تکریم علمای ربانی

اگر علم الهی که لازمه حیات سالم انسانی است به دست فراموشی سپرده شود، علم بجای راهنمای انسان و انسانیت، تبدیل به سلاح های كشتار جمعی و كشاندن انسان به سوی ابتذال شده و دل ها در ظلمتی عمیق فرو می رود.

از سوی دیگر تربیت علمی انسان بر مبنای آموزه های الهی، امری جدی و حیاتی است و تمام گرفتاری ها و نابسامانی ها و جنگ های ویرانگر بشریت ناشی از غفلت انسان در امر تربیت و حركت به طرف علم الهی است.

همه این موارد، نشان می دهد كه تكریم علم الهی و علما متمسك و متخلق به آن- كه خود موجب گسترش اخلاق و ارزش های انسانی در جامعه می گردد- از اهمیت بسزایی برخوردار است.

آیات نورانی قرآن و روایات معصومین (ع)گویای صادق بر این مدعاست.

خداوند در قرآن می فرماید: «یرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ» ( مجادله /11) «خداوند كسانی از شما را كه ایمان آورده اند و دانشمندان را درجاتی برتری دهد.» «هَلْ یسْتَوِی الَّذِینَ یعْلَمُونَ وَ الَّذِینَ لا یعْلَمُونَ»( زمر/ 9 ) «آیا صاحبان علم و دانش با آنان كه نمی دانند یكسان هستند»

« إِنَّما یخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ»( فاطر /25) «از بندگان خدا تنها علما هستند كه از خدا می ترسند » و امام صادق(علیه السلام) در مورد مقام عالمان دین فرمودند: «ملائكه بالهای خود را برای طالب علم می گسترانند و موجودات زمین و آسمان، حتی ماهیان دریا برای او استغفار می كنند، فضیلت عالم بر عابد همانند ماه شب چهارده بر بقیه ستارگان است»(1)

حال با توجّه به عظمت مقام عالمان رباّنی، لزوم تكریم ایشان امری بدیهی و اجتناب ناپذیر است وتكریم ایشان تكریم حضرت حق ، انبیاء الهی و ائمه است «مَن وقَّرَ عالمِاً وَقَّرَ رَبَّه ... كسی كه عالمی را گرامی بدارد و تعظیم نماید، پروردگارش را گرامی و بزرگ داشته است»(2)

این عمل آثار دیرپایی در زندگی اجتماعی دارد، و از همین رو سیره عملی بزرگان نیز بر احترام و تكریم علماء و دانشمندان بوده كه برآن اصرار فراوان داشته و پیوسته به طلّاب نیز سفارش می نمودند چرا كه از اسباب مهمّ توفیق، تكریم بزرگان و به خصوص اساتید است.

آیه الله شیخ محمّد بهاری همدانی(ره) در این باره می فرمایند «از برای طالب علم شروطٌ لابدّ من مراعاتها... وأن یكونَ معظِّماً لِلعلمِ والعلماء (یكی از آن شروط اینكه؛ دانش ودانشمندان را بزرگ بدارد) خدا را حقیر نشمارد، اوّل عیبی كه سالك پیدا كند، آن است كه علماء ظاهر پیش او حقیر و كوچك گردند.»(3)

آیه الله مظاهری در مورد حضور این خصلت در سیره امام راحل (ره) نقل می كند «خصلت احترام به علمای اسلام همیشه در امام جلوه ای خاص داشت، نه فقط به مثل شیخ طوسی ها، صاحب جواهرها، شیخ انصاری ها... احترام خاص می نهادند و با تجلیل از آنان یاد می كردند بلكه درباره مثل مۆسس حوزه علمیه قم شیخنا العلّام و درباره مثل آیه العظمی بروجردی (رحمه الله علیه) بارها می فرمودند:

 «در سر حّد كرامت است یك پیرمرد به این خوبی حوزه علمیه را بلكه عالم تشیع را اداره می كند.»(4)

در احوالات مرحوم حاجی كلباسی (ره) نیز نقل شده است « ایشان وقتی به قم آمد و به مزار آن شهر رفت، پا برهنه راه را می پیمود و می فرمود: این مزار پر است از علماء و راویان احادیث؛ از این رو برای ادب نمی خواهم با كفش روی قبورشان بروم .

«وقتی حاكم اصفهان به ایشان جسارت و بی احترامی كرد، مرحوم كلباسی(ره) او را نفرین كرد. چیزی نگذشت كه آن حاكم بركنار و بدبخت و بیچاره شد. شیخ كلباسی نامه ای به حاكم بیچاره و مغرول نوشت ودر آن نامه این بیت را آورد: دیدی كه خون ناحق پروانه شمع را چندان امان نداد كه شب را سحر كند.»(5)

درباره روش و منش آیه الله العظمی بهاء الدینی(ره) نیز گفته اند « این فقیه فرزانه با وجود اینكه خودشان از لحاظ فقاهت در سطح بالائی بودند به طوری كه در سنّ 25 سالگی اجازه اجتهاد گرفتند و از ابتدای طلبگی همدرس و هم حجره امام خمینی(ره) بودند، ولی همیشه از ایشان با احترام و عظمت نام می بردند و دیگران را در امر تقلید به ایشان ارجاع می دادند از جمله اینكه در مورد ایشان می فرمود:

 «اعتقاد ما این است كه مثل امام خمینی در زمان فعلی نداریم. وی فهم معصوم را پیدا كرده، درك او فوق دركها و شجاعت او فوق شجاعتهاست. پای خود را جای پای معصوم  علیه السلام گذارده است ... مثل ایشان در تاریخ شیعه در حد نایاب است.»(6)

نكته آنكه تكریم علما ربانی در كنار برخورداری از بركات فردی، موجب ترویج ارزشهای اخلاقی و انسانی در جامعه گردیده، بگونه ای كه از این طریق می توان اجتماع را در برابر بسیاری از آفات و ناهنجاری ها بیمه نمود.

پی نوشت‏ها:

1.    محمد بن یعقوب كلینی، الاصول من الكافی، باتصحیح و تعلیق علی اكبرغفاری، تهران، مكتبه الصدوق ، ج1، ص36

2.    عبدالواحد آمدی ، تصنیف غررالحكم ودررالكلم ، قم؛ دفتر تبلیغات اسلا می ، ص47 ، ح218

3.    شیخ محمد بهاری همدانی(ره) ، تذ كره المتقین، انتشارات نهاوندی،1376 ،  ص127

4.    رضا شعرباف ، سرگذشتهای ویژه از زندگی امام خمینی (ره)، قم، انتشارات پیام آزادی ،ج5 ، ص165

5.    رضا مختاری ،سیمای فرزانگان ،قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علیمه، 1374، ص260.

6.    حسن شفیعی , احمد لقمانی ، حاج آقا رضا بهاءالدینی؛ آیت بصیرت، قم; صاحب اثر ، 1375 ، ص140.

منابع:

قرآن کریم

اصول كافی

تهیه و فراوری: حق دوست، گروه حوزه علمیه تبیان