هنرمندی از جهان شناور

هنرمندی از جهان شناور.نویسنده. کازوئو ایشیگورو.مترجم: یاسین محمدی. نشرافراز.چاپ اول. تهران.1391. 1100نسخه.272 صفحه.8800 تومان.

« آپارتمان کوچک بود و مثل خیلی از این موارد مدرن راهرو ورودی نداشت. طوری که تاتامی فاصله اندکی با در داشت و با ارتفاع کمی از سطح ورودی جدا می شد. آنجا شکل آراسته ای به خود گرفته بود و تعداد ی نقاشی و آویز دیوارها را زینت داده بودند. آفتاب زیادی از پنجره های بزرگ به درون آپارتمان راه پیدا می کرد که می توانتستم ببینم پنجره ها به بالکن باریکی باز می شود. سرو صدای بلدوزر را می شد از بیرون شنید.»^[1]

یاسین محمدی یکی از ویراستاران خوبی است که سال ها در این زمینه فعالیت کرده است. وی با ترجمه کتاب هنرمندی از جهان شناور وارد عرصه دیگری از فعالیت خود شد و نشان داد در حوزه ترجمه نیز از توانمندی های درخشانی برخوردار است.

اصطلاح جهان شناور در زبان ژاپنی معادل اوكی یو است كه در زبان ژاپنی اشاره دارد به " این دنیا" ،"سپنج سرای فانی" و " جهان گذران" . همچنین سبكی از نقاشی سنتی در ژاپن است که در آن از باسمه چوبی برای چاپ استفاده می شود. از این رو به معنای باسمه کار نیز است. به طور عام نام جنبشی در مردم نگاری ژاپنی است كه در آن تصاویری از گیشاها، بازیگران معروف، صحنه های سیرك، شعبده بازی مردم كوچه و بازار آن روزگار ژاپن به صورت باسمه های چاپی كشیده می شد.

هر دو عنوان بالا لقبی است که نویسنده به قهرمان / راوی داستانش می دهد که با دید محدود هنری اش تغییرات دراماتیک جهان پیرامونش را به نظاره و مرور نشسته است.

در ژاپن بعد از جنگ جهانی دوم و در میانه گذار پر هیاهوی این کشور از دوران پیش از جنگ به دوران پس از آن و البته در گذار خاموش از سنت به مدرنیته است. این رمان بلند همچون بسیاری از كتاب های ایشی گورو به حسرت هایی در گذشته از دست رفته و دنیای محدود انسان ها می پردازد.

در داستان های سه كتاب اول ایشی گورو «منظره پریده رنگ تپه ها»، «هنرمندی در دنیای شناور» و «بازمانده روز» همین نگرانی ها را در شخصیت اول داستان می شود دید. شخصیت هایی كه مدام گذشته را جست وجو می كنند تا بفهمند چه اتفاق هایی افتاده است یا چه فاجعه بزرگ دیگری در انتظارشان است. این سه رمان همه در زمان پس از جنگ جهانی دوم رخ می دهد، زمانی كه از ژاپن تنها ویرانه یی برجا مانده بود. كازوئو ایشی گورو، نویسنده ژاپنی كه از كودكی در انگلستان زیسته است و از پنج سالگی ژاپن را به همراه والدینش ترك كرده هنوز بیشتر داستان هایش را در فضای ژاپن می نویسد. شیوه روایت رمان سیال است. زمان معنای دقیقی در روایت ها ندارد و به گونه یی شناور است. راوی از سال ها پیش روایت می كند و بعد آن روایت را در زمان حال قضاوت می كند. رمان بین ذهن هنرمند راوی داستان و آنچه در واقعیت در جهان بیرون جریان دارد، معلق و شناور است.

وقایع داستان در دوران بعد از جنگ جهانی دوم اتفاق می‌افتند و راوی آن فردی است به نام ماسوجی اونو، نقاشی پابه‌ سن گذاشته که به گذشته خود می‌اندیشد. او پیش از جنگ چهره‌ای شناخته شده بود اما تحولات کشورش سبب تغییر نگرش افراد نسبت به آثار او شده است.

محور اصلی داستان تلاش اونو برای پذیرفتن مسوولیت کارهایی است که در گذشته انجام داده و نویسنده در سراسر رمان مخاطب را با این سوال روبه‌رو می‌کند که نقش انسان در محیطی که هر لحظه در حال تغییر است چه می‌تواند باشد. ایشی‌گورو در این رمان، ژاپن بعد از جنگ را کشوری با ارزش‌های در حال تغییر توصیف می‌کند. دراین دوران جنگ به پایان رسیده، ژاپن توسط آمریکایی‌ها اشغال شده و نگرش‌ها تغییرکرده‌اند. داستان از نگاه مردی روایت می‌شود که در کنار دغدغه‌های خاص هنری خود، مسوولیت‌ها و نقش‌های دیگری هم در زندگی دارد و نویسنده در این رمان بر آن‌ها هم تمرکز می‌کند؛ او پدر، پدربزرگ و مردی است که از همسر خود جدا شده و تمام این‌ها به دستمایه ایشی‌گورو برای روایت داستان تبدیل می‌شوند. راوی داستان در برخی بخش‌ها غیرقابل اعتماد به نظر می‌رسد و آن‌چه با قطعیت بیان می‌کند ذهنیات خودش است. این رمان تصویری است که اونو از خود در ذهن دارد و این تصویر در برابر عکس‌العمل‌های اطرافیانش قرار می‌گیرد.

ایشی‌گورو در سال 1954 میلادی در ناگازاکی ژاپن به دنیا آمد اما در سن 6 سالگی از این کشور مهاجرت کردند. «هنرمندی از جهان شناور» در سال 1986 برنده جایزه ادبی «وایت برد» شد و سه سال بعد اثری دیگر از او با نام «بازمانده روز» برنده جایزه ادبی بوکر شد.

حوادث برخی از رمان‌های ایشی‌گورو از جمله «هرگز رهایم مکن» در گذشته شکل می‌گیرند و برخی دیگر از آثارش از جمله «هنرمندی از جهان شناور» و «تسلی‌ناپذیر» در شهرهایی بی‌نام روی می‌دهند.«منظر پریده‌رنگ تپه‌ها»، «شبانه‌ها» و «وقتی یتیم بودیم» از جمله آثاری‌اند که از این نویسنده در ایران ترجمه و منتشر شده است. «درطول این سالها نکات زیادی آموخته ام. از تفکر درباره جهان عیش و تشخیص زیبایی شکننده آن بسیار آموخته ام. اما حالا احساس می کنم وقتش رسیده که به مسائل دیگر بپردازم. سنسه، عقیده من این است که در زمانه دشواری مثل این هنرمندان باید بیاموزند برای چیزهای ملموس تری ارزش قائل شوند نه آن چیزهای لذت بخشی که با نور صبحگاهی ناپدید می شوند. لازم نیست همیشه هنرمندان جهانی منحط و بسته را آشغال کنند. ضمیر من سنسه، به من می گوید که نمی توانم برای ابد هنرمندی از جهان شناور باقی بمانم.»^[2]

پی نوشت:

[1] صفحه 148 کتاب

[2] پشت جلد کتاب

بخش کتاب و کتابخوانی تبیان