تبیان، دستیار زندگی
زندگی و حیات پربار علما تشیع در طول تاریخ، حاوی نكات بسیار گرانبهایی است كه چون اكسیر شفابخش، می تواند جان انسان را صفا بخشیده و چراغ راهی برای زندگی دنیا و آخرت وی باشد؛ علمایی كه پیامبر خاتم رسول رحمت حضرت محمّد (ص) آنان را بهتر و برتر از پیامبران بنی ا
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

پارسایان اسوه

علما

زندگی و حیات پربار علما تشیع در طول تاریخ، حاوی نكات بسیار گرانبهایی است كه چون اكسیر شفابخش، می تواند جان انسان را صفا بخشیده و چراغ راهی برای زندگی دنیا و آخرت وی باشد؛ علمایی كه پیامبر خاتم رسول رحمت حضرت محمّد (ص) آنان را بهتر و برتر از پیامبران بنی اسرائیل دانستند.

واژه اسوه را می توان هم به نمونه های انسانی اطلاق نمود و هم به شیوه و طرز عمل؛ یعنی می توان گفت: فلان فرد، اسوه سخاوت است و نیز می توان گفت: سخاوت، الگو و اسوه نیکویی است.

روش الگویی، بهترین و کارآمدترین شیوه، برای اصلاح و تربیت فردی و اجتماعی انسان است. خواسته اسلام و نظام تربیتی آن از مصلحان جامعه آن است که برای هدایت و تربیت مردم، تنها به تبلیغ و ارشاد گفتاری بسنده نکرده و پیش از همه و قبل از هر چیز، خود را از نظر اخلاقی و رفتاری، به گونه ای براساس تعلیمات و معارف قرآنی بسازند که با کردار شایسته و فضایل اخلاقی خویش، دعوت کننده دیگران به صلاح بوده و خود در اسوه حسنه ای، برای سایر مردم باشند.

 چرا كه در روایتی از امام صادق(ع) وارد شده است كه «ان العالم اذا لم یعمل یعلمه زلت موعظته عن القلوب کما یزل المطر عن الصفا»(1)؛

هر گاه شخص عالم به مقتضای علم خویش عمل نکند، اثر موعظه اش همچون آب باران بر روی سنگ صاف از قلبهای مردم محو خواهد شد.

اسوه را « پیشوا، مقتدا، قدوه، پیشرو، خصلتی که شخص بدان لایق مقتدایی و پیشوایی می گردد... نمونه پیروی و اقتدا، سرمشق » گفته اند.(2)

در قرآن کریم واژه «اسوه» سه بار به کار رفته که یک مورد آن درباره پیامبر اسلام(ص) است: «لقد کان لکم فی رسول الله اسوه حسنه ...»(احزاب/ 21) قطعاً برای شما در (اقتدا به) رسول خدا، سرمشقی نیکو است: برای آن کس که به خدا و روز بازپسین ایمان دارد و خدا را فراوان یاد می کند.»

در الگوی تربیتی اسلام، برای تربیت معنوی و تزکیه روحی مردم، ذکر نمونه و اسوه، امری ضروری است، زیرا در این  اندیشه، آنچه که انسان ها را در مسیر پرورش استعدادهای خویش و سیر الی الله مدد می رساند و پیشرفت و ترقی را میسر می سازد، پیروی آگاهانه از اسوه ها و الگوهاست؛ چون انسان الگو و نمونه، راه های پرخطر و صعب العبوری که درپیش روی دیگر انسان هاست، به سلامت گذرانده و از پیچ و تابهای آن و آفت های مسیر، همراهان و دوستان راه، علل و نحوه شتاب گرفتن و یا کند شدن و دیگر مشکلات، به خوبی آگاه است

زندگی و حیات پربار علما تشیع در طول تاریخ، حاوی نكات بسیار گرانبهایی است كه چون اكسیر شفابخش، می تواند جان انسان را صفا بخشیده و چراغ راهی برای زندگی دنیا و آخرت وی باشد؛ علمایی كه پیامبر خاتم رسول رحمت حضرت محمّد (ص) آنان را بهتر و برتر از پیامبران بنی اسرائیل دانستند (عُلَماءُ اُمَّتی اَفضل مِن انبیاءِ بنی اسرائیل )(3) ، آنان كه از زرق و برقهای فریبنده زندگی به تأسّی از مولا و مقتدایشان حضرت علی بن ابیطالب (ع ) چشم فرو بستند و یك عمر با زهد و تقوی و ریاضتهای معنوی زندگی كرده و مربّی مردم عصر خویش و مصلح جامعه خود گردیدند.

علمایی كه مدافع حریم شریعت مقدّسه و پاسبان مرزهای اندیشه اسلامی بودند و دین را نه آنطور كه خود می پنداشتند و می پسندیدند و نه براساس مطلوب و خواسته خود، بلكه بر بنیاد حقیقت ، واقعیّت و باطن دین و آنگونه كه هست نه آنگونه كه می خواهیم معرفی می نمودند، و در این راه چه زخم زبانها كه نشنیدند و چه بی مهریها وبی وفاییها كه ندیدند. امّا سرزنشهای خار مغیلان در عزم راسخ و اراده پولادین آنان كمترین تأثیری بجای نگذاشت .

آنان كسانی بودند كه در برابر صاحبان زر و زور و تزویر سَر خَم ننمودند و مانند كوه در برابر قدرتهای ظالم و مستبد ایستادند و اسیر دام نیرنگ بازان دنیا نگشتند و قهرمان دوران خود بودند.

هم آنان كه در مقابله با دنیاطلبان و دنیاخواران سر تسلیم فرود نیاوردند، در هنگام مناجات و عبادت كردگار عالمیان و ذات اقدس اله با تمام خضوع ، خشوع و تواضع ، سر نیاز به درگاه خالق بی نیاز به زمین ، می نهادند و دست التماس به جانب او به آسمان بلند می نمودند و اشكها از دیدگان می ریختند، و هنوز شب ، صدای ناله های پرسوز و گداز انان را در دل خود نگاه داشته است .

آنان در راه هدف نورانی خود، مورد عنایات و الطاف الهی و توجّهات غیبی واقع شدند و ستر اسرار دریدند. حجابها از مقابل دیدگانش كنار رفت و دیدند آنچه را دیگران از مشاهده آن عاجز بودند و كاشف رازها و رمزها شدند. علماء شیعه را به حقیقت باید مصداق واقعی « فِی الاَرضِ مَجهُول وَ فی السَّماءِ معروف : در زمین ، ناشناس و گمنام و در آسمان شناخته شده اند» دانست .

تاریخ شیعه به داشتن چنین مردان بزرگ و وارسته تا ابد افتخار می كند. آنان مشعل دار هدایت نوع بشر و علمدار مكتب مظلوم شیعه بودند و لذا مطالعه و الگوگیری از حیات پربار آنها می تواند ثمرات گرانسنگی برای هدایت فرد و اجتماع به همراه داشته باشد،

چرا كه همانطور كه گفته شد، اسوه ها، عامل پیشگیری از انحراف ها و خطاها بوده و با حضور چشمگیر و موثر خویش، جوی از ایمان و صلاح و پاکی پدید می آورند که خود به خود، اجازه ظهور جلوه های تباهی و انحراف را در جامعه نمی دهند.


پی نوشت‏ها:

1.    محمد بن یعقوب كلینی، كافی، تهران، انتشارات استوار، ج 1، ص 44، باب استعمال العلم، ح 3

2.    دهخدا، لغت نامه ، تهران، موسسه لغت نامه دهخدا، واژه اسوه

3.    محمد محمدی ری شهری، ، میزان الحکمة، قم، نشر مرکز النشر مکتب الاعلام الاسلامی، 1362 ش، ج 6، ص 486.

منابع:

قرآن کریم

اصول كافی

تهیه و فراوری: فربود، گروه حوزه علمیه تبیان