مسیریابی سوسک ها به کمک کهکشان

همان‌طور که می‌دانید این دسته از سوسک‌ها از سرگین حیوانات تغذیه می‌کنند و آن را به شکل توپی کوچک می‌غلتانند تا در جای امنی برای فرزندانشان پنهان کنند. در دنیای آن‌ها،‌ رقابت بر سر این توپ‌های کوچک بسیار شدید است و اگر غذا به خوبی پنهان نشود سوسک‌های دیگر به سادگی آن را به چنگ می‌آورند. اما نکته‌ی جالب درباره‌ی این روند تکراری این است که سوسک‌ها هربار غذا را می‌بایند در خطوط مستقیم حرکت می‌کنند و  به سرعت از منبع غذا دور می‌شوند تا آن را در جایی پنهان کنند. دانشمندان پیش از این می‌دانستند که در طی روز سوسک‌ها با استفاده از طرحی متقارن از نور قطبیده شده‌ی پیرامون خورشید، مسیر مستقیم را می‌یابند و در آن حرکت می‌کنند.  البته انسان نمی‌تواند این الگو و طرح را ببیند اما گیرنده‌های دقیق حساس به نور چشم‌های این سوسک‌ها آن را می‌بینند.

اما در شب چگونه می‌توانند مسیر خود را بیابند؟  الگوی نوری که سوسک‌های سرگین غلتان از آن پیروی می‌کنند پیرامون ماه و ستاره‌ها بسیار ضعیف است. محققان برای یافتن پاسخ این پرسش به آفریقای جنوبی سفر کردند تا رفتار نوع خاصی از این سوسک‌ها با نام علمی Scarabaeus satyrus را بررسی کنند.  آن‌ها در محوطه‌ای کوچک و بسته، منبعی از غذا برای سوسک‌ها فراهم کردند تا در شرایط گوناگون آسمان عکس‌العمل آن‌ها بررسی شود. جالب این‌جا است که آن‌چه آن‌ها را هدایت می‌کند،‌ کهکشان راه شیری است. حتی در شبی که ماه در آسمان نیست هم آن‌ها در مسیری مستقیم حرکت می‌کنند و به سادگی راه خود را می‌یابند. برای اثبات این موضوع محوطه‌ای کوچک را در آسمان‌نمای ژوهانسبورگ آماده کردند،‌ تا فقط نوار کهکشان راه شیری بالای سر این سوسک‌ها باشد و باز هم نتیجه یکسان بود. دانشمندان برای تأیید نهایی نتیجه‌ی آزمایش،‌ با کلاهی مقوایی جلوی دید سوسک‌ها را گرفتند و آن‌ها فقط دور خود می‌چرخیدند و مسیر خود را نمی‌یافتند.

این نتیجه‌ اگرچه بسیار جالب‌توجه است، نگرانی‌هایی را هم ایجاد کرده است که زیرا با افزایش آلودگی‌های نوری،‌ نور مصنوعی همه‌ی آسمان را می‌پوشاند و این سوسک‌های دوست‌داشتنی(!) در مسیریابی دچار مشکل می‌شوند.

هر گاه با نور مصنوعی رفتار نادرست و غیر استاندارد صورت گیرد آلودگی نوری پدید می آید. در حقیقت اگر اعتقاد به میانه روی در مصرف هر چیز داشته باشیم، استفاده از نور نیز حد و اندازه خود را دارد. پس استفاده بیش از اندازه از نور تولید آلودگی نوری می كند. در واقع نورهای مصنوعی كه در زمان یا مكان نامناسب از استاندارد خود خارج شده و با كیفیت نامطلوب محیط زیست و آسمان شب را آزاردهنده و آلوده می سازد را آلودگی نوری می نامیم.

وجود چراغ های غیر استاندارد و نورپردازی های غیر اصولی در سطح شهرهای مختلف باعث هدایت نور به سمت آسمان می گردد. منحرف شدن نور به سمت آسمان علاوه بر هدر دادن انرژی باعث روشن شدن زمینه آسمان نیز می شود و این روشنایی مانع از دیده شدن ستارگانی می شود که نور کمتری از زمینه آسمان دارند.

دوستداران نجوم و محیط زیست به خوبی می دانند که آلودگی محیط زیست، اتلاف انرژی و روشنایی آسمان در شب از تاثیرات مهم افزایش آلودگی نوری در مناطق زندگی ماست. اما اکثر مردم از تحقیقات انجام شده مبنی بر تاثیر منفی نورهای اضافی بر سلامت انسان اطلاعی ندارند. شاید تاثیرات مخربی که آلودگی نوری بر سلامت انسان ها دارد یکی از دلایل مهم برای کنترل این نوع آلودگی در سال های اخیر به حساب بیاید.

برهم خوردن توازن زندگی گیاهان، اختلال در ساعت بیولوژیک حیوانات، عدم زیبایی ساختمان های شهری، مشکلات رصدی و ... همه بخشی از معایب آلودگی نوری است اما اگر تمام موارد فوق را در نظر نگیریم و به آن ها اهمیت ندهیم باز هم هدر رفتن برق و هزینه ای که برای تولید و توزیع آن در نظر گرفته می شود موضوعی نیست که به راحتی بتوان از آن گذر کرد.

خبر به نقل از کانوت