افزایش مواد درسی

ویژگی های نظام آموزشی حوزه با نگاهی به دیدگاه های مقام معظم رهبری (6)

در قسمت پیشین دو پیشنهاد کاربردی برای بهبود نظام آموزشی حوزه بیان شد. در ادامه به ارائه بعضی دیگر از این راهکارها می پردازیم؛

3- افزایش مواد درسی

یک سیسم آموزشی برای پویاتر کردن خود هر هر از چندگاهی باید سیستم آموزشی خود را بروزرسانی کند و یکی از مصادیق بروزرسانی ، تغییراتی مناسب در مواد درسی ست.

مواد درسی که در یک نظام آموزشی تدریس می شود، زیر بنای آن نظام را تشکیل می دهد و هر گونه ضعف در مواد درسی، به کل سیتسم آموزشی سرایت می کند.

و هرگونه قوتی در مواد درسی، کل سیستم آموزشی را تقویت میکند.

حوزه و نظام آموزشی آن به عنوان یک نهاد علمی و آموزشی از این قاعده مستثنا نیست.

حوزه نیز باید مواد درسی خود را متناسب با تغییرات جامعه و نیاز های مردم تغییر دهد و بروز رسانی کند.

سرعت تغییرات علمی و فکری بشر آنچنان سریع است که لحظه ای غفلت موجب عقب ماندن از این حرکت سریع می شود. توسعه تکنولوژی و ارتباطات موجب انتقال به سرعت علوم به تمام نقاط دنیا و نفوذ در همه افکار مردم دنیا شده است.

حوزه با توجه به رسالت خود نباید از این سیر عقب بماند تا بتواند همیشه قدرت تأثیرگذاری خود را حفظ کند.

به عنوان مثال یادگیری زبان ها خارجی برای ارتباط با دیگران بسیار مهم و سودمند است. جهان شمولی اسلام، مبارزه با شبهات وارداتی، تبلیغ بین الملل اسلامی همه و همه از دلایلی ست که ضرورت یاد گیری زبان خارجی را برای طلبه اثبات می کند.

هم اکنون خوشبختانه موسساتی هستند که به طلاب زبان خارجه می آموزند اما می توان به این درس، به عنوان یک ماده درسی فراگیر در نظام آموزشی حوزه نگریست.

مقام معظم رهبری فواید یادگیری زبان خارجی را برای طلاب چنین بیان می دارند؛

" امروز هم ، آن كسانی می‌‌توانند این انقلاب را اداره كنند و به پیروزی نهایی برسانند و رسوخ و عمق لازم را به اندیشه ای كه حاكم بر این انقلاب است ، ببخشند كه از مسایل مطلع باشند؛

شعارهای مناسب را مطرح كنند؛ خطرات این دوره را ـ كه با خطرات دوره قبل خیلی فرق دارد و خیلی پیچیده تر است ـ تشخیص بدهند؛ دشمن و دشمنی‌ها را بشناسد و راه مقابله با آنها را مطلع باشد. این، چگونه امكان خواهد یافت؟ وقتی كه انسان، دید جهانی صحیح و نافع و قوی یی داشته باشد.

ارتباط شما با مسایل جهانی ، با فرهنگهای جهانی ، با مطبوعات جهانی، با كتابها، با نوشتجا‌ت و با پیشرفهای فرهنگی و علمی از این نظر فوق العاده حائز اهمیت است كه شما را تكمیل خواهد كرد… شما از اول انقلاب نگاه كنید…

 مرحوم شهید بهشتی را به عنوان یك مثال ببنید . او آدمی بود كه با مسایل جهانی مرتبط و متصل بود. از خصوصیات شهید عزیزمان این بود كه دو زبان خارجی را خوب می‌‌دانست.

ایشان در محافل، هم به زبان آلمانی و هم به زبان انگلیسی، می‌‌توانست سخنرانی كند. البته زبان عربی را هم بلد بود و به این زبان سخنرانی می‌‌كرد. خود این آشنایی با زبان بیگا‌‌‌‌نه، به این مرد چنین تمكنی داده بود، و آن بصیرت بود.

این یك طرف قضیه است. طرف دیگر قضیه ـ كه اهمیتش از این كمتر نیست ـ جنبه فعالیت و فاعلیت و نفوذ شماست؛ هنگامی‌‌ كه با این ابزار یعنی ابزار زبان خارجی مجهز بشوید. این هم یك بعد دیگر است؛ همان اثر گذاشتن روی افكار دیگران. بالاخره ، مترجم نخواهد توانست حرف دل انسان را ـ آن چنان كه انسان می‌‌خواهد ـ بیان كند. ..

امروز در جامعه ما، آن كسانی كه بتوانند با زبانهای زنده دنیا صحبت كنند و معارف الهی و پیشرفتهای فكری و فرهنگ اسلامی را برسانند، خیلی كم هستند و این خلأ ، باید به گونه ای پر شود."[1]

بعضی ها د رحوزه وقت طلبه را با ارزش تر از این می دانند که وارد این مباحث شود. اما این ها یا به اهمیت زبان خارجه و امثال این مسائل آگاهی ندارند و یا قدرت برنامه ریزی منظم را برای طلبه ندارند.

مقام معظم رهبری در برابر کسانی که وقت طلبه را بهانه قرار می دهند می فرمایند؛

" ما اگر زمان را كوتاه كنیم، بعد در این مدت ، چیزهای دیگری هم یاد خواهد گرفت. الان اگر بگوییم طلبه زبان خارجی لازم دارد و امروز در دنیایی كه این همه به علم وصل است، اگر كسی بخواهد به طور كامل مفید باشد، باید زبان خارجی را بداند، می‌‌گویند : طلبه وقت ندارد. راست هم می‌‌گویند.

واقعاً با این وضعیت طلبه وقت ندارد؛ ولی اگر در وقت صرفه جویی كنیم، طلبه میتواند به تعلیم زبان خارجی هم بپردازد."[2]

زبان خارجی فقط یک مثال است از همه علوم جدیدی که جای آن ها د ر حوزه خالی ست. دروس سنتی همیشه از اصالت و سسغنای خوبی برخوردار بوده و هستند و منظور ما از تحول در مواد درسی حذف آن ها نیست، بلکه بروز رسانی و گنجاندن مسائل روز و اضافه کردن مواد درسی که نیاز های فعلی بشر را پاسخ گو باشد، منظور است.

مسائل کلامی جدید و مستحدثه و اعتقادات عقلی و مباحث پیرامون آن ها نیز از موضوعاتی ست که فقدان مواد درسی مناسب در سیستم آموزشی حوزه در ارتباط با این مواد، به وضوح دیده می شود.

" امروز، ما نمی‌‌توانیم طلبه را در فقه و اصول ممحض كنیم . امروز، طلبه علاوه بر فقه و اصول ، به این دروس عرضی ـ به اصطلاح خود ما طلبه‌ها ـ مثل تفسیر و حدیث و رجال  ... احتیاج دارد.

 واقعاً ما نمی‌‌توانیم طلبه را از اینها فارغ نگه داریم. امروز ، دیگر روزی نیست كه ما جوانانمان را به امان خدا رها كنیم... الان، اصول عقاید و مسایل كلامی و استدلالات عقلی هم به عهده حوزه ها ی علمیه است.

شما ببینید، آن روزی كه تفكر عقلی از حوزه بیرون رفت ... متجددان و اساتید دانشگاهی متدین بودند؛ اما فقیه نبودند. اینها ، توحید را یاد آن بچه‌ها دادند كه آن بچه‌ها، توحید را آن طوری فهمیدند."[3]

[1] سخنرانی در دیدار با طلاب مدرسه علمیه در راه حق، 7/6/63.

[2] سخنرانی در جمع فضلا و نخبگان حوزه علمیه قم، 14/9/74.

[3] سخنرانی در دیدار با علما و روحانیون استان همدان، 11/9/64.

تهیه و فرآوری: احمد اولیایی، گروه حوزه علمیه تبیان