غده ای بدتر از سرطان!

در حدیث جامع و جالبى از امام صادق (علیه السلام) در تعریف حسن خلق آمده است:«تَلینُ جانِبَکَ وَ تُطیِّبُ کَلامَکَ وَ تَلْقى اخاکَ بِبِشْرٍ حَسَنٍ؛ با نرمش و مدارا با مردم رفتار مى‏کنى. سخن خویش را پاکیزه مى‏گردانى. برادرت را با خوش رویى ملاقات مى‏نمایى». (بحار الأنوار ،علامه مجلسى، ج 68، ص 389)

بد اخلاقی به اندازه ای شوم است (مستدرک الوسایل،محدث نوری، ج12، ص 76)که از جمله آثار دنیوی آن را می توان گفت: تنگی معیشت و کم شدن روزی ، ناراحتی روحی و قرار دادن نفس خویش در غربت و تنهایی، دور شدن دوستان و اقوام و متنفر ساختن دیگران از خود است .( همان)

امام زین العابدین (علیه السلام) فرمود: بد اخلاقی گناهی است که سبب کنار رفتن پرده ها و رسوایی و بی آبرویی انسان می گردد.(وسایل الشیعه ، شیخ حر عاملی، ج16، ص281)

رسول خدا فرمود: نزد خدا هیچ چیزی مبغوض تر و منفور از بُخل و بد اخلاقی نیست. (مستدرک ،محدث نوری ، ج8، ص447)

بد اخلاقی ریسمانی از عذاب الهی است که یک سر آن به گردن و بینی فرد بد اخلاق بسته است و سر دیگر آن در دست شیطان است و شیطان او را به سمت هر شری در دنیا و جهنم در آخرت می کشاند.( همان ،ج12 ، ص76)

آثار دنیوی و اخروی اخلاق خوش و اخلاق بد

در مورد آثار معنوی و آخرتی آن رسول خدا (صلی الله علیه وآله) فرمود: خوش اخلاق باشید. زیرا عاقبت خوش اخلاقی بهشت است و از بد اخلاقی بپرهیزید چه آن که سرانجام آن جهنم است. (وسایل الشیعه ، ج12، ص152) بد اخلاقی ایمان و عمل صالح را از بین می برد همان گونه که سرکه عسل را از بین می برد. (الکافی ،شیخ کلینی، ج2، ص321)

آن حضرت در کلامی دیگر می فرماید : جبرئیل بر من نازل شد و فرمود: ای محمد خوش اخلاق باش زیرا بد اخلاقی انسان را از خیر دنیا و آخرت محروم می کند . بعد فرمود : شبیه ترین شما به من خوش اخلاق ترین شما است. (وسایل الشیعه، ج12، ص24)

راه کارهایی برای خوش اخلاق شدن

برای خوش اخلاق شدن، نخست باید اخلاق پسندیده را شناخت، سپس راه‏های کسب آن را فرا گرفت.

خوش اخلاقی، مجموعه‏اى از صفات و برخوردهای نیکو و پسندیده است که مشتمل بر «نرمش و مدارا، گشاده رویى، زبان خوب و اظهار محبت، رعایت ادب، چهره خندان و تحمل و بردبارى در مقابل مزاحمت‏هاى این و آن» و بسیاری از موارد دیگر است . هنگامى که این صفات و اعمال به هم آمیخته شد، به آن حسن خلق مى‏گویند.

در حدیث جامع و جالبى از امام صادق (علیه السلام) در تعریف حسن خلق آمده است:«تَلینُ جانِبَکَ وَ تُطیِّبُ کَلامَکَ وَ تَلْقى اخاکَ بِبِشْرٍ حَسَنٍ؛ با نرمش و مدارا با مردم رفتار مى‏کنى. سخن خویش را پاکیزه مى‏گردانى. برادرت را با خوش رویى ملاقات مى‏نمایى». (بحار الأنوار ،علامه مجلسى، ج 68، ص 389)

ناامیدی را فراموش کنید!

یکی دیگر از راه های رسیدن به خوش اخلاقی این است که در یاس و ناامیدی بسته بشود. یعنی نگوییم که مزاج ما تند است یا ما درست نمی شویم. باید اینها را از ذهن مان پاک کنیم. قطعا صبر و مقاومت در این راه نتیجه می دهد.

آیت الله سبحانی کتابی در مورد شرح حال دانشمندان جهان نوشته است. جمع بندی ایشان این بود که اکثر دانشمندان دنیا استعداد و ضریب هوشی بالایی نداشته اند، آنها صبر ،استقامت و پشتکار فوق العاده ای داشته اند.

پیامبر فرمود: کسی که پشتکار داشته باشد به مقصد می رسد. حضرت امیر می فرماید: کسی که استقامت دارد، روزی قله ی پیروزی را فتح خواهد کرد. زلیخا عاشق یوسف شد و ... پیر و زمینگیر شد ولی بالاخره به وصال یوسف رسید. البته او با خدای یوسف آشنا شد و زیبایی یوسف دیگر برای او مهم نبود.

هر وقت خیلی عصبانی و خشمگین شدید، ده ثانیه صبر کنید و یک لیوان آب بنوشید. در هر کاری صبر خوب است. مرحوم دولابی می فرمود که اگر کسی می خواهد گناه بکند باز هم فکر کند. انسان فکر کند که آیا اگر یک شب خوشگذرانی بکند و هفتاد سال بسوزد، ارزش دارد؟ گاهی انسان توبه می کند ولی درونش آرام نیست و خودش ،خودش را نمی بخشد.

حضرت علی(علیه السلام) می فرماید: چه بسا خوشگذرانی لحظه ی که اندوه طولانی در پی دارد. کسانی که می خواهند قتل انجام بدهند اگر لحظه ای تامل کنند می بینند که این کار ارزش ندارد. اگر کسی حرف بدی به شما بزند واقعیت عوض نمی شود. شما نباید مثل او بدی کنید.

اسلام بن بست ندارد

بداخلاقی بیماری خطرناکی است ولی قابل علاج است. بقول آقای قرائتی اسلام بن بست ندارد. در اسلام، بدترین مصائب و مشکلات بن بست ندارد. خدا قدرت دارد ، خدا در قرآن فرموده که ما به لقمان حکمت دادیم . لقمان نه پیامبر بود و نه امام. ما فکر نکنیم که حکمت فقط در محدوده معصومین است. لقمان یک غلام بوده است .لقمان نه مال داشت نه چهره ی زیبا و امام هم نبود بلکه یک کارگر و برده بود ولی با تقوا، کاری کرد که خدا به او حکمت داد. حتی انبیاء به حکمت های او استناد می کردند و در قرآن یک سوره بنام لقمان داریم.

در اصول کافی از امام صادق (علیه السلام) در مورد نصیحت لقمان به فرزندش داریم: ای فرزندم ، خدا آنقدر رحمتش بزرگ است که اگر تو گناه انس و جن را انجام بدهی خدا تو را می بخشد، اگر عبادتی کردی غرور تو را نگیرد. زیرا اگر خدا بخواهد با عدلش با ما رفتار کند، دست ما خالی می شود. ولی خدا دست ما را می گیرد و به فضل رفتار می کند. پس در مکتب ما بن بست وجود ندارد.

در نهج البلاغه داریم: عصبانیت و تندی یک نوع جنون است و علتش این است که فرد پشیمان می شود و اگر پشیمان نشود دیوانه بودن او حتمی است .

رفتاری بدتر از غده ی سرطانی

اخلاق تند از غده ی سرطانی بدتر است. بعضی از غده های سرطانی قابل معالجه است و اگر هم قابل معالجه نباشد فرد جانش را از دست می دهد و اگر انسان خوبی باشد به بهشت می رود. فردی که بداخلاق است هم خودش را می سوزاند و هم دیگران را آزار می دهد و به جهنم می رود.

دچار چه نوع از بداخلاقی هستید؟

ما دو نوع بداخلاقی داریم: بداخلاقی حاد و بداخلاقی کم. این دو بداخلاقی قابل درمان هستند. بداخلاقی حق الناس است. داریم: اگر فرد مومنی را به ناحق آزار بدهید خانه ی کعبه را منهدم کرده اید یعنی حرمت یک مومن از کعبه بالاتر است. وقتی شما دل مادرتان را می شکنید یعنی حرمت کعبه را از بین برده اید. وقتی شما به مظلومی آزار می رسانید به خدا آزار می رسانید یا حرمت کعبه را از بین می برید. اگر فردی که بداخلاقی حاد دارد توبه نکند به جهنم می رود.

کسانی که بداخلاقی کم دارند اگر توبه نکنند دچار فشار قبر می شوند. مثل سعدبن معاذ . غضب یک دیوانگی است و حق الناس است. بزرگانی هستند که اگر یک حرف تند بزنند شب خوابشان نمی برد و حتما طرف را راضی می کردند.

دو نوع خوش اخلاقی داریم: خوش اخلاقی کامل مثل ائمه و بزرگان . خوش برخوردی و خوش گفتاری یک بخشی از خوش رفتاری است .

امام مجتبی(علیه السلام) می فرماید: بهترین حُسن، اخلاق پسندیده است. هیچ چیزی شیرین تر از خوش اخلاقی نیست زیرا هم خود فرد در آرامش است و هم دیگران از دست او در امان هستند. مراعات نکردن مسائل اخلاقی مملکت را به آتش می کشاند. در مسائل اقتصادی، سیاسی و معاملات اگر اخلاق حاکم بشود، همه کارها اصلاح می شود.

حضرت علی(علیه السلام) می فرماید: انسانی که صبور است در افق پیامبری است یعنی در ردیف پیامبران است. کسی که خوش اخلاق است خدا گناهان او را پاک می کند. روایت داریم : خوش اخلاقی گناهان را ذوب می کند همانطور که خورشید یخ و برف را ذوب می کند.

مشکلات زندگی نباید باعث بداخلاقی بشود. ما باید تعلقات مان را کم کنیم و با مشکلات کنار بیاییم و برای بداخلاقی، دنبال توجیه نباشیم . می فرماید: اگر انسان فقط واجباتش را انجام بدهد ولی خوش اخلاقی باشد ثواب کسی را می برد که شب تا صبح عبادت کرده و در طول سال روزه گرفته است. اگر انسان همسر یا پدر و مادر خوبی باشد و همه از او راضی باشند، مثل این است که تمام شب را عبادت کرده و تمام روزها را روزه گرفته است.

منابع :

بیانات حجت الاسلام فرحزاد در برنامه سمت خدا

بیانات حجت الاسلام ماندگاری در برنامه سمت خدا