کدام گناهان کبیره؟!
اجتناب از کدام کبائر ابن شهر آشوب در كتاب مناقب مىنویسد: عمرو بن عبید به نزد امام صادق علیه السلام رفت و این آیه از قرآن را خواند كه: از كبائرى كه از آنها منع شده اید، اجتناب كنید(2). سپس گفت: دوست دارم گناهان كبیره را از قرآن بشناسم. امام علیه السلام قبول كرد و آنها را چنین برشمرد: (1) شرك به خدا: كه در قرآن آمده است: به راستى خداوند نمىآمرزد كه بدو شرك ورزیده شود.(3) (2) ناامیدى از رحمت خدا: كه در این باره در قرآن فرموده است: و جز گروه كافران از رحمت خدا نومید نشوند.(4) (3) عاق والدین: آن كس كه عاق مىشود ستمكاره و تیره روز است و در این باره قرآن مىفرماید: و به مادرم مهربانم كرد و مرا ستمكاره و تیره بخت قرار نداد (5). (4) قتل نفس: كه در آیه اى آمده است: هر كس مۆمنى را به عمد بكشد مجازات او جهنم است كه در آن براى همیشه معذب خواهد بود. خدا بر او خشم و لعن كند و برایش عذابى بزرگ فراهم سازد.(6) (5) تهمت زدن به زنان عفیفه: كه قرآن در این باره می فرماید: به راستى آنان كه به زنان با ایمان عفیفه و بى خبر از كار بد تهمت بستند به یقین در دنیا و آخرت مورد لعن قرار گرفتند و براى ایشان عذابى است بزرگ (7). (6) خوردن مال یتیم: قرآن در این باره گوید: همانا كسانى كه اموال یتیمان را به ستم مىخورند جز این نیست كه در دلهایشان آتش مى خورند و به زودى در آتش فروزان خواهند افتاد (8). (7) فرار از جنگ: قرآن در این باره می فرماید: هر كس كه در روز جنگ به آنها پشت كرد و گریخت به طرف غضب و خشم خدا روى آورده و جایگاهش جهنم است و چه بد جایگاهى است (9).
پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه وآله برای هدایت امتش دو چیز را به یادگار گذاشت؛ یکی قرآن و دیگری اهل بیتش؛ و بی تردید بهترین پاسخگوی مسائل امت اسلامی این دو نعمت گرانبهایند. مسلمانان باید برای هدایت خویش به هر دوی اینها مراجعه کرده و تمسک کنند. زیرا به فرموده پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله این دو هرگز از هم جداشدنی نیستند. (1) یعنی حقیقت دین تنها با مرجع قرار دادن هر دوی اینها در کنار هم ممکن است. نه قرآن به تنهایی و نه اهل بیت علیهم السلام منهای قرآن. این است که خود اهل بیت علیهم السلام نیز نظراتشان را با قرآن تطبیق می دادند تا همه بفهمند که اهل بیت علیهم السلام از قرآن جدا نیستند. در اینجا به یک از پرسشهایی که از امام ششم شده است و از ایشان خواسته شده که آن را از قرآن بیان کنند آورده می شود تا روشن شود که آگاه ترین اشخاص به معارف قرآنی کیانند.
حقیقت دین تنها با مرجع قرار دادن هر دوی اینها در کنار هم ممکن است. نه قرآن به تنهایی و نه اهل بیت علیهم السلام منهای قرآن. این است که خود اهل بیت علیهم السلام نیز نظراتشان را با قرآن تطبیق می دادند تا همه بفهمند که اهل بیت علیهم السلام از قرآن جدا نیستند.
(8) رباخوارى: كه در این باره فرموده است: كسانى كه ربا مىخورند نتوانند بایستند جز مانند آن كه به وسوسه و فریب شیطان دیوانه شده است (10). (9) زنا: در این باره نیز آمده است: به زنا نزدیك نشوید كه آن كارى بس زشت و راهى بسیار ناپسند است (11). و نیز گفته شده است: آنان زنا نمى كنند و هر كس چنین كند كیفرش را خواهد یافت (12). (10) سوگند دروغ: قرآن در این باره فرماید: به راستى آنان كه پیمان و سوگندهاى خود را به بهایى اندك بفروشند هیچ بهرهاى در آخرت براى آنان نیست و خدا با ایشان سخن نگوید و در روز قیامت به آنان ننگرد و پاكشان نسازد و برایشان عذاب دردناكى است (13). (11) خیانت: و درباره خیانت فرموده است: هر كس خیانت ورزد به كیفر آن خواهد رسید (14). (12) ندادن زکات: در این باره قرآن گوید: و كسانى را كه طلا و نقره ذخیره مىكنند و آن را در راه خدا انفاق نمىكنند به عذابى دردناك مژده ده. روزى كه در آتش دوزخ گداخته شوند و پیشانى و پشت و پهلوى آنها را بدان داغ نهند و به آنها بگویند این است آنچه براى خود ذخیره كردید پس اكنون بچشید آنچه را كه جمع مىكردید (15). (13) گواهى دروغ: در این باره قرآن فرموده است: و كسانى كه شهادت دروغ ندهند (16). (14) كتمان شهادت: در این باره فرماید: هر كس شهادت را كتمان كند قلبش گنهكار است (17).
(15) شراب نوشى:
(16) ترك نماز: پیامبر صلی الله علیه وآله در این باره فرمود: هر كس به عمد نماز را ترك كند خدا و رسول او از وى بىزار خواهند بود.
(17) پیمانشكنى و قطع رحم: قرآن در این باره گوید: كسانى كه پیمان خدا را پس از بستنش مىشكنند و آنچه را كه خداوند به وصل آن فرمان داده، قطع مىكنند و در زمین فساد به بار مىآورند اینانند زیانكاران (18).
(18) سخن ناروا: در قرآن آمده است: و از سخن ناروا پرهیز كنید (19).
(19) گستاخى در برابر خدا: قرآن گوید: پس آیا از مكر خدا ایمن شدند، پس از مكر خداوند ایمن نشوند مگر گروه زیانكاران (20).
(20) ناسپاسى نعمت: قرآن در این باره فرماید: و اگر كفر ورزید به راستى كه عذاب من سخت است (21).
(21) كمفروشى: كه قرآن درباره آن گفته است: واى بر كمفروشان (22).
(22) لواط: قرآن درباره آن فرماید: كسانى كه از گناهان بزرگ و اعمال زشت دورى مىكنند (23).
(23) بدعت: كه پیامبر صلی الله علیه وآله فرمود: هر كس در چهره بدعتگذارى خندید به تحقیق او را بر تباه كردن دین خود یارى كرده است.(24)
در پایان به این نکته باید توجه شود که امام صادق علیه السلام در برشمردن گناهان کبیره در قرآن گاهی به روایت نبوی استشهاد می کنند و به آیه ای از قرآن اشاره ندارند؛ شاید از این باب باشد که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله هر آنچه فرموده نیز وحی است و از خود سخنی نمی گوید همانطور که خود قرآن به این مطلب اذعان دارد: «ما ینطق عن الهوی؛ ان هو الاّ وحیُ یوحی». و از طرفی کلام ایشان ناظر به آیات قرآنی و جهت تبیین آنان است و جدای از آن نیست.[25]
پی نوشت:
1. طبرسى، احمد بن على ، غفارى مازندرانى، احمد، الإحتجاج على أهل اللجاج (للطبرسی) / ترجمه و شرح غفارى، مرتضوى - تهران، چاپ: اول، 1371 ش. ج2، ص 139
2. نساء/ 31
3. نساء/ 48
4. یوسف/ 87
5. مریم/ 32
6. نساء/ 93
7. نور/ 23
8. نساء/ 10
9. انفال/ 16
10. بقره/ 275
11. اسراء/ 32
12.فرقان/ 68
13.آل عمران/ 77
14. آل عمران/ 161
15.توبه/ 35- 34
16. فرقان/ 71
17. بقره/ 283
18. بقره/ 27
19. حج/ 30
20. اعراف/ 99
21. ابراهیم/ 7
22. مطففین/ 1
23. نجم/ 32
24. سید محسن امین عاملى / مترجم على حجتى كرمانى، سیره معصومان، ناشر: سروش، تهران، چاپ:دوم 1376ش، ج6، ص 60 تا ص62.
25. نجم/3- 4
سید روح الله علوی
بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان
