رابطه میان عدالت خداوند و نابودی همه اعمال نیک!!

نکته اساسی که قرآن به مومنان هشدار می دهد اینکه اعمالشان را تا آخر عمر نگهداری کنند . به تعبیردیگر اصل عمل مطلبی است و نگاهداری آن مطلبی مهم تر . یک عمل پاک و سالم و مفید عملی است که از آغاز سالم و بی عیب باشد و ازآن تا پایان عمر محافطت و مراقبت بشود

کشاورزی بذر بسیار مرغوب و عالی تهیه می کند در زمین حاصلخیزی این بذر را می کارد شبها و روزها به مراقبت و نگهداری از این بذرها می پردازد . بذرها تبدیل به جوانه می شوند ، رشد می کنند و تبدیل به گندم زار بسیار زیبا می شوند. محصول آماده برداشت است .

همین که روز درو محصول نزدیک شد کشاورز با دیدن سنبله های آفت زده گندم شوکه می شود و تمام سرمایه  اصلی خود را در معرض تباهی و نابودی می بیند.

همین امر در اعمال و رفتار ما نیز مصداق عینی دارد .آفت زدن محصول اعمال صالح و اذکار و یاد خداوند احباط نام دارد .

احباط در لغت به معنای باطل کردن است و در اصطلاح قرآنی به معنای گناهانی است که موجب از بین رفتن اعمال نیک و پسندیده می شود . واژه حبط 16 بار در قرآن تکرار شده مواردی مانند کفر و شرک ، نفاق ، تکذیب آیات خداوند در روز قیامت ، بی احترامی به رسول همه و همه مواردی است که بر اعمال ما آفت می زند و آن را تباه و نابود می سازد .

اثبات عقلی

هیچ انسان عاقلی دوست ندارد که سرمایه های مادی و معنوی خود را از دست بدهد . احتیاط شرط عقل است . این به این معناست  که عاقلان محتاطانه عمل می کنند و با دست خود سرمایه هایشان را نیست و نابود نمی کنند . در حالی که بسیاری از ما آگاهانه آتش به خرمن هستی خود می زنیم گاهی اوقات بر اثر جهل یا غفلت به خسران دچار می شویم و با کار خاصی سبب نابودی اعمالمان می شویم و این یعنی بهره و اثار اعمال نیک و صالح گذشته را از بین می بریم .

سوال اساسی

مطابق آیات آخر سوره زلزال ،فَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَیْرًا یَرَهُ (7) وَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَهُ(8) انسان همه اعمال خود را در قیامت اعم از نیک و بد و کوچک و بزرگ می بیند این چگونه با احباط سازگار است ، زیرا آیات احباط می گوید :بعضی از اعمال مانند کفر تمام حسنات انسان را از بین می برد .

جواب اینکه انسان پاداش یا جزا هر ذره ای از کار نیک یا بد را می بیند به صورت یک قانون کلی است و می دانیم هر قانون ممکن است استثنائاتی داشته باشد . آیات عفو ، توبه ،، احباط و تکفیر به منزله استثناء بر این قانون کلی است .

در مورد احباط در حقیقت موازنه و کسر و انکساری رخ می دهد و درست مانند مطالبات و بدهی هاست که از یکدیگر کسر می شود . هنگامی که انسان نتیجه این موازنه را می بیند در حقیقت تمام اعمال نیک و بد خود را دیده است .

همین سخن در مورد عفو و توبه نیز جاری است چرا که عفو بدون لیاقت و شایستگی صورت نمی گیرد و توبه خود نیز از اعمال نیک است.

اصل عدالت الهی یعنی همین که تمام اعمال خوب و بد محاسبه می شود . بسیاری از بدی ها خوبی ها را پاک می کند و بسیاری از خوبی ها ، بدی ها رااز بین می برد .

هشدار به مومنان

نکته اساسی که قرآن به مومنان هشدار می دهد اینکه اعمالشان را تا آخر عمر نگهداری کنند . به تعبیردیگر اصل عمل مطلبی است و نگاهداری آن مطلبی مهم تر . یک عمل پاک و سالم و مفید عملی است که از آغاز سالم و بی عیب باشد و ازآن تا پایان عمر محافطت و مراقبت بشود . اما عواملی که اعمال آدمی را به خطر می افکند و یا نابود می سازد گناهانی هستند که گاهی سرنوشت دنیا و آخرت انسان را تغییر می دهد واین مطلب جز با اطاعت محض از خدا و رسولش حاصل نمی شود :

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَلَا تُبْطِلُوا أَعْمَالَكُمْ

اى كسانى كه ایمان آورده‏اید خدا را اطاعت كنید و از پیامبر [او نیز] اطاعت نمایید و كرده‏هاى خود را تباه مكنید (33)

حفظ ایمان

مسئله حفظ ایمان تا پایان عمر مهمترین شرط بقای آثار عمل است چرا که قرآن به صراحت می فرماید کسانی که بی ایمان از دنیا بروند تمام اعمالشان حبط و نابود می شود . لذا در حدیثی از امام باقر (علیه السلام)آمده است که نگهداری عمل از خود عمل سخت تر است.

بسیاری از افراد به ظاهری آراسته اکتفا کرده و با جهل و غفلت گناهانی انجام می دهند که چراغ ایمانشان را کم سو کرده و در نهایت باعث نابودی ایمان می شود و بی ایمان از دنیا می روند :

وَمَن یَكْفُرْ بِالإِیمَانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ وَهُوَ فِی الآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِینَ

هر كس در ایمان خود شك كند قطعا عملش تباه شده و در آخرت از زیانكاران است(مائده /5)

خشم خدا و رسول

میزان و معیار تمامی اعمال ما رضایت الهی می باشد ما در هر کارو فعلی که هستیم دو حالت بیشتر نداریم یا مرضی ذات احدیت هستیم یا مورد خشم خدا می باشیم ، البته واژه خشم خدا به این معنا نیست که خداوند مانند انسانها دارای قوای تحریکی است و عصبانی می شود بلکه خشم به معنای قطع رحمت الهی در اثر عصیان و نافرمانی اوامرش می باشد .

ذَلِكَ بِأَنَّهُمُ اتَّبَعُوا مَا أَسْخَطَ اللَّهَ وَكَرِهُوا رِضْوَانَهُ فَأَحْبَطَ أَعْمَالَهُمْ

زیرا آنان از آنچه خدا را به خشم آورده پیروى كرده‏اند و خرسندیش را خوش نداشتند پس اعمالشان را باطل گردانید(محمد/28)

شایدافرادی به خاطر مسائل اقتصادی امروزه مرتکب گناهان و جرائم کوچک و بزرگی شوند و توجیهات خاصی برای آنها بیاورند. آری دست های آلوده ای که دامن به بسیاری از مسائل اقتصادی می زنند و هیزم به آتش دشمن می ریزند کم از دشمن ندارند. آنهایی که زندگی مردم را آشفته می کنند در هر دسته ای که هستند موجبات خشم خدا و رسولش را فراهم می کنند .

إِنَّ الَّذِینَ كَفَرُوا وَصَدُّوا عَن سَبِیلِ اللَّهِ وَشَاقُّوا الرَّسُولَ مِن بَعْدِ مَا تَبَیَّنَ لَهُمُ الهُدَى لَن یَضُرُّوا اللَّهَ شَیْئًا وَسَیُحْبِطُ أَعْمَالَهُمْ

كسانى كه كافر شدند و [مردم را] از راه خدا باز داشتند و پس از آنكه راه هدایت بر آنان آشكار شد با پیامبر [خدا] در افتادند هرگز به خدا گزندى نمى‏رسانند و به زودى [خدا] كرده‏هایشان را تباه خواهد كرد(محمد/32)

امر به منکر خدا و تشویق مردم به حرام و و گناه از جمله کارهایی است که قطع رحمت الهی را در پی دارد .گاهی در گفتگوهای رایج روزمره همدیگر را به بسیاری از اعمال حرام دعوت می کنیم و در واقع با کوچک شمردن گناهان نعوذبالله به ستیز با خدا می رویم . ایجاد شایعه برای افراد لایق بالخصوص در بحبوحه انتخابات، جنگ و جدال، سرگرم شدن به مسائل لغو وبیهوده و غیر ضروری همه و همه موجبات آزار رسول خدا را فراهم می کنیم .

به جای حق پذیری و اقدام در مسیر رشد و کمال خود ، با خق به ستیز برخاسته و خود رابه صورت بدترین عنصر در می آوریم و با مردم دشمنی کرده و مانع حق پذیری آنان می شویم .

در این ایام سرنوشت ساز که چشم جهان اسلام به دست و رفتار ماست مبادا با شایعه پراکنی ، محیط مساعدی برای دشمن فراهم سازیم ، و خدای ناکرده قلب مبارک امام زمانمان (عج) را برنجانیم .

گروهی در بازار دنیا مداوما بذر ناامیدی را می افشانند و ناامنی درو می کنند . و مردم را از دین خدا باز می دارند .خداوند به اینان وعده می دهد که بزودی اعمالشان نابود می شود.

منابع :

تفسیرنمونه-ایة الله مکارم شیرازی

تفسیر نور – محسن قرائتی