کدامیک برترند ؟

نبوت و امامت دو منصب الهى اند كه از جانب خداوند به افراد برگزیده و شایسته اعطا مى شود تا واسطه ى فیض الهى به سوى مردم و هدایت آنان به كمال و سعادت باشند و نبى و امام به واسطه ى این دو منصب الهى، داراى وظایف خاص و مقام و منزلت ویژه اى مى شوند.

تعریف نبوت و امامت

نبوت منصبى است از جانب خداوند كه پیام و دستوراتى را به وسیله ى وحى، از ناحیه ى خداوند دریافت كرده، آن را ابلاغ مى كند[1]؛ اما امامت، ریاست و زعامت عمومى بر مردم در امور دین و دنیاست.[2]

چنان چه از تعریف این دو روشن شد، نبوت مقام دریافت وحى از جانب خداوند است كه اگر با مقام رسالت همراه شود، وظیفه ى ابلاغ و نشر احكام الهى به عامه ى مردم، به آن افزوده مى شود؛ ولى امامت مرحله ى اجراى عملى احكام شرع در جامعه است؛ یعنى امام با بهره گرفتن از ریاست عمومى بر مردم از طرف خداوند موظف به تشكیل جامعه ى اسلامى و پیاده نمودن احكام شریعت است؛ به عبارت دیگر، امام علاوه بر ارایه ى طریق به مردم، موظف به رساندن آن ها به مطلوب هم هست.[3]

تفاوت دیگر در نوع ارتباط با خداوند است. در حدیثى از امام باقر ـ علیه السلام ـ آمده: «نبى كسى است كه ملك را در خواب مى بیند و در بیدارى صداى او را مى شنود، ولى خود او را نمى بیند؛ امّا امام صداى ملك را مى شنود ولى در خواب و بیدارى او را نمى بیند».[4]

برترى امامت بر نبوت

بنا بر آن چه از آیات و روایات استفاده مى شود، مقام امامت برتر و بالاتر از مقام نبوت است. پاره اى از دلایل آن عبارت اند از:

1. در آیه اى كه در شأن حضرت ابراهیم نازل شده آمده: (وَ إِذِ ابْتَلى إِبْراهِـیمَ رَبُّهُ بِكَلِمات فَأَتَـمَّـهُنَّ قالَ إِنِّى جاعِلُكَ لِلنّاسِ إِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِـی)؛[5] به خاطر بیاورید هنگامى را كه خداوند ابراهیم را با وسایل گوناگونى آزمود و او به خوبى از عهده‌ى آن ها بر آمد، خداوند به او فرمود: من تو را امام و رهبر مردم قرار دادم.

روشن است كه این مقام در اواخر عمر حضرت ابراهیم به او داده شده است؛ یعنى زمانى كه آن حضرت داراى مقام نبوت و رسالت بود. حال اگر مقام امامت برتر از نبوت نباشد، مزیّت و برترى براى او نبود و این وعده ى الهى چیزى بر مقام او نمى افزود.

دلیل این كه مقام امامت در اواخر عمر آن حضرت و بعد از مقام نبوت و رسالت به او داده شد، یكى این است كه آن حضرت در ادامه از خداوند مى خواهد كه از دودمانش نیز امامانى قرار دهد. و روشن است كه آن حضرت در اواخر عمر و پس از یأس و ناامیدى از صاحب فرزند شدن، چنین درخواستى از خداوند نمود. دلیل دیگر این كه در آیه آمده: ابراهیم با كلماتى آزمایش شد و یكى از آزمایشات، ذبح اسماعیل بوده. این اقدام براى ذبح اسماعیل، مسلماً همان امتحان آشكار است و ثابت شده كه حضرت اسماعیل در اواخر عمر حضرت ابراهیم به دنیا آمده است.

2. از امام صادق ـ علیه السلام ـ نقل شده كه فرمودند: «خداوند ابراهیم را بنده ى خاص خود قرار داد پیش از آن كه پیامبرش كند و او را به عنوان نبى انتخاب كرد پیش از آن كه او را رسول خود قرار دهد و او را رسول قرار داد، پیش از آن كه خلیل خود قرار دهد و او را خلیل خود قرار داد، پیش از آن كه امام قرار دهد. هنگامى كه همه ى این مقامات در او جمع شد، به او فرمود: من تو را امام مردم قرار دادم»[6]. بنا بر این، آخرین سیر تكاملى آن حضرت، امامت بوده كه خداوند بعد از نبوت به آن حضرت اعطا فرمود.

3. پیامبر گرامى اسلام ـ صلى الله علیه وآله وسلم ـ به فاطمه ـ علیها السلام ـ فرمود: «اما ترضى ان الله عزوجل اطلع الى اهل الارض فاختار رجلین احد هما ابوك و الاخر بعلك»[7]؛ آیا راضى نمى شوى كه خداوند در میان اهل زمین دو نفر را انتخاب كرد و برگزید؛ یكى پدرت و دیگرى همسرت على علیه السلام ؟! پر واضح است كه حضرت على ـ علیه السلام ـ نبى نبوده و با این حال بر تمام پیامبران برترى داده شده است.

پى نوشتها:

[1] . الالهیات، ج 4، ص 121؛ المیزان، ج 1، ص 276؛ امامت و رهبرى، ص 168.

[2] . تفسیر البیضاوى، ج 1، ص 139.

[3] . نساء/ 59.

[4] . المیزان، ج 4، ص 401ـ387.

[5] . تفسیر كبیر، ج 10، ص 116.

[6] . ر.ك: اثبات الهداة، ج 1، ص 501؛ و ینابیع المودة، ص 495ـ494.

[7] . المیزان، ج 16، ص 313ـ309؛ 247ـ157؛ منشور جاوید، ج 5، ص 320ـ282.

منبع: سایت آل البیت