سی تی اسکن چطور انجام میشود؟
سی تی اسکن یا توموگرافی کامپیوتری (Computed Tomography scan (CT scan یکی از روش های پیشرفته تصویربرداری پزشکی است.
بعد از رادیوگرافی ساده، سی تی اسکن بیشترین کمک را به بررسی ضایعات سیستم حرکتی بدن انسان، بخصوص استخوان ها می کند.
امروزه استفاده از سی تی اسکن جزء جدایی ناپذیر در تشخیص و حتی درمان بسیاری از بیماری ها شده است.
برای انجام سی تی اسکن از اشعه ایکس استفاده می شود.
در این روش باریکه نازکی از اشعه ایکس (مانند باریکه اشعه لیزر) به اندام بیمار تابانده میشود.
این اشعه از تمامی بافت هایی که سر راه آن قرار دارند عبور کرده و مقداری از آن که از طرف مقابل اندام خارج می شود، توسط دتکتور (Detector) یا آشکارسازهای حساسی دریافت می گردد.
این دتکتورها اشعه را به جریان الکتریکی تبدیل می کنند.
این فرایند هزاران بار از زوایای گوناگون تکرار می شود، یعنی باریکه اشعه ایکس از زوایای گوناگون به درون اندام تابانده شده و خروجی آن در طرف مقابل اندام اندازه گیری می شود.
بدین ترتیب تعداد زیادی اطلاعات به صورت میزان های مختلف شدت جریان الکتریکی که متناسب با شدت اشعه و جذب آن در بدن است گردآوری شده و به کامپیوتر مرکزی سی تی اسکن ارسال می شود.
این کامپیوتر اطلاعات را پردازش کرده و نتیجه آن به صورت تصاویر متعددی که سطح مقطع اندام را نشان می دهند، بر روی مانیتور دستگاه مشخص می شود. در صورت لزوم این تصاویر بر روی فیلم چاپ می شوند.
در انجام سی تی اسکن، بیمار باید به چه نکاتی توجه کند؟
- چون در سی تی اسکن از اشعه ایکس استفاده می شود، قبل از تهیه آن، پزشک معالج باید در جریان باردار بودن بیمار زن قرار گیرد. استفاده از این روش تصویربرداری در سه ماهه اول بارداری ممکن است مشکلاتی را برای جنین بوجود آورد. پس ممنوع است.
- دستگاه سی تی اسکن در داخل اتاق بزرگی قرار دارد که هوای داخل آن نسبتا خنک است. این دستگاه به شکل یک حلقه بزرگ است که یک تخت در درون آن قرار گرفته است. برای تهیه تصاویر سی تی اسکن، بیمار بر روی تخت دراز کشیده و سپس تخت در داخل حلقه حرکت می کند. منبع اشعه ایکس در اطراف حلقه قرار دارد.
این منبع اشعه ایکس را از یک طرف حلقه به درون بدن بیمار تابانده و در طرف دیگر، حلقه گیرنده یا دتکتور میزان اشعه دریافتی را اندازه می گیرد. در حین عکسبرداری منبع اشعه ایکس در داخل حلقه گردش می کند. این گردش با صدایی همراه است که طبیعی است و آسیبی به بیمار نمی رساند.
- ممکن است قبل از انجام سی تی اسکن دارویی به بیمار تزریق شود. اگر بیمار به بعضی داروها حساسیت دارد، حتما قبل از تزریق دارو باید آن را به اطلاع پرسنل پزشکی حاضر در اطاق سی تی اسکن برساند. اگر بعد از تزریق بیمار احساس بدحالی کرد، باید آن را فورا به پرسنل پزشکی اطلاع دهد.
- در حین کارکردن دستگاه بیمار باید بی حرکت باشد تا تصاویر واضحی تهیه شوند.
- سی تی اسکن درد ندارد.
- ممکن است در حین انجام سی تی اسکن، تکنیسین رادیولوژی از بیمار بخواهد تا برای چند ثانیه، نفس خود را نگه دارد.
- هزینه تهیه سی تی اسکن و مدت زمات تهیه آن بیش از رادیوگرافی ساده است و مقدار اشعه ایکسی که در حین سی تی اسکن به بدن بیمار تابیده می شود، بیش از رادیوگرافی ساده است. پس نمی توان از این روش در هر بیماری استفاده کرد. از این روش پرهزینه که خطرات آن هم از رادیوگرافی ساده بیشتر است باید تنها زمانی استفاده کرد که اطلاعات بدست آمده از آن قطعا به تشخیص و یا درمان بیماری کمک کند.
سی تی اسکن فقط در مراکز تشخیصی و درمانی بزرگ وجود دارد.
سی تی اسکن برای تشخیص چه بیماری هایی مفید است؟
- بیماری های مغز و اعصاب: چون سی تی اسکن می‌تواند تفاوت بین خون تازه و کهنه را به تصویر بکشد، به همین دلیل برای نشان دادن موارد اورژانسی بیماری های مغزی بهترین کاربرد را دارد.
- بیمارهای مادرزادی مانند بزرگی یا کوچکی جمجمه
- تشخیص تومورهای داخل جمجمه‌ای و خارج مغزی
- خونریزی در قسمت‌های مختلف مغز و سکته‌های مغزی
- تشخیص بیماری اعضای داخل شکمی مانند کبد، لوزالمعده و غدد فوق کلیوی
- بررسی بیماری های ریه
فرآوری: نیره ولدخانی
بخش سلامت تبیان
منابع:
ایران ارتوپد - دکتر مهرداد منصوری
دانشنامه رشد
مطالب مرتبط:
