روئو و اکسپرسیونیسم فرانسه

شاید بتوان گفت که هنرمندی که بیش از همه در همه گیر شدن اکسپرسیونیسم در فرانسه سهم داشت، ژرژ روئو است. در میان نقاشان فرانسوی " ژرژ روئو " در آثارش بیشتر به بیان موضوعات دردمند اجتماعی و مذهبی می پرداخت. او اگرچه از نقاشانی است که به شیوه "فووها" کار می کرد و استفاده از رنگهای درخشان و تند از ویژگیهای کار او به حساب می آید، اما پرداختن به مضامین انسانی ، روحی و عاطفی او را از نقاشان بنام و مشهور اکسپرسیونیسم کرده است.

روئو با طراحی های ساده ای که با خطوط کلفت نقش می بست و با بهره گیری از رنگ های تند، بیانی هیجای و عاطفی به کارهایش می بخشید که بیانگر رنجی عمیق در درون او بود.

در تابلوی "سرمسیح" (تصویر1) آزادی قلم نقاش در به تصویر کشیدند دردی جانکاه بخوبی آشکار است. این آزادی قلم به چهره غمگین و پردرد و رنج مسیح اشاره دارد و آن را به تماشاگر القا می کند .

روئو این اسلوب کاری را بی تردید از نقاشیهای روی شیشه کلیساهای دوره گوتیک الهام گرفته است. او که در دوران جوانی به تعلیم نقاشی شیشه می پرداخت توانمندی قابل تحسینی در این راه به دست آورد و توانست آن را در نقاشی هایش تعمیم دهد و با خطوط سیاه ، زمخت ، خشن و پرتحرک تلاطمی در روان بیننده ایجاد کند.

رشد اکسپرسونیسم در فرانسه مرهون دو نقاش روسی تبار " مارک شاگال" و " شعیم سوتین" با دوگونه نگاه متفاوت است.

مارک شاگال و شعیم سوتین

مارک شاگال با نگاهی تخیلی و شاعرانه ، بیشتر مضامین داستانهای روسی با سنتهای یهودی می پرداخت که بیانگر خاطرات کودکی او از رسوم یهودیان روس و افسانه های روسی بود ، ولی سوتین در نقطه مقابل ، دلمردگی و افسردگی شدیدی را که از ناامیدی او به زندگی سرچشمه می گرفت مضمون آثارش قرار می داد.

سوتین شدیدا متاثر از رنگ آمیزی آثار روئو بود و از این رو با قلمزنیهای تند و شتابان رنگهای پردرخششی چون سرخ را در تضاد شدیدی با سیاه درهم می آمیخت و زرد و آبی را بادرجات کمتر در آنها به کار می برد.

بی تردید رنگ و بافت نقاشی های سوتین برگرفته از زندگی پر رنج و فقیرانه اش بود و موجب شد دلمردگی بر همه آثارش سایه افکند و تنها در آثار بسیار محدودی در اواخر عمرش تعادلی نسبی را می توان مشاهده کرد.

مارک شاگال به شخصه هیچ گاه خود را پیرو سبک و شیوه ای خاص قلمداد نکرد و نسبت به آنها وابستگی نشان نداد؛ ولی به طور کلی در آثارش گرایش هایی به اکسپرسیونیسم وجود دارد که به گونه ای وهم گونه بودن آنها سمت و سویی سورئالیستی به خود می گیرد و به همین دلیل می توان آثارش را در شیوه های کوبیست و سورئالیست نیز بررسی کرد.(تصویر2)

شاگال با شیوه خاصی که در پیش گرفت ، زبان بصری نوینی را برای نامیش دنیای رویاهای خود خلق کرد. شاگال از ژرفای رویاها و خاطرات کودکی اش موضوعاتی را برمی گزید که زندگی ساده روستای اش را القا می کند.

برخی از آنها حزن انگیز و غمناک است و برخی شادی و طرب می آفریند. در آثار شاگال تک تک نماها چیزی به مراتب بیشتر از یک خاطره و رویاست.

اثر "روز تولد" ، از سال 1915م. بیانی تغزلی و رویایی را با احساس شدید عاشقانه به هم می آمیزد . در این اثر ، هنرمند با استفاده از فیگور و فرم هایی شناور محبت و عشق را هم چون روحی سیال که در پرواز است و وابستگی به زمین و خاک ندارد با خطوطی نرم و راحت و رنگ هایی لطیف به تصویر کشیده است.

دایره المعارف پاکباز

مروری بر تاریخ نقاشی معاصر غرب/ پریسا شاد قزوینی

هنر در گذر زمان هلن گاردنر