سفرنامه رضاخان و بی‌سوادی او !

روز سیزدهم عقرب (آبان) 1303، سردار سپه برای درهم شکستن خزعل وبرچیدن بساط استقلال و استبداد او عازم خوزستان گردید . در غیبت وی محمدعلی فروغی ذکاء الملک که وزارت مالیه را بر عهده داشت، به عنوان کفیل هیئت وزراء عهده دار رتق و فتق امور کشور شد.

شرح این عملیات نظامی در کتابی به نام سفرنامة خوزستان به قلم سردار سپه آمده است. البته سردار سپه قلمی نداشت، بلکه سواد درستی هم نداشت که بتواند کتاب تألیف و تحریر کند، آن هم با انشایی چنین متین و ادیبانه و شیوه ای وزین . مسلماً  چنان که سنت کشورهای دیکتاتوری است، دیگری به نام او نوشته ودر همان اوقات، همه جا شایع بود. همه می دانستند که نویسندة کتاب فرج الله خان دبیر اعظم بهرامی بوده. زیرا او هم منشی زبردست و نویسندة ادیبی بوده، و هم به مناسبت منصب و مقامش به تمامی اسناد و تلگرامها دسترسی داشته است. نویسنده کتاب سعی کرده که اقدامات استقلال طلبانة شیخ خزعل را ناشی از تحریکات و تمایلات انگلیسیها نشان دهد و این مطلب را اثبات کند که سردار سپه با وجود مخالفتها و کارشکنیهای دولت بریتانیا، دست به اقدام نظامی در خوزستان زده و با هوش و دوراندیشی و شجاعت و شهامت خود نه تنها بر شیخ خزعل پیروز شده، بلکه دسایس و نیرنگهای سیاسی دولت بریتانیای کبیر را نیز نقش برآب کرده است.

نویسنده کتاب سفرنامة خوزستان (دبیر اعظم بهرامی) غافل از این نکته بوده که طبق معمول وزارت خارجه انگلستان، پس از گذشت هر چهل سال اسناد سیاسی خود را منتشر می نماید و تمام رازهای پنهانی تا آنجا که مانع سیاسی وجود نداشته باشد و به منافع آتیة انگلیسیها لطمه وارد نسازد منتشر و برملا می گردد و آن وقت است که دروغ گوئی و خیانت و ظاهر سازی معلوم می شود و در دسترس قضاوت عمومی قرار می¬گیرد، و نیز معلوم می-شود چه کسی غلام حلقه به گوش انگلیسیها بوده و بالعکس چه اشخاص یا شخصیتهائی در مقابل خواسته های انگلیسیها برای حفظ منافع و مصالح کشورش مقاومت و مبارزه کردند و چون مدرس ها جان شیرین خود را بر سر انجام وظیفة دینی و ملی گذارده و با کفنی خونین به خاک رفته اند.

منبع: موسسه  مطالعات و پژوهش های سیاسی