خانه تکانی در واپسین روزهای سال

به اقتضای آموزه های دینی و اخلاقی باید در همین روزهای باقی مانده از سال گام هایی فراتر از ظاهر آرایی برداشت و به دیگر سخن خانه تکانی باید داشت .

براساس سنت هایی مرسوم و متداول و در عین حال پسندیده، ایرانیان در واپسین روزهای سال گرد و غبار ازمنزل و وسایل آن می زدایند و به اصطلاح «خانه تکانی» می کنند.

از سوی دیگر در این روزها، خانواده های ایرانی در حد مقدورات خود به خرید پوشاک می پردازند تا با ظاهری آراسته سال گذشته را بدرقه و از سال نو استقبال کنند. چه آن خانه تکانی و چه این خرید پوشاک هر دو معطوف به مقام ظاهرند اما آیا برای ورود به سال نو، صرفا توجه به ظاهر کفایت می کند؟

آیا نمی توان از این روزهای پایانی سال به مثابه فرصت مغتنمی برای تامل در احوال و افعال خود بهره گرفت؟ آیا آن چنان که عقل سلیم به زدودن گرد و غبار از منزل و وسایل آن حکم می کند، حکمی درباره گرد و غبارهایی که بر دل می نشیند، صادر نمی کند؟ آیا بیشتر ما به این موضوع اندیشیده ایم که سال جدید را با رویکردهایی تازه و نوین در فکر و اندیشه و روحیات و به تبع آن ها در اعمال و رفتار خود بیاغازیم؟

آیا در کنار کارهای روزمره به ویژه در آستانه سال نو بابی برای محاسبه و رسیدگی به اعمال خود گشوده ایم؟ آیا نمی توان روزهای پایانی سال را با فراغت ذمه از حقوق الناس توامان کرد؟

این سوال ها همه به این معناست که به اقتضای آموزه های دینی و اخلاقی باید در همین روزهای باقی مانده از سال گام هایی فراتر از ظاهر آرایی برداشت و به دیگر سخن محصور و محدود شدن در این عرصه را عملا و نه تنها به لحاظ نظری نفی و طرد کرد.

شاید این موضوع باوری شخصی به نظر آید اما می توان به استناد قواعد کلی محاسبه اعمال پیش از آغاز سال نو را مقدمه استجابت دعاها هنگام تحویل سال به شمار آورد.

خسران زده نشویم!

یکی از اموری که از جانب پروردگار و بزرگان دین سفارش فراوانی به انجام آن شده است، استفاده از قوه تعقل به منظور محاسبه اعمال و نیات خوب و بد در هر لحظه از زندگی است.

اگر در این محاسبه متوجه شدیم که داشته‌های معنوی ما در سالی که گذشت نسبت به سال پیش از آن کمتر است، باید خود را جزو خاسران بدانیم و اگر دیدیم که این سرمایه‌های معنوی افزایش یافته است، پس می‌توانیم خود را در سالی که گذشته است، ثروتمندتر بیابیم و برای افزودن بر داشته‌های معنوی در سال جدید تلاش کنیم.

همانطوری که مغازه داران و صاحبان کارخانجات در روزهای پایانی سال به محاسبه دخل و خرج های خود می پردازند، مومنین نیز باید هر هفته (لااقل در انتهای هر سال) به محاسبه اعمال خود بپردازند؛ امام رضا (علیه السلام) می فرمایند«کسانی که به اعمال خود رسیدگی می کنند به سرمایه های مادی و معنوی دست پیدا می کنند و کسانی هم که از محاسبه نفس خود غافل هستند، خسارت می بینند»

پله های ترقی را از دست ندهیم

یکی از پله های ترقی در اخلاق ،محاسبه نفس است، به طوری که انسان باید هرشب به اعمال خود رسیدگی کند ولی اگر نتوانست آخر هفته حتما باید محاسبه نفس داشته باشد.

انسان می تواند با یادداشت اعمال روزانه خود در یک دفترچه کوچک از آن چه که در طول هفته، در طول یک ماه و حتی به اعمال سالیانه خود واقف شود .

ملاک دارایی و نداری انسان ها در چیست؟

ملاک سنجش دارایی و نداری انسان، خداست؛ تنها با این ملاک است که می‌توانیم به این نتیجه برسیم که در زندگی خود تا چه مرحله‌ای جلو رفته‌ایم و یا در چه پرتگاهی قرار گرفته‌ایم؛ اگر در این سالی که از عمر ما گذشت، بیش از آن که به فکر مادیات بودیم به فکر ارتقای روحی و معنوی و ترک گناهان بودیم، بدانیم که در عین ثروت مادی، در فقر شدید و گمراهی حقیقی به سر می‌بریم.

روزی برای تقویت باورهای دینیمان

روایتی از امام جعفر صادق(علیه السلام) پیرامون عید نوروز است که ایشان می فرمایند: نوروز روزی است که خداوند، در آن روز از بندگانش عهد دینداری گرفته است پس باید در این روز به فکر تقویت باورهای دینی و تجدید عهد با پروردگار باشیم.

استغفار و توبه حقیقی نخستین و مهم‌ترین عملی است که باید در ابتدای سال جدید انجام دهیم به نحوی که فکر بازگشت به گناهان قبلی نیز به ذهنمان خطور نکند؛ از بین بردن اختلافات و آشتی با افرادی که ممکن است در این سال و سال گذشته کدورتی میان ما به‌وجود آمده باشد، از مهم‌ترین کارهایی است که هر مۆمن در چنین روزهایی باید انجام بدهد.

محاسبه اعمال عبادی و میزان‌سنجی برای جبران مافات

در مقابل گناهان نیز باید چنین محاسبه‌ای داشته باشیم و اگر گناهانی گریبان ما را گرفته‌اند، باید با شناسایی ریشه‌های آن به درمان و از بین آن محرمات و گناهان که وجود ما را لکه‌دار می‌کنند بپردازیم.

اخلاص‌سنجی از دیگر محاسبه خلوص نیت در اعمال از دیگر وظایف مهمی است که هر یک از ما باید در زندگی داشته باشیم؛ باید هر لحظه دل‌های خود را با مهر امام زمان(عج) نزدیک‌تر کنیم؛ هر کسی که خود را بیشتر به خواسته‌های حضرت نزدیک‌تر کند، بدون شک در دنیا و آخرت سعادتمند خواهد شد.

فراوری: زهرا اجلال            

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

منابع :

روزنامه خراسان ؛ بهروز بیهقی

بیانات آیت الله سبحانی ، شیعه نیوز

بیانات حجت الاسلام مۆمنی ،خبرگزاری فارس