سلنیوم: از فواید تا کمبود آن
وظایف سلنیوم
سلنیوم به بدن کمک می‌کند تا با رادیکال‌های آزاد که باعث بروز بیماری‌هایی مانند سرطان و بیماری‌های قلبی می‌شود مقابله کند.
ترکیب سلنیوم با پروتئین موادی به نام سلنوپروتئین تولید می‌کند که این مواد باعث کنترل عملکرد غده‌ی تیروئید می‌شود و نقش فعالی در مراقبت از سیستم ایمنی بدن دارد.
سلنیوم مقاومت بدن را در برابر اثرات سمی فلزات سنگین و مواد آسیب رسان دیگر بالا می‌برد.
سلنیوم قدرت باروری را به خصوص در بین آقایان افزایش می‌دهد. نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهد که این ماده‌ی معدنی وضعیت تولید و حرکت منی دانه‌ها را بهتر می‌کند.
سلنیوم خطر التهاب مفاصل را کاهش می‌دهد.
نتایج برخی از پژوهش‌ها نشان می‌دهد که سلنیوم می‌تواند از ابتلا به برخی از سرطان‌ها پیشگیری کند.
منابع غذایی سلنیوم
هر ماده‌ی غذایی که پایه‌ی گیاهی دارد مانند سبزیجات منبع این ماده‌ی معدنی محسوب می‌شود. میزان سلنیوم موجود در سبزیجات بستگی به میزان سلنیوم موجود در خاکی دارد که این گیاهان در آن کشت شده‌اند.
توجه داشته باشید ماهی، غذاهای دریایی، گوشت قرمز، دانه های کامل، تخم مرغ، مرغ، جگر، گردو به خصوص گردوی برزیلی و سیر نیز از منابع خوب این ماده‌ی معدنی محسوب می‌شوند.
ضعف عضلانی یا دردهای عضلانی، بی رنگی موها یا پوست و سفید شدن ناخن‌ها از علائم کمبود سلنیوم محسوب می‌شوند
باید بدانید گوشت حیواناتی که از دانه‌های کامل یا از گیاهان کشت شده در خاک سرشار از سلنیوم تغذیه می‌کنند حاوی میزان بیشتری از این ماده‌ی معدنی می‌باشد. از این گذشته مخمر آب جو، جوانه‌ی گندم و نان‌های غنی شده با سلنیوم نیز برای تأمین این ماده‌ی معدنی مفیدند.
علائم و عوارض جانبی کمبود سلنیوم چیست؟
ضعف عضلانی یا دردهای عضلانی، بی رنگی موها یا پوست و سفید شدن ناخن‌ها از علائم کمبود سلنیوم محسوب می‌شوند. در کشورهای پیشرفته کمبود این ماده‌ی معدنی به ندرت پیش می‌آید. اما با این حال کمبود این ماده‌ی معدنی می‌تواند در بین افرادی که به مدت طولانی تغذیه‌ی وریدی داشته‌اند بروز پیدا کند.
نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهد که کمبود سلنیوم می‌تواند باعث بروز پرکاری تیروئید و همچنین ضعف سیستم ایمنی بدن شود. به عقیده‌ی محققان، کمبود این ماده‌ی معدنی به طور مستقیم نمی‌تواند باعث بروز بیماری شود اما با این حال باعث می‌شود بدن زودتر در دام بیماری‌هایی بیفتد که بر اثر مشکلات تغذیه ای و عفونی به وجود می‌آید. اختلالات و مشکلات جدی مربوط به روده‌ها می‌تواند باعث شود که بدن در جذب این ماده‌ی معدنی دچار مشکل شود.
نیاز روزانه‌ی ما به سلنیوم
بدن همه‌ی ما بر حسب سن و سال و جنسیت به میزان مشخصی از این ماده‌ی معدنی نیاز دارد:
نوزادان 0 تا 6 ماهه 15 میکروگرم در روز
کودکان بین 7 تا 12 ماه 20 میکروگرم در روز
کودکان 1 تا 3 سال 20 میکروگرم در روز
کودکان 4 تا 8 سال 30 میکروگرم در روز
کودکان 9 تا 13 سال 40 میکروگرم در روز
پسران و آقایان بالای 14 سال 55 میکروگرم در روز
دختران و زنان بالای 14 سال 55 میکروگرم در روز
زنان باردار 60 میکروگرم در روز
زنان شیرده 70 میکروگرم در روز
بهترین روش برای جذب ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن از جمله سلنیوم مصرف مواد غذایی است. برای این کار لازم است همه‌ی ما تغذیه‌ی سالم و متنوعی داشته باشید.
چه کسانی به مصرف مکمل سلنیوم نیاز دارد
* همان طور که گفتیم در کشورهای پیشرفته کمبود این ماده‌ی معدنی نادر است و بیشتر در مواردی دیده می‌شود که فرد دچار التهاب روده ای حادی باشد مانند بیماری کرون و یا این که بخشی از معده‌ی آن‌ها با جراحی خارج شده باشد. این مشکلات باعث می‌شود که جذب سلنیوم با مشکل روبه رو شود. این بیماران نیاز دارند تا از مکمل سلنیوم استفاده کنند تا کمبود آن جبران شود.
* میزان سلنیوم خون افرادی که از بیماری‌های جدی التهابی یا بیماری‌های عفونی شدید رنج می‌برند نیز پایین است برای همین لازم است که از مکمل استفاده کنند.
* افرادی که از کمبود ید رنج می‌برند نیز می‌توانند مکمل سلنیوم مصرف کنند. کمبود ید نیز در کشورهای پیشرفته نادر است اما در کشورهای در حال توسعه دسترسی به ید محدود است. محققان معتقدند که کمبود سلنیوم وضعیت کمبود ید را بدتر می‌کند. حتماً می‌دانید که کمبود ید روی عملکرد غده‌ی تیروئید تأثیر منفی می‌گذارد.
* افرادی که به مدت طولانی تغذیه‌ی وریدی داشته‌اند نیز به مصرف مکمل سلنیوم نیاز دارند.
* توجه داشته باشید علاوه بر موارد ذکر شده در بالا افرادی که از مشکلات زیر رنج می‌برند نیز برای درمان مشکلاتشان به مصرف مکمل نیاز پیدا می‌کنند:
افرادی که از آکنه، آسم، سرطان کولورکتال، سرطان مری، ناباروری، کیست رحمی، بیماری پارکینسون، بیماری‌های پارادونتال (که بافت‌های محافظتی دندان‌ها را درگیر می‌کند)، پسوریازیس، آب مروارید و سرطان معده رنج می‌برند.
خطرات مصرف بیش از اندازه‌ی سلنیوم
وجود بیش از اندازه‌ی سلنیوم در خون (یعنی بالای 100 میکروگرم در دسی لیتر) می‌تواند باعث ابتلا به یک بیماری به نام سلنوز (مسمومیت با سلنیوم) شود. این بیماری می‌تواند باعث بروز ریزش مو، آسیب روی ناخن‌ها، حالت تهوع، زودرنجی، خستگی، آسیب‌های سطحی به سلول‌های عصبی می‌شود.
مطالب مرتبط:
