیامبر(صلی الله علیه و آله) و حضرت زهرا و خدیجه كبری(علیهما السلام) و امام معصوم(علیه السلام) است.

مقام عصمت و طهارت

روایت شده: حضرت رضا(علیه السلام) فرمود:"مَنْ زارَ الْمَعْصُومَهَ بِقُمْ كَمَنْ زارَنی؛ كسی كه معصومه(سلام الله علیها) را در قم زیارت كند، مانند آن است كه مرا زیارت كرده است."(2)

گرچه شواهد و قراین در مورد مقام عصمت حضرت معصومه(سلام الله علیها) بسیار است، ولی سخن فوق از امام معصوم حضرت رضا(علیه السلام) صراحت دارد كه حضرت معصومه(سلام الله علیها) دارای مقام عصمت بوده است، ضمناً این سخن بیانگر آن است كه: این لقب را حضرت رضا(علیه السلام) به حضرت معصومه(سلام الله علیها) داده است، وگرنه نام حضرت معصومه(سلام الله علیها) فاطمه كبری است. از سوی دیگر، به فرموده حضرت رضا(علیه السلام) پاداش زیارت حضرت معصومه(سلام الله علیها) همانند پاداش زیارت حضرت رضا(علیه السلام) است.

در اینجا این سۆال مطرح می شود كه مگر غیر از پیامبران و چهارده معصوم(علیهم السلام)، معصوم دیگری نیز داریم؟

پاسخ این سوال آن است که مقام عصمت كه عالی ترین مقام معنوی و پاكی است، درجاتی دارد، در وهله اول به دو گونه است:

1ـ معصوم از خطا.

2ـ معصوم از گناه.

حضرت معصومه(سلام الله علیها) همانند حضرت زینب(سلام الله علیها) در یكی از درجات عصمتند، گرچه در درجات چهارده معصوم(علیهم السلام) نباشند، زیرا چهارده معصوم(علیهم السلام) علاوه بر عصمت از گناه, عصمت از خطا نیز دارند.

آری حضرت رضا(علیه السلام) به ما یاد داده كه در زیارت او چنین بخوانیم:"یا فاطِمَهُ اِشْفَعی لِی فِی الْجَنَهِ، فَاِنَ لَكِ عِنْدَاللهِ شأناً مِنَ الشَأنِ؛ ای فاطمه معصومه! در مورد رفتن به بهشت، مرا شفاعت كن، چرا كه در پیشگاه خداوند، دارای مقام و منزلتی بس ارجمند هستی."(3)

پدر به فدایش

یكی از فضایل حضرت زهرا(سلام الله علیها) این است كه پیامبر(صلی الله علیه و آله) در موارد متعدد، در شأن او فرمود:"فَداها اَبْوها؛ پدرش به فدایش باد."(4)این تعبیر بیانگر اوج مقام ارجمند حضرت زهرا(سلام الله علیها) است.

در مورد حضرت معصومه(سلام الله علیها) نیز نظیر این مطلب از پدرش امام كاظم(علیه السلام) روایت شده، در این راستا به ماجرای جالب زیر توجه كنید:

عصر امام كاظم(علیه السلام) بود، روزی جمعی از شیعیان برای دریافت پاسخ از سۆال های خود، به مدینه وارد شدند تا به محضر امام كاظم(علیه السلام) برسند، آن حضرت در مسافرت بود، نظر به اینكه آنها ناگزیر به مراجعت بودند، پرسش های خود را نوشتند و به افراد خانواده امام كاظم(علیه السلام) تحویل دادند تا در سفر بعد، به آن نائل شوند، مدتی بعد هنگام خداحافظی، دیدند حضرت معصومه(سلام الله علیها) پاسخ پرسش های آنها را نوشته و آماده كرده است، آنها شادمان شدند و آن پاسخ ها را دریافت كردند و به سوی وطن رهسپار شدند، در مسیر راه به امام كاظم(علیه السلام) برخورد نمودند، و ماجرا را به عرض آن حضرت رساندند، امام كاظم(علیه السلام) آن نوشته را از آنها طلبید و مطالعه كرد، پاسخ های حضرت معصومه(سلام الله علیها) را درست یافت، سه بار فرمود: "فَداها اَبْوها؛ پدرش به فدایش باد."

با اینكه حضرت معصومه(سلام الله علیها) در آن هنگام خردسال بود، این ماجرای جالب نیز، ما را به عظمت ویژه حضرت معصومه(سلام الله علیها) از نظر علم و معرفت آشنا می كند، ‌و در جای خود بی نظیر و استثنایی است.(5)

تجلیگاه مرقد مادر

مرجع عظیم الشأن مرحوم آیت الله العظمی نجفی مرعشی(ره) فرمود: پدرم مرحوم آیت الله علامه سید محمود مرعشی(ره) كه در نجف اشرف می زیست، بسیار علاقمند بود كه به طریقی، محل قبر شریف جده اش حضرت زهرا(سلام الله علیها) را بیابد، برای این مقصود، ختم مجربی انتخاب نمود، چهل شب به آن مداومت كرد، تا شاید از طریقی به محل مرقد شریف حضرت زهرا(سلام الله علیها) آگاه گردد.

شب چهلم بعد از انجام ختم و توسل فراوان، به بستر خواب رفت، در عالم خواب به محضر امام باقر(علیه السلام)(یا امام صادق علیه السلام) رسید، امام به او فرمود: "عَلَیْكَ بِكَریمَهِ اَهْلِ الْبَیْتِ؛ به دامن كریمه اهل بیت(سلام الله علیها) چنگ بزن."

ایشان تصور كرد منظور امام(علیه السلام) از این جمله، حضرت زهرا(سلام الله علیها) است، عرض كرد:"آری قربانت گردم، من نیز ختم را برای همین گرفتم كه محل شریف قبر آن حضرت را دقیق تر بدانم و زیارتش كنم."

امام(علیه السلام) فرمود:"منظور من قبر شریف حضرت معصومه(سلام الله علیها) در قم است." سپس افزود: به خاطر مصالحی، خداوند اراده نموده كه قبر حضرت زهرا(علیهاالسلام) برای همیشه برای همگان مخفی باشد، از این رو قبر حضرت معصومه(سلام الله علیها) را تجلیگاه قبر شریف حضرت زهرا(سلام الله علیها) قرار داده است، اگر قرار بود قبر حضرت آشكار باشد همان شكوه و عظمت مرقد حضرت زهرا(سلام الله علیها) را خداوند برای قبر حضرت معصومه(سلام الله علیها) قرار داده است.(6)

این فراز عجیب و استثنایی نیز بیانگر ورق دیگری از مقام با عظمت حضرت معصومه(سلام الله علیها) است كه گویی آینه تمام نمای وجود مبارك جده اش حضرت زهرا(سلام الله علیها) است، كه مرقدش در این رۆیای صادقانه همچون مرقد حضرت زهرا(سلام الله علیها) دارای همان شكوه و جلال معنوی شده است.

با توجه به اینكه مرجع تقلید این رۆیا را از پدر مجتهدش نقل می كند، و خواب دیدن امام معصوم(علیه السلام)، دلیل بر صدق آن خواب است.

سرآغاز توحیدی

یكی از شواهد عظمت استثنایی حضرت معصومه(سلام الله علیها)، زیارتنامه ای است كه به خصوص، حضرت رضا(علیه السلام) در شأن او صادر فرموده است، زیرا بعد از فاطمه زهرا(سلام الله علیها) تنها زیارتی كه از امام معصوم(علیه السلام) برای او نقل شده زیارت حضرت معصومه(سلام الله علیها) است، حضرت زینب(سلام الله علیها) با آن همه مقام و منزلت زیارت مخصوص ـ نقل شده ـ از معصوم ندارد و همچنین بانوان ارجمند دیگر از خاندان عصمت طهارت.

از ویژگی های این زیارت این است كه مطابق دستور حضرت رضا(علیه السلام) در آغاز آن 34 بار تكبیر و 33 بار تسبیح و 33 بار حمد گفته می شود، چنین دستوری در مورد زیارت های دیگر دیده نشده است.

آری این سرآغاز توحیدی، برای آن است كه زائر هنگام زیارت آن خاتون ارجمند دو سرا، با توجه و حضور قلب، و توحید و تنزیه و شكر خدا وارد گردد، و بااین حالت ملكوتی با حضرت معصومه(سلام الله علیها) ارتباط برقرار نماید، كه چنین حالتی، عالی ترین حال بنده خدا در برابر عظمت مقام اولیای خدا است تا با روحی پاك و قلبی صاف و دور از شوائب و آلودگی ها به زیارت بپردازد و نتیجه خوب بگیرد.

عمه سادات سلام علیك                روح عبادات سلام علیك

پی نوشت:

1.       بحار، ج 48، ص 317، و ج 102، ص 266.

2.       ناسخ التواریخ، ج 3، ص 68، ریاحین الشریعه، ج 5، ص 35.

3.       بحار، ج 102، ص 266.

4.       ‌همان، ج 43،‌ص 86 و 88

5.       اقتباس از كتاب كریمة اهل بیت،‌تألیف علی اكبر مهدی پور، ص 63 و 64.

6.       همان, ص 43 تا 45.