تفنگهای فضایی در راهند
تفنگهای فضایی هم مانند تفنگهای معمولی دارای خان هستند و گلولهشان قبل از پرتاب در یک مسیر دایرهای، شتاب لازم را کسب میکند.
با بهکارگیری چنین تفنگهایی دنیای ارتباطات، ماهوارهها، اینترنت، تلویزیون، هواشناسی و حتی کشاورزی دستخوش تغییری بزرگ خواهند شد. مخارج سالانه پرتاب ماهوارهها و دیگر تجهیزات به فضا با استفاده از موشک چندین تریلیون دلار است که میتوان با استفاده از روش جدید آن را دهها برابر کاهش داد. علاوه بر کاهش هزینه اقتصادی، تفنگهای فضایی در مقایسه با موشکها، تمیزتر هستند.
کسر بسیار بزرگی از وزن یک موشک را سوخت لازم برای حرکت آن تشکیل میدهد و در واقع بیشتر انرژی موشک صرف حمل همین سوخت میشود؛ سوخت حجیمی که به گازهای مضر تبدیل شده و وارد جو میشود. تفنگهای فضایی با انرژی الکتریکی کار میکنند و از اینرو برخلاف موشکها تکنولوژی پاکی به شمار میروند.
توپهای نیوتن
ایده ساخت چیزی شبیه به تفنگهای فضایی چندان هم جدید نیست. در کتاب «اصول ریاضی فلسفه طبیعت» (معروف به پرینسیپیا) نوشته ایزاک نیوتون که سال 1687 منتشر شد، این دانشمند بزرگ برای تشریح ماهیت جاذبه زمین به طور فرضی مینویسد: «هرچه سرعت اولیه توپ شلیک شده بیشتر باشد، مسافتی که توپ تا نقطه اوج طی میکند، بیشتر میشود و اگر سرعت را مدام افزایش دهیم به جایی میرسیم که توپ در مداری دور زمین قرار میگیرد و تا بینهایت دور زمین میچرخد و دیگر به آن بازنمیگردد.»؛ این یعنی همان کاری که امروز میخواهند با ماهوارهها بکنند. نیوتن سخت به دنبال آزمایشی بود که با تفنگی پرقدرت، توپی را گونهای به هوا شلیک کند که دیگر به زمین بازنگردد یا برای همیشه دور زمین بچرخد.
حدود 200 سال بعد، ژول ورن، پیشگام داستانهای علمی- تخیلی هم براساس نوشتههای نیوتن از چنین پدیدهای در کتاب «سفر به ماه» سخن به میان آورد. جالب آنکه او سرعت اولیه لازم برای فرستادن وسیله نقلیهاش به ماه که چند سرنشین در آن بودند را درست محاسبه کرد ولی از این نکته غافل بود که چنین شتابی قطعا سرنشینان آن وسیله تخیلی را خواهد کشت.
ابرسلاحهای قرن بیستم
متاسفانه نخستین کاربردهای این پدیده هم مانند بسیاری دیگر از دستاوردهای دانش و فناوری در اختیار جنگ و خونریزی قرار گرفت. قرن بیستم شاهد ساخت و استفاده از ابرسلاحهای مختلفی بود که نمونهای ساده از تفنگ فضایی بودند. اولین آنها به «تفنگ پاریس» مشهور بود. آن را آلمانیها در ابتدای جنگ جهانی اول به کار گرفتند. این هیولاها میتوانستند گلولههایی با وزن دویست کیلوگرم را تا ارتفاع 120 کیلومتر پرتاب کنند. در جنگ دوم هم آنها بمبهای «وی 3» (V-3) را به کار گرفتند. با استفاده از این سلاحها آنها میخواستند لندن را از خاک فرانسه بمباران کنند ولی پیش از اینکه به هدفشان برسند، در ماه جولای سال 1944، متفقین با تسخیر فرانسه این سلاحها را پاکسازی کردند.
پس از جنگ، یک محقق کانادایی به نام «جرالد بال» پژوهشهای خود را در مورد شلیکهای دوربرد آغاز کرد. بعدها این نام به خاطر او به موشکهای بالستیک داده شد. این تحقیقات در سال 1961 به راهاندازی پروژههای بزرگ نظامی مشترک بین آمریکا و کانادا منجرشد. در ادامه این پروژهها ارتش دو کشور موفق به ساخت سلاحهایی شدند که قادر بود گلولههای بزرگ چهار متری را تا 180کیلومتر پرتاب کند. هدف بال آن بود که در نهایت گلولهای را با چنان سرعتی پرتاب کند که گلوله بر جاذبه غلبه کند و برای همیشه دور زمین بچرخد.
اما سرانجام پروژه او در سال 1966 بودجه اختصاصیاش را از دست داد و متوقف شد. ایده بال پس از مدت کوتاهی دوباره پیگیری شد. در سال 1990 شایعهای در مورد وجود یک ابرسلاح در عراق پخش شد. البته این پس از آن بود که از پروژه بابیلون (به معنی بابل) در عراق پردهبرداری شد. صدام حسین اعلام کرده بود که آنها در حال ساخت چنین تجهیزاتی هستند ولی او گفته بود برای پرتاب ماهواره توسط موشک از آن استفاده خواهد شد. در همان سال، جرالد بال به شکل عجیبی ترور شد ولی صنعتی که او پایهگذارش بود به سرعت پیشرفت کرد.
در ادامه راه بال
اهداف بال هنوز هم فراموش نشده است و در حال حاضر با توجه به نیاز روزافزون برای فرستادن ماهوارهها و دیگر تجهیزات به فضا آن را حیاتیتر تلقی میکنند. امروزه برای ارسال ماهواره به فضا هزینهای بالغ بر 12هزار دلار به ازای هر کیلوگرم از وزن آن را باید پرداخت. ساخت تفنگهای فضایی ممکن است حتی دهها میلیارد دلار خرج بردارد ولی برای هر شلیک هزینه بسیار کمی باید صرف شود. بنابراین در درازمدت بسیار به صرفهتر است. پیشبینی شده که هزینه لازم برای شلیک با تفنگهای فضایی صد بار ارزانتر از هزینه پرتاب موشک است.
موشکها در هر پرتاب حدود صد تن سوخت مصرف میکنند که این مقدار در تفنگهای فضایی بسیار کمتر خواهد بود، ضمنا میشود آن را از انرژیهای سبز مانند الکتریسیته تامین کرد که منابع آن میتوانند سلولهای خورشیدی و توربینهای بادی باشند. تعداد زیادی از آنها طی چندین روز میتوانند انرژی لازم برای یک شلیک را فراهم کنند. با توجه به دستاوردهای جدید علمی، عدهایاز پژوهشگران فکر میکنند ممکن است برای شلیک با تفنگهای فضایی از لیزر هم بتوان استفاده کرد.
البته ایده ساخت تفنگهای فضایی کاملا بیعیب و نقص نیست. موانعی وجود دارد که پیش از آغاز ساخت این تفنگها باید برطرف شود. یکی از این مشکلات، حرارتی است که در اثر اصطکاک به وجود میآید. موشکها سرعتی پایین و کنترلشده دارند و مقاومت هوا نمیتواند دمایشان را بیش از حد بالا ببرد ولی در مورد پرتابکنندههای زمینی اینطور نیست. سرعت گلوله آنها که میتواند ماهواره، فضاپیما یا محمولههای فضایی باشد، چندین کیلومتر بر ثانیه سرعت میگیرد و اگر در پوششی مناسب قرار نگیرد، میسوزد و ذوب میشود.
جیمز فیسک میگوید: «این یکی از بزرگترین دلنگرانیهای ماست.» او یکی از متخصصان فعالیتهایی اینچنین است. او میافزاید: «برای این هم فکرهایی کردهایم. میخواهیم سپرهایی طراحی کنیم که در سطح بدنه خارجی جسم ارسالی قرار گیرند و در برابر حرارت از آن محافظت کنند.
شلیکهای سرنوشتساز
عدهای پیشبینی کردهاند با استفاده از این ابرسلاحها بتوان ترکیبات جو را به حالتی مطلوبتر تغییر داد و چارهای برای گازهای گلخانهای اندیشید. گفته شده امکان ایجاد بارانهای مصنوعی گسترده هم با این تفنگها ممکن میشود و کشاورزی احتمالا شاهد تحولی شگرف خواهد بود.
احتمال میرود در ابتدای امر از تفنگهای فضایی در سیستم دفاع موشکی و همچنین برای زدن ماهوارهها استفاده شود ولی آنها پس از چند سال به کلی موشکهای بالستیک را از دنیای ما بیرون خواهند راند.
منبع: دانستنی ها