اهداف نظام پژوهشی حوزه

بررسی نظام پژوهشی حوزه و دیدگاه رهبری(2)

در قسمت قبل در مورد اهداف نظام پژوهشی حوزه بحث شد و تعمیق تفکر دینی یکی از اهداف پژوهش در حوزه بیان گردید.

همانطور که بیان شد تفکر دینی و عقاید مذهبی مردم باید در برنامه های پژوهشی حوزه قرار بگیرد.

چراکه اصول اعتقادات اسلام در قالب چند جمله خلاصه نمی شود و موضوعات بسیار متعددی را در بر میگیرد. موضوعات سطحی و گذرا فقط بخشی از این عقاید را تشکیل می دهد و باید به تعمیق آن ها پرداخت.

مقام معظم رهبری اعتقادات موجود در جامعه را چنین توصیف می کنند؛

" تمام اصول اسلامی ، باید به صورت عمیق و راسخ ، در ذهنها جا بیفتد . این كه حكومت در جامعه اسلامی باید از حاكمیت الهی سرچشمه بگیرد، یك اصل اسلامی است؛

 اما این اصل اسلامی، باید در ذهن جامعه ما عمق پیدا بكند. این كه سلطه هر عنصر غیر خدایی بر انسان... منافی با « لقد كرمنا بنی آدم » است و باید با آن مبارزه و مقابله كرد، بلا شك یك اصل اسلامی است.

 و مردم ما ، امروز به آن اعتقاد دارند، چون می‌‌بینید كه با استكبار هم مبارزه می‌‌كنند؛

اما این اعتقاد باید در ذهنها عمق پیدا كند. مساله عدم تبعیض در جامعه اسلامی و جامعه مبتنی بر وحدت و برابری انسانها و عدم تمایز انسانی از انسان دیگر مگر به تقوا، باید مستدلاً و منطقیاً، در ذهن مردم ما اثبات بشود و نفوذ و رسوخ و عمق پیدا كند.

این كه جامعه بشری ، بر اساس سنتهای الهی حركت می‌‌كند و همچنان كه در طبیعت ، سنتهایی وجود دارد ـ مثل قانون جاذبه ، مثل قانون الكتریسیته، مثل قوانین فراوان دیگر كه بر طبیعت حاكم است ـ در تاریخ هم قوانینی وجود دارد كه در قرآن به آنها اشاره شده است : « سنت الله فی الذین خلو من قبل و لن تجد لسنت الله تبدیلا »، « و لن تجد لسنت الله تحویلا ». این سنتهای الهی در تاریخ و زندگی بشر، چیست؟ این قوانین، چیست؟

اگر این قوانین را دانستیم، بر اساس آن می‌‌توانیم جامعه خودمان را اداره و هدایت و برنامه ریزی كنیم. و اگر ندانستیم، گیج و گم می‌‌مانیم؛ مثل كسی كه در بیابانی ، قطب نما همراهش نباشد و نداند كه كدام طرف باید حركت كند. این سنتها، كدام است؟ و هلمّ جرا

این قبیل مسایل كه امروز برای مردم ما جا افتاده و قبول شده است، از روی یك ایمان صادقانه و عاشقانه است. نه از روی یك ثبات عقیده ی راسخ و نافذ در ذهن . ما از این نمونه فراوان داریم. اینها را چه كسی باید درست كند؟

شكی نیست كه علمای دین و حوزه‌های علمیه باید درست كنند. اگر حوزه‌های علمیه بخواهند این چیزها را در ذهن مردم ترسیخ و تعمیق بكنند، راهش این است كه در خود حوزه‌ها كار فكری به این شكل انجام بگیرد." [1]

2- شبهه زدایی

دومین هدفی که را که نظام پژوهشی حوزه باید در راستای اهداف خود قرار دهد، مأموریت دفع شبهات است.

بعد از تعمیق تفکر مذهبی و اسلامی مردم، باید مواظب هجمه های عقیدتی دشمن به این تفکر بود.

دشمنان اسلام ایجاد شبهات را سلاح خود قرار داده و با تولید شبهاتی دینی و اعتقادی جدید و پیچیده سعی در از بین بردن و تضعیف تفکرات دینی مردم دارند.

البته گاهی هم بدون دخالت دشمن شبهاتی برای یک جوان پیش می آید که می توان با پاسخی کامل او را به راحتی قانع کرد.

حوزه باید هم شبهه های خارجی را بشناسد و هم شبهات داخلی را دریابد و در مورد آن ها پژوهش لازم را انجام دهد و پاسخ های اقناع کننده برای آن ها بیابد؛

" به طور عادی كه انسان به جامعه و تاریخ این كشور نگاه می‌‌كند، احساس می‌‌نماید كه جامعه ما در آینده مسایلی خواهد داشت . البته این مسایل ممكن است تلخ و ناگوار نباشد، ولی در هر حال وظایفی را ایجاب خواهد كرد.

البته امروز هم مسایلی وجوددارد. منتهی هیجان و گرمی انقلاب در مردم و بخصوص جنگ، خیلی از آنها را حل كرده است؛ ولی در آینده ممكن است فعالیت بیشتری را از طرف روحانیون ایجاب كند.

همیشه شور و هیجان و احساسات ، مثل آن بولدوزری است كه موانع را می‌‌شكافد و جلو می‌‌رود و بنیان كار را می‌‌گذارد؛ یعنی كار دشوار را انجام می‌‌دهد. ظرافتها و ریزه كاریها، احتیاج به چیزهای دیگر دارد.

شور و هیجان ، یك عنصر مهم است؛ اما همه عناصرنیست. این تصور وجود دارد كه برای مردم ما در آینده و یا حتی بخشی از مردم ما در حال ، در ورای این شور و هیجان سوالاتی مطرح بشود و بخواهند مسایلی را بدانند ...

امروز جوانان ما، با ایمان كاملی از اسلام دفاع می‌‌كنند؛ اما آن لحظه ای كه وسوسه گری ، آنها را وسوسه بكند، یا خودشان دچار تامل و مطالعه ی ذهنی بشوند ممكن است سوالاتی برایشان مطرح بشود .

این سوالات را ما روحانیون و دستگاه روحانیت باید جواب بدهیم. فعلاً علی الاجاله در ورای هر حركتی كه بر اساس احساس به وجود می‌‌آید لازم است دستگاهی با خیال راحت و با احساس فروكش كرده ی مهار شده، بنشیند و مسایل فقهی را یكی پس از دیگری، مطالعه و ملاحظه كند، و احكام آنها را مشخص نماید." [2]

پی نوشت ها:

[1] سخنرانی در جمع اساتید و طلاب حوزه مشهد، 10/6/67.

[2] سخنرانی در دیدار با طلاب و روحانیون غرب تهران، 16/2/61.

تهیه و فرآوری: احمد اولیایی، گروه حوزه علمیه تبیان