فوتوریسم و آینده گری
فوتوریسم در ابتدا نظریه ای ادبی بود که به سال 1908 از ذهن "فیلیپو توماسو مارینتی" شاعر ایتالیایی تراوش کرد، در مدت کوتاهی توانست به صورت یک جنبش هنری بر نقاشی و پیکرتراشی تاثیر گذارد. مارینتی، که تحت تاثیر اختراعات نوین صنعتی و ماشینی به هیجان آمده بود، خواستار به وجود آمدن هنر جدید "خشونت، نیرو و شجاعت" بود که با نفرتی شدید از هنر سنتی ایتالیا همراه بود. او خود را نماینده نسل خویش می دانست و در برابر زوال فرهنگی و سیاسی ایتالیا خشمناک بود. نظریات مارینتی ریشه در فلسفه های برگسون و نیچه داشت و جو سیاسی آنارشیستی حاکم بر ایتالیا نیز به آن دامن می زد. این جنبش فکری که منتقد نابرابری اشرافی بود، در عرصه سیاست مورد حمایت فاشیسم استالیا قرار گرفت. پس از جنگ جهانی اول، اگر چه بنیانهای اولیه آن سست شده بود، به عنوان هنر رسمی حکومت فاشیست ایتالیا شناخته شد.
فوتوریسم در بطن خود جنبشی معترضانه در برابر ایستایی و رخوتی بود که بر فرهنگ و زیبایی شناسی ایتالیا حاکم شده بود. جوانان ایتالیایی به یک حرکت و تلاش و دگرگونی جدید احساس نیاز می کردند و مارینتی سخنگوی اعتراض آنان به این موضوع بود. مارینتی در نخستین بیانیه خود نابودی تمام آثار و اماکن گذشتگان را خواستار شد، اماکنی که همچون آرامگاه در آرامش و بی تحرکی فرو رفته بودند. وی در آن بیانیه به ستایش فناوری معاصر پرداخت که می توانست غرش برآورد ، صحراهاه و دریاها را در نوردد و دائم در تکاپو و حرکت باشد. به طور کلی نگاه زیباشناسانه این بیانیه در پویایی، تحرک ، قدرتمندی و استیلایی بود که دنیای صنعتی غرب از آغاز قرن بیستم با آن مواجه شده بود: "یک اتومبیل غران که گویی بر سطحی پوشیده از بمب های ساچمه ای حرکت می کند،به مراتب از تندیس بالدار الاهه پیروزی ساموتراس زیباتر است."(1)
یک اتومبیل غران که گویی بر سطحی پوشیده از بمب های ساچمه ای حرکت می کند، به مراتب از تندیس بالدار الاهه پیروزی ساموتراس زیباتر است.
نقاشان ایتالیایی چون " امبرتو بوتچونی" " کارلو کارا" و " لوئیجی روسلو" در اوائل سال 1909 به مارینتی پیوستند و نظریاتی در باب این جنبش ارائه دادند. بعد از آن هنرمندانی چون " جینو سورینی" و " جاکومو بالا" به این جنبش پیوستند. در میان هنرمندان فوتوریست، بوتچونی نظریاتی عمیق تر داشت و چندین بیانیه هنری در راستای این جنبش ارائه کرد. او می گفت : " ما پیشنهاد می کنیم که تمام مایه ها و موضوعاتی را که تا کنون مورد استفاده قرار گرفته اند ... از عرصه هنر بزداییم... کیش گذشته پرستی را نابود کنیم... هرشکلی از تقلید را تماما خوار و بی مقدار بشماریم... هر شکلی از نوآوری را بستاییم... زندگی امروز را که با شتابی درنگ ناپذیر و خشونت امیز به دست علم پیروزمند دگرگون می شود به نمایش بگذاریم و تجلیل کنیم." (2)
این گروه در سال 1910 بیانیه ای آماده کردند که در آن همزمانی دید، اصل تناسخ و حرکتی که پیوسته باعث ایجاد اشکال مختلف در شی متحرک می شود مورد تحسین قرار گرفت. از دیگر موضوعتی که بر آن تاکید داشتند ، وحدت شی ء نقاشی شده با محیط و فضای آن به گونه ای بود که نتوان تفاوت و تمایزی میان آنها قائل شد و در این میان باز هم بوتچونی از کسانی بود که چه در آثار و چه در اظهاراتش جستجوگرانه ان را تعقیب می کرد.
فوتوریستها در ابتدا به شیوه رنگ آمیزی پست امپرسیونیست ها پرداختند. آنها به سال 1912م در پاریس آثار خود را به نمایش گذاشتند و در این نمایشگاه سعی کردند صورت پویاتری از کوبیسم را ارائه دهند ولی هرگز نتوانستند به توانمندی های تجربی کوبیست ها در نمایش همزمان واقعیت اشیا دست یابند. در آثار اولیه فوتوریستها وجوه مشترک سبکی را نمی توان دنبال کرد و نوعی خام دستی در آثار این دوران به چشم می خورد . در طی سالهای بعد هر یک از هنرمندان در جستجوی راه و هدفی مشترک به اهداف یکسان تری دست پیدا کردند.
از دیگر مسائل مورد علاقه فوتوریست ها مساله یکی کردن مخاطب و اثر هنری است. آنها براین اصل تاکید داشتند که تماشاگر یک نقاشی در مرکز اثر قرار دارد و می باید پیوندی ناگسستنی با اثر داشته باشد. این اصل بعدها در هنر مدرن بسیار مورد توجه قرار گرفت.
پی نوشت:
1- آرناسن، ص205
2- گاردنر، ص625
سمیه رمضان ماهی
بخش هنری تبیان
منبع:
گاردنر، هلن، هنر در گذر زمان، 1369
آرناسون، هـ. هـ، تاریخ هنر مدرن، 1376
شاد قزوینی، پریسا، مروری بر تاریخ نقاشی معاصر غرب، 1383
