رنگ آبی، آرامشی بی انتها

آبی رنگی است آرام و درونگرا؛ بیننده را به سوی خود می کشد و در درون آرامش خود نرم می سازد و به خواب می برد. رنگی است "فضایی" و خداوند آن را برای تسکین و آرامش ناراحتیها و رنجها و خستگیها و نابسامانیهای زندگی روزمره، بر فراز کره ی خاکی آفریده است. چشم را به خود متوجه می سازد و موجب تقویت آن می گردد و چنین است که آسمان آبی بر فراز زمین "چشم آبی بین" را تقویت کرده و در اندیشه ی او رسوخ می کند. این پدیده در حدیثی از معدن علم رسول اکرم (ص) ،حضرت امام صادق(ع) تایید شده است. امام (ع) به یکی از یارانشان می فرمایند: " ای مفضل، در رنگ آسمان تفکر کن، که خداوند آن را به این رنگ آفریده است برای آنکه موافقترین رنگ ها برای چشم بشر است و نظر به آن دیده را قوی می سازد" ⁽¹⁾

رنگ آبی خواب آور و تسکین دهنده ی هیجانهای درونی است. دوای درد "زرد" است و آبی تیره گون سکون مطلق و استراحت شبانه است. خداوند شب را برای آرمیدن در آن قرار داد و رنگ شب، آبی تیره است. رنگ آسمان آرامش بخش است. اثر آبی همانند اثر سیاه است، همچنان که اثر زرد همانند اثر سفید است. آبی حرکت دورانیِ درونگرا دارد و به همین دلیل از شکلهای هندسی با دایره توافق دارد و هماهنگ است.

رنگ آبی در مثلث آرامش را می کاهد و فعال می شود و مثلث را نیز معتدل می سازد . آبی در چهار گوش (مربع) اعتدال را بر هم می زند و ویژگی سرخ آن را به قرمزی تبدیل می نماید. آبی، رنگ موافق با وضعیت و با خط افقی است. خطِ افقیِ آبی آرامش بیشتری دارد و چون آبی عمودی گردد از سردی و آرامش خود می کاهد و به اعتدال می گراید.

رنگ آبی در هنر "کهن گرا" به منزله ی " رنگ فضایی" و " الهی " و " آسمانی بودن" تعبیر شده و به کار رفته است. در تصاویر مذهبی مسیحی ، حضرت مریم (س) را در لباسی نارنجی (زرد یا سرخ) که رنگی گرم و "بشری" دارد زیر پوششی " آبی" ، رنگ " آسمانی" و " الهی " نشان داده اند.

این کار در دیدگاه پیروان عیسی مسیح(ع)، " زمینی" و " بشری" بودن حضرت مریم (س) و سپس " آسمانی و " الهی " شدن او در نتیجه ی باروری به عیسی (ع) را نشان می دهد. همچنین حضرت مسیح را که موجودی است " الهی " به هنگامی که نوزاد است" به صورت کودکی برهنه در پارچه ای آبی پیچیده (نماد الهی بودنش) می نمایانند و به هنگام بزرگ سالی و دوران رسالتش نیز او را در لباسهای آبی نشان می دهند.

محل آبی در گستره ی اصلی در پایین ترین ردیف است و در گستره ی چهار بخشی، بخش پایینی و در امتداد قطری زرد را به خود اختصاص می دهد. چنین است که تباین اصلی زد – آبی بالا و پایین گستره را می گیرد. هرچقدر زرد محرک و تبذیر کننده ی نیروهاست و در حالتهای ویژه محرک خوی شهوانی است، آبی برعکس، آرام کننده ی هر گونه تحریک، ذخیره کننده ی نیروها و طبیعتی کافوری دارد.

متمرکز شدن در آبی سبب تمرکز فکر و اندیشه می گردد، بویژه اگر آبی شکلی دایره ای داشته باشد، نیز سبب ذخیره  و گردآوری نیروها در مرکز خود و تقویت نیروی " درونگرایی" (تله پاتی) می شود. آبی با سبزگون شدن، در خود امکان فعالیت ایجاد می کند و با سرخگون شدن و بنفش گشتن  به سن پیری و بازنشستگی و یائسگی زنانه نزدیک می گردد.

آبی رنگی است " مطیع" ، " سربراه" و " سازشکار" ، به ویژه زمانی که به خاکسترگونگی بگراید. آبی رنگ زمستان و سرمای آن است. برف " سفید- آبی" است. طعم آبی " بی طعمی" است، همانند آب که فاقد طعم و مزه است و تنها گوارا است.

پی نوشت:

1- تفسیر نمونه، ج1، ص80

مبانی هنرهای تجسمی/ دکتر حبیب الله آیت اللهی

مبانی رنگ/ ایتن

مبانی هنرهای تجسمی/ استاد نامی