تهدیدی ترسناك برای بخیلان جامعه
خداوند مىفرماید: كسانى كه از احسان و فضل خود ثروتشان دادم و بخل ورزیدند، گمان نكنند كه این عمل به سودشان است، بلكه به زیانشان است. مالكان دوزخ در قیامت تمام ثروت اندوختهشان را به صورت حلقههاى آتش بر گردنشان مىآویزند و مىگویند: این ثروت شماست كه آن را در دنیا اندوخته بودید!
وَ مِنْهُمْ مَنْ عاهَدَ اللهَ لَئِنْ آتانا مِنْ فَضْلِهِ لَنَصَّدَّقَنَّ وَ لَنَكُونَنَّ مِنَ الصَّالِحِینَ : بعضی از آنها با خدا پیمان بستند که اگر از فضل خود مالی نصیبمان کند ،زکات می دهیم و در زمره صالحان در می آییم.
مَّاآتاهُمْ مِنْ فَضْلِهِ بَخِلُوا بِهِ وَ تَوَلَّوْا وَ هُمْ مُعْرِضُونَ : چون خدا از فضل خود مالی نصیبشان کرد ، بخل ورزیدند و به اعراض بازگشتند.
فَأعْقَبَهُمْ نِفاقاً فِی قُلُوبِهِمْ إلی یوْمِ یلْقَوْنَهُ بِما أخْلَفُوا اللهَ ما وَعَدُوهُ وَ بِما كانُوا یكْذِبُونَ : و از آن پس تا روزی که همراه با آن خلف وعده با خدا و آن دروغها که ، می گفتند با او ملاقات کنند ، دلهایشان را جای نفاق ساخت.
تهدیدی برای بخل ورزان عالم
دو آیه شریفه در قرآن كریم وجود دارد كه عقوبت بخل را بیان كرده است. این دو آیه در ردیف آیاتى هستند كه وقتى حضرات معصومین، علیهم السلام، هنگام قرائت قرآن به آن مىرسیدند، عابران كوچه صداى گریه آنان را مىشنیدند:
«و لا یحسبنّ الذین یبخلون بما آتاهم اللّه من فضله هو خیر لهم بل هو شرّ لهم سیتوقوّن ما بخلوا به یوم القیامة». [آل عمران ، 180]
و كسانى كه خدا به آنچه از فضلش به آنان داده بخل مىورزند، گمان نكنند كه آن بخل به سود آنان است، بلكه آن بخل به زیانشان خواهد بود.
به زودى آنچه به آن بخل ورزیدند در روز قیامت طوق گردنشان مىشود.
خداوند مىفرماید: كسانى كه از احسان و فضل خود ثروتشان دادم و بخل ورزیدند، گمان نكنند كه این عمل به سودشان است، بلكه به زیانشان است. مالكان دوزخ در قیامت تمام ثروت اندوختهشان را به صورت حلقههاى آتش بر گردنشان مىآویزند و مىگویند: این ثروت شماست كه آن را در دنیا اندوخته بودید!
آیا نباید به وعده قرآن ایمان داشت؟! آیا انسان بخیل بازهم مىتواند با خواندن این آیه بگوید خدا مهربان است و مرا عقوبت نخواهد كرد؟!
«وَالَّذِینَ یَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلاَ یُنفِقُونَهَا فِی سَبِیلِ اللّهِ فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِیمٍ »[توبه ،34]
و كسانى را كه طلا و نقره مىاندوزند و آن را در راه خدا هزینه نمىكنند، به عذاب دردناكى مژده ده.
بعد به آنان مىگویند: «هذا ما كنزتم لأنفسهم»، چیزهایى كه به پیشانى و پهلوها و پشتتان چسباندیم همان پولهایى است كه به بانكها سپرده بودید و همواره بر مبلغش مىافزودید. «فذوقوا ما كنتم تكنزون»، حالا از اندوختههاى خود بچشید
بخیل عذابى الیم خواهد داشت، هركس كه مىخواهد باشد. كسانى كه مدام ثروت اندوختند و بر موجودى حسابهاى بانكى خود افزودند و مردند، چه عقوبتى دردناك در انتظارشان است! به قول سنایى غزنوى:
هركه در زندگى بخیل بود
چون بمیرد چو سگ ذلیل بود
«یَوْمَ یُحْمَىٰ عَلَیْهَا فِی نَارِ جَهَنَّمَ فَتُكْوَىٰ بِهَا جِبَاهُهُمْ وَجُنُوبُهُمْ وَظُهُورُهُمْ غ– هَٰذَا مَا كَنَزْتُمْ لِأَنْفُسِكُمْ فَذُوقُوا مَا كُنْتُمْ تَكْنِزُونَ »[توبه ، 35]
روزى كه آن اندوختهها را در آتش دوزخ به شدّت گرما دهند و پیشانى و پهلو و پشتشان را به آن داغ كنند و به آنان نهیب زنند: این است ثروتى كه براى خود اندوختید، پس كیفر زراندوزى خود را بچشید.
روزى كه تمام ثروت اینان را به صورت فلز در جهنم مىگدازند، سپس آنها را به پیشانیشان مىچسبانند (كه دیگر تا ابد برداشته نمىشود)
چرا به پیشانى؟ چون اینها به جاى خدا به پول سجده كردند و آن را معبود خود گرفتند. مالكان عذاب همچنین آن فلزهاى گداخته را با این كنایه كه بخیلان به پول عشق مىورزیدند بر دو پهلوى آنان مىچسبانند و مىگویند: این هم معشوقتان! نیز آنها را به پشتشان مىچسبانند، چون اینان یك عمر حمّال پول بودند.
بعد به آنان مىگویند: «هذا ما كنزتم لأنفسهم»، چیزهایى كه به پیشانى و پهلوها و پشتتان چسباندیم همان پولهایى است كه به بانكها سپرده بودید و همواره بر مبلغش مىافزودید. «فذوقوا ما كنتم تكنزون»، حالا از اندوختههاى خود بچشید.
این عذاب بخیل است. دیگر نمىپرسند این بخیل بىنماز و روزهخوار بوده است یا به زیارت مكه و امام رضا، علیه السلام، نرفته است؛ چون خود بخل به تنهایى بر چنین عقوبتى در حق صاحبش كفایت مىكند.
اولاً فرموده است: (... بِما آتاهُمُ اللهُ مِنْ فَضْلِهِ... ) ؛ یعنی، آنچه كه دارید، از آنِ خود شما نیست، بلكه از آن خداست. شما در لحظهی تولد از مادر چه با خود آوردهاید، اگر در آن لحظه از شما غفلت میكردند، طعمهی گربه میشدید!
تو آن كودكِ از مگس رنجه ای
كه امـروز سالارِ سر پـنجه ای
خودتان، مال خودتان نیستید تا چه رسد به كاخ و ماشین و پولتان. اینها را خدا به شما داده است و اینك به آنچه كه خدا داده است، بخل می ورزید؛ بدانید كه خیر شما در این نیست بلكه شرّ شما در این است.
چگونگی تحقق عذاب الهی
( ... سَیطَوَّقُونَ ما بَخِلُوا بِهِ ... ) ؛
به همین زودی خواهند دید كه تمام اینهایی كه دارند، طوقِ گردنشان شده؛ آن هم طوق آتشین!!
این جمله خیلی تهدید آمیز است. انسان وارد محشر بشود در حالی كه برج آتشین را به گردن حمل میكند! ممكن است بگویید: مگر میشود انسانِ به این كوچكی، برج به آن بزرگی بر گردنش باشد؟ عرض میشود: انسان تطوّرات مختلف دارد. در برزخ و محشر به گونهی دیگری خواهد بود . مگر ما همان نطفه نیستیم، بعد كودك شیرخوار شدیم، آن موقع اگر یك برش پرتقال را در دهانمان می گذاشتند، خفه میشدیم.
اینك چنان شدهایم كه یك دیگ آش رشته را سر میكشیم و باكمان نیست. آری؛ ما همان نطفه ایم و سپس كودك شیرخوار و جوان و اكنون به این شكل و تا برسیم به برزخ و محشر، تطوّرات گوناگون به خود گرفتهایم و خواهیم گرفت تا در محشر به چه صورتی متصوّر خواهیم شد؛ نمیدانیم. انسان محشری چگونه میشود كه یك ماشین یا یك برج آتشین را به گردن میكشد.
گر از دوزخ همی تــــرسی به مال خـود مشـــو غــــرّه
كه اینجا صورتش گنج است و آنجا شكـلش اژدرهاســـت
( یوْمَ تُبَدَّلُ اْلاَرْضُ غَیرَ اْلاَرْضِ وَ السَّماواتُ ... ) ؛[ابراهیم ، 48]
«روزی خواهد آمد كه زمین غیر این زمین و آسمان غیر این آسمان و انسان غیر از این انسان خواهد بود.»
قرآن چه صریح و روشن میگوید: ( ...وَ مَنْ یبْخَلْ فَإنَّما یبْخَلُ عَنْ نَفْسِهِ... ) «آن كس كه از انفاق مال بخل میورزد، در واقع از جانِ خود بخل میورزد.» از سعادت ابدی خود مایه میگذارد. در ازای به دست آوردن دنیای فنا پذیر، حیات جاودانه ی خود را از دست میدهد و همچون «ثعلبه» ی بدبخت خدا را با گاو و گوسفند و شتر معاوضه میكند!
مادّهاش همان است، صورتها گوناگون می شود. كافر به شكلی می آیدكه دندانش به اندازهی یك كوه، بزرگ است. مولای ما علی(علیه السلام) فرمود:
(...فَلْیكْفِكُمْ مِنَ الْعِیانِ السَّمَاعُ وَ مِنَ الْغَیبِ الْخَبَرُ...)؛
«فعلاً شما به شنیدن [از ما] اكتفا كنید و عیانش را به قیامت واگذارید [اینجا بشنوید و آنجا ببینید].»
خلاصه؛ هم اموالمان را پیش چشم ما مجسّم میكنند و هم اعمالمان را .
( یوْمَ یحْمی عَلَیها فِی نارِ جَهَنَّمَ فَتُكْوی بِها جِباهُهُمْ وَ جُنُوبُهُمْ وَ ظُهُورُهُمْ... )؛ [توبه ، 35]
«پول های انباشته ی دنیا را با آتش جهنّم می گدازند و بدنها را با آن داغ میكنند و میسوزانند.»
این عاقبت اموالمان است و آن هم اعمال ما:
( یوْمَئِذٍ یصْدُرُ النَّاسُ أشْتاتاً لِیرَوْا أعْمالَهُمْ ) ؛ [زلزله ، 6]
ای دریـده پوستــین یـــوسفان
گرگ برخـیزی از این خواب گران
به هوش كه اكنون چه میكنی!
الآن پشت سر مردم غیبت میكنی، شخصیت های محترم را در میان مردم لكّهدار میسازی؛ بدان كه موقع مرگ از خواب بیدار میشوی و خود را میبینی كه عجب، من گرگی در لباس آدم بودهام!!
گشته گرگان یك به یك خوهای تو
می درانـند از غـضب اعـضـای تو
الآن خبر نداری كه داخل وجودت چه حیوانات درنده ای از سگ و گرگ و ببر و پلنگ، در حال دریدن جان و روح تو هستند و تو فعلاً در حال تخدیری) و احساس نمیكنی، شب اوّل قبر از حال تخدیر بیرون میآیی و آنها را بالعیان) میبینی كه از همه طرف به تو حمله آورده اندو پاره پاره ات میكنند!! قرآن چه صریح و روشن میگوید: ( ...وَ مَنْ یبْخَلْ فَإنَّما یبْخَلُ عَنْ نَفْسِهِ... ) ؛ [محمد ، 38]
«آن كس كه از انفاق مال بخل میورزد، در واقع از جانِ خود بخل میورزد.»
از سعادت ابدی خود مایه میگذارد. در ازای به دست آوردن دنیای فنا پذیر، حیات جاودانه ی خود را از دست میدهد و همچون «ثعلبه» ی بدبخت خدا را با گاو و گوسفند و شتر معاوضه میكند!
فرآوری : زهرا اجلال
بخش قرآن تبیان
منابع :
بیانات حجت الاسلام ضیاء آبادی
سایت حوزه
سایت عرفان