تولید علم پس از انقلاب اسلامی

در همین خصوص سرمایه گذاری های جدی بر روی فناوری راهبردی مانند سلول های بنیادی، انرژیهای نو، زیست فناوری، فناوری میكروالكترونیك، هوافضا، فناوری نانو، طب ایرانی، گیاهان دارویی و... انجام داده كه در نهایت به بالندگی ایران در این علوم منتج شده است و امروز نام ایران در بسیاری از علوم راهبردی در كنار 10 كشور اول قرار گرفته است.

یکی از معیارهای سنجش توان علمی هر کشور میزان تولید علم در آن کشور است. در سال 2011 ایران از لحاظ رشد تولید علم مقام اول را در دنیا كسب كرده است. بررسی ها نشان می دهد كه در 30 سال گذشته رشد تولیدات علمی ایران 11 برابر متوسط رشد دنیا بوده است. موسسه ساینس متریكس در گزارشی تاكید كرد نرخ رشد تولیدات علمی ایران بیش از هر كشور دیگری در جهان بوده است. گزارش تحلیلی این موسسه، پس از بررسی نرخ رشد تولیدات علمی جهان، به طور خاص به منطقه خاورمیانه می پردازد كه رشد تولیدات علمی آن چهار برابر بیشتر از دیگر مناطق جهان بوده است. ساینس متریكس در تحلیل وضعیت علمی خاورمیانه می نویسد: نكته قابل توجه در این منطقه آن است كه رشد علمی آن، مدیون دو كشور تركیه و ایران است كه بیشترین نرخ تولیدات علمی را داشته اند. به طوری كه نرخ رشد تركیه 5/5 برابر و ایران 11 برابر بیشتر از متوسط دیگر كشورهای جهان بوده است.

صعود رتبه تولید علم ایران به جایگاه 21 درسال 2011 و رتبه 19 تولید علم پزشكی كه از طریق پایگاه اسكوپوس مطرح شد ضربه بزرگی به امید سران آمریكایی و صهیونیستی از فشارهای چند دهه ای بود.

جالب است بدانید ایران با 20درصد رشد، بیشترین تولیدات علمی را در دنیا داشته درحالی كه كشورهای چین 15 درصد و آمریكا 4درصد رشد داشته اند.

بررسی رتبه های سال های پیش هم جالب است. سال 2000 رتبه 48 و 2001 رتبه 45 و 2003 رتبه 40 تا اینكه رتبه علمی ایران درسال های 2004 تا 2008 به ترتیب 37، 33، 28 و 26 درسال های 2009 و 2010 رتبه 22 و 2011 با تولید 10 هزار و 827 مقاله رتبه 21 را از آن خود كرد.

رشد دانش و فناوری ضمن آنکه می‌ تواند نیازهای داخلی هر کشور را مرتفع کند و رفته رفته موجب بالاتر رفتن کیفیت زندگی شهروندان شود به عنوان یک کالای پر سود نیز در نظر گرفته می شود که بسیاری از کشورها سالانه درآمد کلانی از آن بدست می آورند. حرکت به سمت اقتدار علمی یکی از مهمترین دست آوردهای انقلاب در عرصه تولید علم و فناوری به شمار می رود.  بهترین و جامع ترین تحلیل در این زمینه را مقام معظم رهبری، آذر امسال در دیدار با شركت‌كنندگان در اجلاس جهانی اساتید دانشگاه‌هاى جهان اسلام و بیدارى اسلامى‌ فرمودند که:

"باید كشورهاى اسلامى از لحاظ علم و فناورى پیشرفت كنند. گفتم غرب و آمریكا به بركت علم توانستند بر كشورهاى دنیا مسلط شوند؛ یكى از ابزارهاشان علم بود؛ ثروت را هم با علم به دست آوردند. البته مقدارى از ثروت را هم با فریبگرى و خباثت و سیاست به دست آوردند، اما علم هم مۆثر بود. باید علم پیدا كرد. روایتى است كه فرمود: «العلم سلطان من وجده صال و من لم یجده صیل علیه». باید علم پیدا كنید. علم كه پیدا كردید، پنجه‌ى قوى پیدا خواهید كرد. اگر علم نداشته باشید، كسانى كه داراى پنجه‌ى قوى هستند، دست شما را میپیچانند. جوانهاتان را به علم تشویق كنید؛ این كار ممكن است؛ ما در ایران این كار را كردیم. ما قبل از انقلاب در ردیفهاى آخرِ آخرِ علمى دنیا قرار داشتیم، كه هیچ نگاهى به طرف ما جلب نمیشد. امروز به بركت انقلاب، به بركت اسلام، به بركت شریعت، كسانى كه در دنیا ارزیابى میكنند، گفتند و در دنیا منتشر شد كه ایران امروز از لحاظ علمى در رتبه‌ى شانزدهم دنیاست."

سی وچهار سال پیش كه انقلاب اسلامی ایران به پیروزی رسید هیچ كس تصور نمی كرد با گذشت تنها سه دهه بتواند به این سرعت عرصه های پیشرفت علمی را طی كند.

البته این نكته هم قابل توجه است كه هنوز تا كمتر كردن فاصله ها با علم جهان غرب راه درازی در پیش است و موانع بسیاری در مقابل؛ بنابراین نباید اجازه داد این موانع روند دستیابی به علم و فناوری را در چنین دورانی كه تحریم های زیادی علیه ایران اعمال شده و نبوغ و دانش توانمندان ایرانی را نشانه رفته است، كند سازد.

برای مثال درست است که ایران در زمینه تولید علم رتبه خوبی در جهان را کسب کرده ولی همچنان در راه تبدیل علم به صنعت مشکلات عدیده ای وجود دارد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، کلیدواژه هایی همچون "تولید علم"، "اقتدار علمی"، "جهاد علمی"، "بومی سازی علم" و... مطرح شد.

هر کدام از این واژه ها در پس خود دارای معانی عقیدتی و فرهنگی زیادی هستند که ریشه تمام آنها به نپذیرفتن ذلت و وابستگی به رژیم‌های غربی باز می گردد.

پیشرفت علمی هر کشور مستلزم آن است که تک تک افراد جامعه در جایگاه خودشان بهترین عملکرد را داشته باشند. یکی از ساده ترین مسئولیت هایی که هر جوان ایرانی باید در خود احساس کند و آن را نسبت به خود جهاد علمی تلقی کند، آرمان گرایی، جدیت و خود باوری در مسئله علم است. همان طور که مقام معظم رهبری در دیدار با دانشجوان فرمودند " آرمان‌گرائى در علم، یعنى در زمینه‌ى مسائل علمى باید دنبال قله بود؛ كه این، توجه شما را به درس خواندن و خوب درس خواندن باید نتیجه بدهد. من به شما عرض بكنم؛ امروز درس خواندن، علم‌آموزى، پژوهش و جدیت در كار اصلى دانشجوئى، یك جهاد است."

در دنیای امروزی معمولاً پیشرفت ها و دستیابی به علوم و فنون در سراسر جهان در بستر تعاملات میان كشورها به دست می آید، ولی ایران با وجود تمام تحریم ها مجبور است به دور از تعامل با بسیاری از مراکز تحقیقاتی دنیا، به تنهایی روی پای خود بایستد. جوانان متعهد و متخصص ایرانی نه تنها در فناوری هسته ای بلكه در عرصه های بزرگ علمی نظیر نانوتكنولوژی، بیوتكنولوژی، پزشكی و سلول های بنیادین توانسته اند موفقیت های بزرگی را كسب كنند و امروز در بسیاری از این رشته ها دارای جایگاه والایی هستند.

این امر مسلما سخت است و راه رسیدن به چشم انداز مورد مطالبه را سخت تر می کند ولی شدنی‌ست. زیرا تاریخ 34 ساله انقلاب اسلامی نشان داده است که مردم ما با وجود تمام سختی ها همچنان با امید به راه خود ادامه می دهند که اگر غیر از این بود دشمنان انقلاب هرگز دست به ترور شخصیت ها و دانشمندان علمی کشور نمی زدند.