آموزش عکاسی و عکاسی نجومی؛ از علم تا عمل

قسمت سوم (پارامترهای مۆثر در عکس و انواع عکاسی نجومی)

زمان نوردهی

زمان نوردهی یا سرعت شاتر تعیین کننده مدتِ رسیدن نور، به سنسور یا فیلم دوربین است. این زمان در بازه یک هشت هزارم ثانیه تا بی نهایت قرار دارد. در انواع دوربین‌های SLR این امکان وجود دارد که با تنظیم دوربین در حالت نوردهیB  (مخفف Bulb) شاتر را خارج از گزینه‌های معرفی شده، تا هر زمان که می‌خواهید باز نگه دارید. همانطور که پیش‌تر اشاره شد، برای اینکار به دکلانشور نیاز دارید.

زمان نوردهی هرچه کمتر باشد احتمال تثبیت سوژه‌های متحرک بیشتر، ]در صورت عدم استفاده از پایه[ تأثیر لرزش دست کمتر و نور ثبت شده روی عکس کمتر می‌شود. تصور کنید سوژه شما، پرندگان در حال پرواز هستند، اگر زمان باز بودن شاتر زیاد باشد (در این مثال حتی یک صدم ثانیه زیاد محسوب می‌شود) بال‌زدن و حرکت پرنده‌ها در مسیر حرکت خود رد ایجاد می‌کند. این عکس در نوردهی یک ششصدم ثانیه ثبت شده است تا پرندگان تثبیت شوند. (عکس: معین پناهنده)

برای عکاسی از اماکن مذهبی و ... با زمینه آسمان پیشنهاد می‌کنم نوردهی را با کمک پایه تا حدی بیشتر کنید و با دیگر مۆلفه‌ها نور عکس را کنترل کنید، این کار باعث پدید آمدن عکس‌هایی با رنگ‌های زنده‌تر و گرم‌تر می‌شود.

گاهی ثبت حرکت اجسام و سوژه‌ها جلوه خاصی به عکس می‌دهد (مخصوصاً در عکاسی نجومی که بعداً به آن می‌پردازیم). عکس زیر با سه ثانیه نوردهی رد طواف را ثبت کرده است. چراغ‌ها نیز با افزایش مقدار دیافراگم تا 5/6 به صورت ستاره‌گون و چندپَر شده است. (عکس: معین پناهنده)

تراز سفیدی

یکی از پارامترهای مهم که در عکاسی و به خصوص عکاسی نجومی مۆثر است تراز سفیدی تصویر یا White balance است که عکاسان آماتور کم‌تر به آن توجه دارند. لرد کلوین پس از تحقیق و آزمایش بر فلزات به این نتیجه رسید که رنگ شعله فلزاتِ در معرض حرارت، با تغییر دما، تغییر می کند. بر همین اساس به هر رنگ حرارتی را که در آن همان رنگ برانگیخته و آشکار می شود را نسبت داد و یکای این متغیر را کلوین نام نهاد.

در تنظیمات دوربین بازه‌ای هست که با تغییر آن دمای کلی فضای عکس مشخص شده و بر همین اساس رنگ همه المان‌های تصویر دستخوش تغییر می شود.

همچنین دوربین قابلیتی دارد که می توانید شرایط عکس خود را (برای مثال آسمان ابری) به دوربین معرفی کرده و صحیح ترین رنگ هایی را که برای فضای مورد نظرتان می توان متصور شد، تحویل بگیرید.

برای درک صحیح و کاربردی موضوع به مثال زیر توجه کنید:

در عکس‌های زیر که در آسمان پر از آلودگی نوری تهران گرفته شده است، صورت فلکی دب‌اکبر در دو تراز اتوماتیک (راست) و 3200 (کلوین) ثبت شده است. آلودگی نوری آسمان را زرد کرده درصورتی‌که آسمان در حقیقت به رنگ آبی متمایل به لاجوردی است؛ با این کار آسمان به طور مجازی به حالت حقیقی خود نزدیک شده است.

عکاسی نجومی

به هر ابزاری که ما را در ثبت و رویت پدیده ‌ها و اجرام سماوی یاری کند، ابزار نجومی گفته می‌شود. دوربین عکاسی از معروف‌ترین و مهم‌ترین ابزارهای نجومی محسوب شده و از گذشته تأثیرات فراوانی بر پیشرفت علم ستاره ‌شناسی و معرفی و بازتاب زیبایی‌های نجوم به عموم مردم داشته است.

عکاسی نجومی جدا از تکنیک‌‌ها و نکات فراوانی که در بطن خود دارد، به طور کلی به چند روش اصلی تقسیم ‌بندی می‌شود. با توجه به محدوده ناشناخته‌های نجوم، فعالیت‌های اندکی که در آن شده‌است، زیبایی‌های اعجاب انگیز و نیاز به اطلاعات ثبت شده بهتر؛ عرصه عکاسی نجومی از هر لحاظ اعم از دستاوردهای ارزشمند علمی و زیبایی‌های هنری، عرصه‌ای است گسترده و فراهم برای فعالیت در شاخه‌های گوناگون. عکاسی نجومی علمی و هنری که در سال‌های گذشته رشد کمی و کیفی چشم گیری در ایران نیز داشته‌است به دلیل گرد هم آوردن ذوق و علم در کنار یکدیگر، همواره در سراسر دنیا هیجان انگیز بوده‌است که در حالت ایده آل به شعور جمعی و علمی منجر می‌شود.

انواع عکاسی نجومی

عکاسی نجومی را به طور کلی می‌توان به دو دسته علمی و هنری تقسیم کرد. عکس‌های نجومی علمی، همانطور که از نامشان برمی‌آید، عکس‌هایی هستند که به عنوان یک ثبت علمی حاوی اطلاعاتی مستند و مستدل هستند اما بنا به تعریف، عکس‌های نجومی هنری تنها زیبایی بصری دارند. درباره مرز عکس‌های نجومی علمی و غیر علمی به خصوص در ایران، بحث‌ها و چالش‌های بسیاری مطرح شده‌است، اگر منطقی به موضوع نگاه کنیم مرز روشنی بین عکس‌های علمی و هنری نیست و دلیلش هم آن است که هیچ عکس و ثبتی از آسمان وجود ندارد که تنها چشم نواز باشد و کاربردی علمی یا حداقل آموزشی نداشته باشد. از سوی دیگر، هیچ ثبت صرفاً علمی‌ای از آسمان نشده که زیبایی مسحور کننده همیشگیِ آسمان را به همراه نداشته باشد. صرف نظر از این دسته بندی کلی، دسته بندی دیگری تعریف می‌شود که مطابق آن عکاسی نجومی را تفسیم بندی می‌کند: عکاسی خطی یا عکاسی از رد ستاره‌ها، عکاسی نقطه‌ای از ستاره‌ها، عکاسی از اعماق آسمان، ثبت عکس‌های پی‌درپی متحرک.

 ادامه دارد ...