آشنایی با موسسه امام صادق(ع)

علم کلام، یکی از شاخه های مهم علوم اسلامی است که اثبات و بقاء شاخه های دیگر علوم اسلامی مرهون این علم است تا جایی که آن را «فقه اکبر» نامیده‌اند.

علم کلام وظیفه اثبات موضوع تمام علوم اسلامی را بر عهده دارد. چرا که این علم علاوه بر اثبات اصول دین و مذهب، از اعتبار و حجیت علوم قرآن، تفسیر، علوم حدیث و فقه و... دفاع می‌کند.

طبق فرموده آیت الله سبحانی در مراسم افتتاحیه یکی از دوره های مرکز تخصصی کلام، اگرچه مرجعیت بر مدار فقه و فقاهت دور می‌زند اما علم کلام جایگاه و ویژگی خود را دارد و در تمام عصور علمای بزرگ شیعه علاوه بر فقاهت، متکلم نیز بوده‌اند.

شخصیت هایی مانند شیخ مفید، سید مرتضی، علامه حلی، و... که هر کدام علاوه بر مرجعیت فقهی در کلام نیز صحب نظر بوده‌اند.

با توجه به نقش این علم در حفظ و تبلیغ اسلام و دیگر علوم اسلامی، اهمیت آموزش در این حوزه را به وضوح می‌توان درک نمود، خصوصا امروزه که دشمنان اسلام تمام عزم خود را برای هجمه تبلیغاتی علیه اسلام جزم نموده، و به وسیله ابزار های مختلفی چون سایت ها و شبکه‌های ماهواره‌ای مسموم اعتقادات شیعه را هدف گرفته‌اند. مقام معظم رهبری با درک این ضرورت می‌فرمایند:

«فقه، یك رشته‌ى اصلى در حوزه‌ى علمیه است. كلام هم باید یك رشتهّ اصلى باشد. نگویید كه حالا چند ساعت هم كلام مى‌گذاریم؛ نه. طلبه باید تا جایى بخواند، بعد طرف فقه یا كلام برود. به عنوان یك رشته‌ى اصلى در حوزه، باید مجتهد در كلام هم داشته باشیم».

موسسه امام صادق(ع) تحت اشراف آیت الله العظمی سبحانی، با توجه و درک این ضرورت در سال 1370 تأسیس شد و آموزش و پژوهش خود را بر روی علم کلام متمرکز نمود که از ویژگی‌های این موسسه به شمار می رود.

زیربنای حدود 1300 متری، و فضای آموزشی بیش از 500 متری، این موسسه را از دیگر مراکز تخصصی متمایز می‌کند همچنین فضای کتابخانه‌ای 150 متری و سالن کنفرانس 200 متری آن از دیگر فضاهای مفید این موسسه به حساب می‌آید.

مرکز تخصصی کلام اسلامی تا سال 1379 فقط در سطح چهار اقدام به پذیرش طلاب می‌نمود اما بعد از این مدت هر ساله  در سه سطح دو، سه و چهار دانش پژوه می‌پذیرد و از سال 1389 نیز اقدام به راه اندازی رشته تخصصی وهابیت شناسی نموده است.

اگرچه امروزه این مرکز برای سطح سه، در دو گرایش کلام تحلیلی-تطبیقی، و وهابیت شناسی دانش پژوه می‌پذیرد، اما ایجاد گرایش‌های دیگر مانند: امامت و مهدویت، کلام جدید و فلسفه دین، و همچنین ادیان نیز در برنامه دوره‌های آینده قرار گرفته است.

یکی از ویژگی های موسسه امام صادق(ع) غنی سازی واحدهای آموزشی و استفاده بهینه از وقت است به طوری که در طول سه سال تحصیل، نهایت دقت در انتخاب واحدهای مورد نیاز این رشته در برنامه آموزشی دانش پژوهان به کار برده می‌شود‌،

دانش پژوهان در دوره سطح دو و سه آموزش‌های مختلف مثل کلام قدیم و کلام جدید، کلام عقلی و نقلی، آشنایی با تفکرات کلامی و جنبش‌های فکری معاصر، آشنایی با اعتقادات ادیان و مذاهب، آشنایی با زبان انگلیسی و مکالمه عربی(ویژه گرایش وهابیت شناسی) را طی می‌کنند.

از نقاط قوت مرکز تخصصی کلام اسلامی، اهمیت دادن به عرصه پژوهش است؛ این امر با تدریس کارگاهی روش تحقیق در بدو ورود آغاز شده و با پژوهش‌های مکمل در بعضی از دروس، و تحقیق تابستانی در پایان هر سال و تحقیق پایانی سطح دو، و همچنین ارزیابی دقیق پژوهش‌های دانش پژوهان ادامه می‌یابد.

برای راحتی امر پژوهش نیز کتابخانه مرجع محققین علم کلام تدارک دیده شده است که بیش از 5 هزار جلد کتاب در موضوعات کلامی و مرتبط با آن را در خود جای داده است.

از دیگر اقدامات موسسه در جهت سوق دادن دانش پژوهان به سمت پژوهش و تحقیق می‌توان به این امور اشاره نمود:

1-     ارائه مشورت های علمی لازم به دانش پژوهان توسط اساتید و شورای پژوهش

2-     تهیه کتابنامه پژوهشی جهت آشنایی دانش پژوهان با موضوعات گوناگون پژوهشی

3-     جمع آوری سوالات و شبهات مطرح در سطح عموم و محافل علمی و ارائه آنها به دانش پژوهان

4-     ایجاد سالن پژوهش رایانه ای، مجهز به انواع نرم افزارهای علمی

5-     فراهم کردن امکان دسترسی پژوهشگران و دانش پژوهان به اینترنت پر سرعت

از نتایج و ثمرات این موسسه، تربیت اندیشمندان و پژوهشگران بسیاری است که در مراکز آموزشی و پژوهشی مختلف مشغول به فعالیت هستند، به طوری که تقریبا تا کنون 329 نفر در سطح دو، 316 نفر در سطح سه، و تا سال 1379 در دوره سطح چهار 385 نفر فارغ التحصیل شدند.

در مورد دیگر فعالیت‌های موسسه امام صادق(ع) می‌توان از مجله پژوهشی کلام اسلامی که به طور فصلنامه منتشر می‌شود نام برد، و همچنین تدوین اولین دانشنامه کلام اسلامی توسط اساتید و دانش پژوهان این موسسه که تا کنون جلد اول آن چاپ شده است.

موسسه آموزشی و پژوهشی امام صادق(ع) هر سال با شروع ثبت نام مراکز تخصصی اقدام به پذیرش دانش پژوه از طریق آزمون کتبی و مصاحبه حضوری می‌نماید.

منابع:

پایگاه حفظ و نشر آثار آیت الله خامنه ای

مرکز تخصصی علم کلام www.kalamcenter.ir

تهیه و فرآوری: مسلم زمانیان، گروه حوزه علمیه تبیان