اسهال خونی خطرناک است
اسهال خونی عبارت است از التهاب پوشش داخلی روده بزرگ و علائمی از قبیل اسهال و تب دارد. اسهال خونی علل مختلفی دارد. در این مقاله دو دلیل بروز اسهال خونی، یعنی بیماری التهابی روده و دوم یک باکتری به نام شیگلا را بررسی می کنیم.
اسهال خونی ناشی از التهاب روده
اسهال خونی شایع ترین نشانه بیماری های التهابی روده است که در صورت درمان نشدن و یا اقدام به خوددرمانی در درازمدت باعث ابتلا به سرطان روده بزرگ می شود.
بیماری های التهابی روده باعث تحریک روده بزرگ می شود و شامل دو نوع بیماری کرون و کولیت اولسروز است که هر کدام نوع خاصی از روده را درگیر می کند.
شایع ترین نشانه بیماری التهابی روده ،علائم گوارشی مانند اسهال خونی، درد شکم، بی اشتهایی و کم خونی است اما در 10 درصد موارد ممکن است بیمار قبل از بروز علائم گوارشی دچار درد و تورم مفاصل مختلف بدن خصوصاً در ناحیه گردن و کمر شود.
علت اصلی بیماری های التهابی روده هنوز مشخص نشده، اما نظریه هایی در خصوص ارتباط استفاده از مواد افزودنی در غذاها وراثت و خودایمنی بودن این بیماری وجود دارد که هنوز به اثبات نرسیده است.
در کولیت اولسروز تمام سطح مخاط روده بزرگ درگیر است، اما در بیماری کرون فقط قسمت هایی از روده به صورت عمقی دچار التهاب است و بنا به نوع بیماری، وسعت ضایعه و طول مدت بیماری، باید درمان دارویی یا جراحی صورت گیرد.
بیمارانی که به مدت بیش از 10 تا 15 روز دچار اسهال خونی هستند، به هیچ وجه نباید اقدام به خود درمانی و استفاده از داروهای ضد اسهال کنند.
کم خونی، سوء تغذیه، احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ از عوارض عدم درمان بیماری التهابی روده است و بیماران باید با مراجعه به متخصص، برای انجام کولونوسکوپی و تشخیص و درمان بیماری های التهابی روده اقدام کنند.
اسهال خونی ناشی از باکتری (شیگلوز)
پس از ورود یک نوع باکتری به نام شیگلا به بدن، فرد دچار علائمی از قبیل درد شکمی شدید، تب بالا، استفراغ، کاهش اشتها، دفع دردناک مدفوع همراه با احساس نیاز فوری به دفع می شود.
در ابتدای بیماری ممکن اسهال آبکی و حجیم باشد و با پیشرفت بیماری، تبدیل به مدفوع‌های مکرر بلغمی خونی و کم حجم شود.
علایم شایع شیگلوز
- دل پیچه
- تب
- اسهال شدید
- وجود خون، مخاط و یا چرک در مدفوع
- تهوع یا استفراغ
- دردهای عضلانی
راه های انتقال شیگلوز
موثرترین و مهم ترین روش انتقال، به صورت فرد به فرد و از راه مدفوعی- دهانی می باشد. اما گاهی به وسیله غذا، آب، حشرات و اشیای آلوده منتقل می شود.
به طور معمول شیگلا از طریق دهان وارد دستگاه گوارش می شود و با حمله به سلول‌های پوششی روده بزرگ و انتهای روده کوچک، باعث ایجاد زخم مخاطی خونریزی‌دهنده همراه با ترشحات التهابی می‌شود.
آب و غذای آلوده مانند سالاد یا غذاهای دیگر که با دست درست می‌شوند، از عوامل مهم دیگر انتقال آلودگی است.
اما انتقال شخص به شخص در اکثر نقاط جهان، عامل اصلی بیماری است.
پیشگیری از شیگلوز
- در مناطقی که شیگلوز شایع می باشد، مصرف شیرمادر برای کودک توصیه می شود. شیر مادر باعث کاهش خطر شیگلوز علامت دار می شود و شدت آن را در شیرخوارانی که شیر مادر مصرف کرده اند کاهش می‌دهد.
- آموزش رعایت بهداشت فردی در خانواده و آموزش شستشوی دست ها به خصوص بعد از توالت و قبل از تهیه و مصرف غذا.
- سایر اقدامات بهداشت عمومی مانند اصلاح آب و فاضلاب، دفع صحیح مدفوع و رعایت بهداشت موادغذایی.
تشخیص شیگلوز
برای تشخیص بیماری ممکن است از بررسی آزمایشی و کشت نمونه مدفوع استفاده شود.
درمان شیگلوز
- در بچه‌های مشکوک به شیگلوز، حفظ آب بدن و الکترولیت ها به خصوص مصرف محلول او.آر.اس از مسائل مهم می باشد.
- درمان شامل جایگزینی مایعات از دست رفته، مصرف غذای کم حجم و نیز گاهی دارو می‌شود.
- بیمار باید مرتباً مایعات دریافت کند.
- معمولا برای درمان این بیماری، به علت ایجاد عوارض استفاده از آنتی بیوتیک توصیه نمی شود.
- استفاده از کیسه آب گرم یا شیشه آب داغ بر روی شکم میزان درد را کاهش می دهد.
- بیمار جدا از بقیه در بیمارستان بستری می‌شود و به وسیله سرم، مایعات تکمیلی به وی رسانده خواهد شد.
- داروهای ضد اسهال را نباید بدون تجویز پزشک مصرف کرد، زیرا این داروها ممکن است مدت بیماری را طولانی کنند و اگر تا کنون مورد استفاده قرار گرفته‌اند، باید مصرف آنها را متوقف کرد.
عوارض شیگلوز
- کاهش آب بدن که مخصوصا در کودکان خطرناک است.
- باکتری‌ها ممکن است از مجرای گوارش وارد خون شوند و باعث درگیری سایر اعضای بدن شوند، مثل کلیه‌ها، کیسه صفرا، کبد، یا قلب و مفاصل. این حالت شاید به شوک و مرگ بیانجامد که البته نادر است.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
چنانچه متوجه مخاط، خون یا چرک در مدفوع خود شدید و یا اگر بعد از 12 ساعت همچنان حرکت روده شل است و کمتر ادرار می کنید و ادرارتان غلیظ است (زرد تیره)، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
پزشک به معالجه کم آبی بدن خواهد پرداخت و نمونه ای از مدفوع را به آزمایشگاه می فرستد.
اگر اسهال خونی شدید باشد، احتمالاً فرد را در بیمارستان بستری می کند و برای جبران آب بدن به تزریق وریدی مایعات می پردازد.
در بسیاری از اماکن، باید مقامات بهداشتی را از وجود اسهال خونی مطلع کرد و نه تنها مدفوع بیمار، بلکه مدفوع تمام افراد خانواده او نیز باید مورد آزمایش قرار گیرد.
فرآوری: نیره ولدخانی
بخش سلامت تبیان
منابع:
باشگاه خبرنگاران - دکتر شاهین قاسمی، متخصص بیماری های عفونی
هفت سیب
سایت پزشکی دوستان
مطالب مرتبط:
اسهال خونی باکتریایی (شیگلوز)
چگونه اسهال کودک را درمان کنیم؟
اگر نوزاد شما به اسهال مبتلا شد ...
کم آبی بدن و کاهش اشتها در کودکان
