تبیان، دستیار زندگی
تمدن کهن ارت در حاشیه هلیل رود یکی از قدیمترین آثار تمدن بشری را در خود جای داده اما با تمام داشته هایش به دلیل کم توجهی های صورت گرفته در حال فرسایش نگران کننده است.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تمدن کهن در انتظار توجه


تمدن کهن ارت در حاشیه هلیل رود یکی از قدیمترین آثار تمدن بشری را در خود جای داده اما با تمام داشته هایش به دلیل کم توجهی های صورت گرفته در حال فرسایش نگران کننده است.

تمدن کهن در انتظار توجه

این روزها خبری در خصوص برگزاری همایش بین المللی باستانشناسی در جیرفت منتشر شده است این خبر در حالی به گوش می رسد که متاسفانه تمدن "ارت" در جیرفت گویی طی سالهای خیر به فراموشی سپرده شده است.

داستان تمدن ارت شنیدنی است پس از آنکه حفاریهای غیر مجاز پرده از وجود تمدن کهن ارت در حاشیه رودخانه هلیل رود تنها به عنوان رودخانه دائمی استان کرمان برداشت، باستانشناسان نیز به تکاپو در این مناطق تاریخی پرداختند.

سالها بود که دو تپه در کناره رودخانه هلیل رود و کنار دشتی که حفاریهای غیر مجاز در آن صورت قرار داشت در اطراف این تپه ها مزارع کشاورزی و نخلستانها قرار داشتند و برخی مواقع مردم محلی در هنگام شخم زدن زمینهایشان مجسمه ها و اشیایی را پیدا می کردند و در خانه هایشان نگهداری می کردند اینها نشان از احتمال وجود منطقه ای باستانی داشت.

افزوده شدن حلقه بر تاریخ جهان

در آن زمان تیم باستانشناسی جیرفت مطالعات خود را بر روی دو تپه آغاز کرد و ناگهان خبری مردم جیرفت و باستانشناسان مناطق مختلف جهان را شوکه کرد.

کشف تمدنی جدید در جنوب استان کرمان حلقه ای دیگر بر تمدن دوران بین النهرین وعیلامی اضافه کرد و گوشه هایی دیگر از تاریخ بشری را گشود.

باستان شناسی بلافاصله در تپه ها آغاز شد و اما کسی گمان نمی کرد که این دوره باستانشناسی در جیرفت هر روز خبرهای عجیب و غریبی به همراه داشته باشد و اشیاء یافت شده در جیرفت به زودی بشوند عکس روی جلد مجله های بین المللی.

گروه باستانشناسی بلافاصله اعلام کردند که دو تپه به نام کنار صندل شمالی و جنوبی یک تمدن جدید را شامل می شوند.

در این محوطه های تاریخی حاکم نشین و عامه نشین وجود داشت و ساختار این تپه ها گمانه زنیهایی را آغاز کرد و اشیای مختلفی بر روی این تپه ها کشف شد اما به ناگاه به دلیل آنچه که کمبود اعتبار نامیده شد فصلهای کاووش در تپه های کنار صندل متوقف شد.

توقف کاوشها در کنار صندل

با این وجود کشف یک مجسمه بزرگ و اشیای مختلف که نماد آنها عقاب بود و برج و باروهای این شهر نشان از لزوم توجه بیشتر داشت نکته قابل تامل اینکه در این منطقه چند لوح کشف شد که قدمت آنها از قدیمی ترین خط کشف شده در جهان نیز بیشتر بود اما به دلیل نا توانی در رمزگشایی از این الواح کارشناسان نتوانسته اند از لحاظ علمی ارت را به عنوان تمدنی که خط را کشف کرده است مطرح کنند.

شهر دقیانوس در دشت جیرفت

درحالی تپه های کنار صندل جنوبی و شمالی در جیرفت خودنمایی می کند که ادامه کاووشها در جیرفت از وجود شهری دیگر به نام شهر دقاینوس پرده برداشت که یکی از قدیمی ترین مساجد جهان در آن وجود داشت.

این مسجد از لحاظ معماری و استفاده از معماری یکی از بی نظیرترین آثار از این دست در کشور محسوب می شود سیستم آبرسانی به مسجد منحصر به فرد و بسیار پیچیده بود که نشان از تفکر عمیق و علم مردمان دقیانوس دارد.

آثار بی نظیر تاریخی در معرض فرسایش

اما این آثار در حالی از دل خاک بیرون آورده شدند که در نهایت به حال خود رها شدند و این امانتهای خاک در معرض فرسایش شدید قرار گرفتند.

شهر جیرفت یکی از مناطق شرجی جنوب کرمان محسوب می شود از سوی دیگر در برخی فصول سال شاهد وزش بادهای محلی بسیار شدید می باشد.

در کنار این عوامل فرسایشی باید بارانهای سیل آسای جنوب کرمان که به لحاظ شدت و سیل آسا بودن معروف هستند را نیز باید اضافه کرد با وجود تمام این عوامل تهدید در کنار آثار تاریخی منحصر به فرد تنها با گل اندود کردن آنها سعی شد از فرسایش این آثار جلوگیری شود.

درحالی تپه های کنار صندل جنوبی و شمالی در جیرفت خودنمایی می کند که ادامه کاووشها در جیرفت از وجود شهری دیگر به نام شهر دقاینوس پرده برداشت که یکی از قدیمی ترین مساجد جهان در آن وجود داشت.

با این حال پس از گذشت سالها آثار فرسایش شدید بر بدنه این بناها نگران کننده است و به نظر می رسد مسئولان میراث فرهنگی برای ادامه فصول کاووش و حفاظت از آثاری که از دل خاک بیرون آمده است فکری اساسی کنند.

پایان سکوت چند ساله

پس از سالها سکوت در خصوص این تمدن کهن که می تواند جیرفت را جزو مراکز اصلی گردشگری کشور قرار دهد مسئولان میراث فرهنگی این روزها از برپایی همایش بین المللی باستانشناسی با پیگیری نماینده های مجلس کرمان به خصوص پرفسور زاهدی خبر می دهند.

بنا به اعلام  روابط عمومی میراث فرهنگی کرمان، معاون حقوقی و امور مجلس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در نشستی با شرکت فرمانداران شهرستانهای جنوبی کرمان با اعلام این خبر گفته است که همایش بین المللی باستان شناسی اسفند امسال در جیرفت برگزار می شود.

حسن شعبان پور افزود: دو همایش بین المللی در حوزه میراث فرهنگی در استان کرمان برگزار می شود که بیانگر اهمیت جایگاه این منطقه از نظر میراث فرهنگی است.

وی تصریح کرد: جاذبه های گردشگری، آثار ملی و طبیعت بکر جنوب کرمان تاکنون آن طور که باید برای دست اندرکاران بخش میراث فرهنگی شناخته شده نیست.

این مسئول گفته است که رویکرد جدید سازمان میراث فرهنگی تا پایان دولت دهم این است که در زمینه رفع مشکلات موجود تلاش بیشتری انجام شود و در این راستا ارتقای ادارات کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در دستور کار است.

وی افزود: در 31 استان مدیران کل، قائم مقام سازمان و مدیرکل استان شدند و با اختیارات بیشتری می توانند کار کنند که تصمیم گیری ها در استان ها آسان تر و بهتر انجام می شود.

وی اضافه کرد: هر چند تحریم های اقتصادی که جدید هم نیست، مشکلاتی را برای ما ایجاد می کند، اما باید تلاش شود، با تدبیر فرمانداران و حضور بخش خصوصی در این زمینه مشکلات تخصیص بودجه برطرف شود.

معاون سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور، گفت: آنچه در توان ماست بویژه در بخش اعتبارات ملی که در اختیار داریم در جنوب کرمان دریغ نخواهیم کرد.

باید منتظر بود و دید که برگزاری همایشهایی از این دست تا چه حد می تواند در بهبود محوطه های تاریخی جیرفت و معرفی بیشتر آنها به گردشگران تاثیر گذار باشد و از نگرانی های دوستداران میراث فرهنگی نسبت به فرسایش شدید این محوطه ها کم کند.

بخش هنری تبیان


منبع:

پارس نیوز/سحر محمد تقی زاده