زنان باید مادر باشند یا شاغل؟

«حضور زن در فعالیت های اقتصادی» طی چند دهه اخیر، بحثی بوده است که در دنیا اهمیت زیادی به آن داده شده است. با توجه به اینکه نزدیک به 50 درصد جمعیت کل زمین را زنان تشکیل می دهند، تنها یک دهم دارایی ها و یکصدم مالکیت ها به زنان تعلق دارد. اما با وجود این عدم تساوی میان زنان و مردان ارزش گذاری برای زنان در دنیا جایگاه علمی پیدا کرده است. شاهد این مثال حداقل در کشور خودمان حضور بیش از 50 درصدی زنان و دختران در دانشگاه ها و مراکز علمی است.

این میزان حضور نشان دهنده این است که زنان پتانسیل فراوانی برای حضور در فعالیت های اقتصادی دارند و می توانند در این عرصه مسئولیت هایی را عهده دار شوند، اما واضح است که این پتانسیل نیازمند فرصت ها و بسترهایی برای بروز است. در جوامعی مانند جامعه ما که زنان در بخش های علمی ارتقا پیدا کرده اند، قطعا می توان بر مبنای شایسته سالاری به این گروه از زنان فرصت نقش آفرینی داد.

اما تمام این فرصت ها در حالی است که نمی توان منکر نقش زن در خانواده بود. از آنجایی که ممکن است اشتغال و فعالیت اقتصادی خانواده را از حضور زن به عنوان یک مادر، همسر یا فرزند بی نصیب کند، بهتر است زنها با دقت نظر و برنامه ریزی، رسالت اقتصادی و خانوادگی خود را به بهترین شکل به انجام برسانند. حضور زن در فعالیت های ا قتصادی، در جامعه ای با بافت فعلی جامعه ما از لحاظ قانونی هیچ ممنوعیتی ندارد، این نکته مهمی است که باید زن ها برای ادامه فعالیت اقتصادی شان به آن توجه داشته باشند.

این مصونیت قانونی ممکن است تنها در مشاغلی خاص وجود داشته باشد که به لحاظ سختی کار آن را در قانون به مردان محدود کرده باشند. اما برای فعالیت اقتصادی زنها در کشورمان نیاز است که ما به بحث های فرهنگی توجه ویژه داشته باشیم. برای حضور بیشتر زنان در جامعه و برای آنکه آنها در کنار حفظ کرامت خود بتوانند با احساس امنیت به فعالیت های اقتصادی خود ادامه دهند، ما نیازمند اصلاح ساختار فرهنگی خود هستیم که با اعتقاد پیدا کردن به توانایی زنان در انجام کارهای اقتصادی، شاید در طول چند دهه آینده این تغییر فرهنگی به نفع زنان ایجاد شود. اعتماد به نفس زنان و نیز پیگیری آنها برای رسیدن به اهداف خود در فعالیت های اقتصادی هم از اهمیت فراوانی برخوردار است زیرا هرچند از لحاظ قانونی میان زنان و مردان تفاوتی وجود ندارد، اما آنها تنها به دلیل جنسیت خود و برای فراتر رفتن از تابوها باید تلاش بیشتری به خرج بدهند.

خوشبختانه طی چند سال گذشته فعالیت اقتصادی زن ها رشد چشمگیری داشته است، هرچند این رشد مطلوب نیست ولی می توان گفت آهنگ آن ایده آل است. برای مثال این حضور فقط در بخش اتاق های بازرگانی در سراسر کشور، طی سال های اخیر رشد داشته است.

نکته ظریفی که در رابطه با اشتغال زنان و حضور آن ها در عرصه های اقتصادی وجود دارد این است که باید توجه داشته باشیم که اصلا قرار نیست در فعالیت های اقتصادی زنان جایگاه مردان را اشغال کنند و اصولا نباید نگاهی جنسی به این روند داشته باشیم. به هر حال زنان باید تقدم و تاخر را در انجام فعالیت های اقتصادی و خانوادگی رعایت کنند، در غیر این صورت با توجه به نقش کلیدی زن در خانواده، ممکن است در دراز مدت به رسالت های دیگر زن (رسالتی مانند مادر بودن) آسیب وارد شود و به تبع آن چارچوب خانواده صدمه ببیند. خوشبختانه با وجود شکل های مختلفی که این روزها برای فعالیت های اقتصادی تعریف شده است می توان به حضور بیشتر زنان در فعالیت های اقتصادی امیدوار بود.

برای مثال بحث دورکاری که این اواخر در رابطه با آن تسهیلاتی هم برقرار شد یا کسب و کارهای خانگی می تواند حضور زنان را در عرصه فعالیت های اقتصادی تسهیل کند. به هر صورت باید این مطلب را در نظر داشته باشیم که هزینه زمان و عمر تحصیل هر سرمایه انسانی اعم از زن یا مرد باید برگشتی مثبت در جامعه ای که در آن هزینه کرده است داشته باشد، لذا به این جهت زنان تحصیلکرده ما باید امکان ارائه دانسته های خود و خدمت در جامعه اقتصادی را داشته باشند.البته این انتخاب یکسویه نیست و فقط به خواست شخص بستگی ندارد، جامعه نیز باید به این مطلب باور داشته باشد که اگر فعالیتی انجام می شود، بر مبنای شایسته سالاری است، نه اینکه جنسیت حضور و مسئولیت پذیری را برای اشخاص تعریف کند. جامعه ای مترقی خواهد بود که از همه ابزار و نیروها و امکانات بالقوه خود استفاده کند، اتفاقی که در جوامع پیشرفته رخ داده است و زنان از حالت مصرفی و مصرف کننده بودن خارج شده اند و به جایگاهی رسیده اند که توانسته اند برای خودشان تعریفی از مسئولیت پذیری، خدمات دهی و ایفا نمودن نقش تولیدکننده را ارائه دهند.

قدر مسلم این همگنی و همسویی در جامعه می تواند رشد قابل توجهی را در بخش های مختلف یک جامعه مترقی ایجاد نماید. حمایت قانون گذار و همچنین رسانه ها قطعا در ایجاد این روند و نقش آفرینی زنان می تواند آینده و آهنگ رشد اقتصادی سریع تر و سالم تری را در یک جامعه رقم بزند که در نتیجه به داشتن جامعه و خانواده ای سالم تر منجر خواهد شد، چراکه توانایی مالی و نقش آفرینی زنان، در چرخه اقتصادی و تولید ثروت توسط این قشر از جامعه که تاکنون در این زمینه به مثابه نیرویی بالقوه بوده اند، می تواند به پررنگ تر شدن نقش زنان در خانواده، جامعه و اقتصاد کلان منجر شود.

منبع :فاطمه مقیمی/ مجله همشهری اقتصاد