چطور لک پوستی را درمان کنید؟
سلول‌های ملانوسیت پوست وظیفه ساختن ماده ملانین را دارند. بر حسب میزان ملانین، پوست سفید، سبزه یا سیاه می‌شود. در یک فرد ممکن‌است بخشی از پوست بدن دچار کاهش یا افزایش میزان ملانین شود که باعث بروز لک‌های تیره یا سفید خواهد شد.
در مورد لک های پوستی با دکتر حسین طباطبایی، متخصص پوست و مو و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفتگو کرده ایم.
آیا برای لک، درمان سریع و معجزه‌آسایی وجود دارد؟
قبل از اینکه به دنبال درمان معجزه‌آسای لک باشیم، اول باید در مورد دلیل بروز لک بدانیم. سلول‌های ملانوسیت پوست وظیفه ساختن ماده ملانین را دارند. بر حسب میزان ملانین، پوست سفید، سبزه یا سیاه می‌شود.
در یک فرد ممکن‌است بخشی از پوست بدن دچار کاهش یا افزایش میزان ملانین شود که باعث بروز لک‌های تیره یا سفید خواهد شد. لک‌ها بر حسب اینکه سفید باشند یا تیره و بر اساس دلیل بروز آنها، درمان‌های مختلفی دارند.
من همیشه فکر می‌کردم لک‌ها فقط تیره رنگ هستند و علت اصلی بروز آنها نورآفتاب است!
نه، گرچه میزان شیوع لک‌های ناشی از نور آفتاب بیشتر است، اما لک‌های سفید هم وجود دارد و مهم‌ترین علت بروز این لک‌ها، بیماری ویتیلیگو یا برص است.
برص یک اختلال خودایمنی است که در آن سیستم دفاعی بدن علیه سلول‌های ملانوسیت، پادزهر ترشح می‌کند و آنها را از بین می‌برد.
این لکه های سفید درمان می شوند؟
درمان بیماری‌های خودایمنی یا اتوایمیون معمولا آسان نیست. در بیماری برص، لک‌های سفید، کوچک و بزرگ، متعدد و قرینه روی پوست دیده می‌شوند که هیچ سوزش، خارش یا دردی ندارند. فقط ظاهر پوست دو رنگ می‌شود.
لک‌های برص به‌خصوص در افرادی که پوست تیره دارند، واضح‌تر است. بیماری‌های دیگر از قبیل قارچ‌های پوستی (تینه‌آورسیکالر)، نورآفتاب، بعضی خال‌های سفید، جوشگاه‌های بهبودیافته پوستی و ... نیز باعث بروز لک‌های سفید یا روشن می‌شوند، ولی تشخیص این لک‌ها همیشه با معاینه بالینی مقدور نیست و برای تشخیص قطعی باید از روش‌های آزمایشگاهی استفاده کرد.
اما لک‌های تیره پوستی به دلایل مختلف و در هر قسمتی از سطح پوست بدن ظاهر می‌شوند، ولی بیشتر روی پوست صورت که بیشتر تحت تاثیر نورآفتاب است دیده می شوند.
لک‌های تیره پوستی شامل کک‌ومک، کلوآسما، خال‌های مسطح، لک‌های تیره بعد از بهبود ضایعات پوستی و... هستند.
آیا برای هر دو نوع لک، درمان‌های یکسانی وجود دارد؟
نه، برای بیماری برص و لک‌های سفید ناشی از آن که در اثر تابش آفتاب شدت می‌یابند، باید از کرم‌های ضدآفتاب وسیع‌الطیف به‌خصوص برای قسمت‌های در معرض نورآفتاب مانند صورت و پشت دست‌ها استفاده کرد.
مواد آرایشی رنگی که رنگ لک‌های صورت را با پوست طبیعی اطراف لک همرنگ می‌کند نیز از نظر روانی به بیمار کمک می‌کند.
گاهی نیز پزشک برای بعضی از بیماران، استروییدهای موضعی تجویز می‌کند.
البته مصرف استروییدها نباید خیلی طولانی شود و پزشک آنها را پس از مدتی قطع کرده و به جای آن ترکیب‌های غیراستروییدی تجویز می‌کند، زیرا مصرف طولانی‌مدت استروییدهای موضعی، باعث بروز عوارض جانبی مانند تحریک رنگ‌سازی از نواحی فولیکول‌های مو و ایجاد رنگ تیره روی لک‌های سفید می‌شود.
نوردرمانی یا فوتوتراپی موضعی یا سیستمیک با اشعه ماورای‌بنفش تا حدودی در درمان برص موثر است، ولی باید تحت‌نظر متخصص پوست انجام شود.
گزارش‌هایی از رنگ‌سازی مجدد به دنبال درمان یا لیزر نیز وجود دارد، ولی این درمان هنوز در مرحله تکوین است و به همه بیماران توصیه نمی‌شود.
ممکن است پزشک متخصص پوست بعد از بررسی کامل بیمارانی که بیش از 60 درصد پوست بدنشان درگیر شده است، از ترکیب ایمونوبنزن 20 درصد برای از بین بردن بقیه رنگ طبیعی پوست استفاده کند تا یکدست سفید شود. در این صورت مراقبت کامل و دقیق و دوری از نورآفتاب ضروری است.
در مورد لک‌های تیره پوست چطور؟
از شایع‌ترین لک‌های تیره، کک‌ومک است که در افرادی که استعداد ژنتیکی دارند و از دوران کودکی در معرض آفتاب قرار گرفته‌اند، روی صورت و نواحی دیگر پوست ظاهر می‌شود.
کک‌ومک‌ها به درمان‌ها خیلی خوب جواب می‌دهند، ولی از آنجا که بیمار از لحاظ ژنتیکی مستعد است، دوباره عود می‌کنند.
نوع دیگری از کک‌ومک، کلوآسماست که به لک بارداری هم شهرت دارد. این لک‌ها به رنگ قهوه‌ای در صورت و گردن زنانی که استعداد و زمینه ژنتیکی دارند، در دوران بارداری بروز می‌کنند، البته ممکن است زنان غیرباردار هم به آنها مبتلا شوند.
حدود 10 درصد موارد، این لک‌های تیره، به آهستگی و به تدریج در مردان پدیدار می‌شوند و پس از قرارگرفتن در نورآفتاب شدت می‌یابند.
لک بارداری معمولا پس از ختم بارداری یا با قطع مصرف داروها پس از چند ماه از بین می‌رود، یا کاهش می‌یابد.
برای درمان لک‌های تیره چه روش‌هایی پیشنهاد می‌شود؟
به حداقل رساندن تماس با نورآفتاب، به‌خصوص، در اواسط روز و پوشیدن کلاه لبه‌دار، به‌خصوص در آقایان از درمان‌های اصلی است.
مصرف کرم‌های ضدآفتاب نیز ضروری است.
بیماران برای آرایش باید از پودرهای آرایشی معدنی استفاده کنند، نه شیمیایی.
درمان‌های دارویی هم شامل ترکیب‌های هیدروکینون، ترتینویین موضعی و داروهای دیگر است که با توجه به شرایط بیمار پزشک یک یا مخلوطی از آنها را تجویز می‌کند.
لیزر ان‌دی‌یگ و Q سوییچ نیز در کک‌ومک بسیار موثر است، ولی در لک بارداری تاثیر چندانی ندارد و برای همه تجویز نمی‌شود.
استفاده از لایه‌بردارهای شیمیایی یا طبیعی را هم برای درمان لک پیشنهاد می‌کنید؟
این نوع درمان‌ها کوتاه‌مدت هستند و پایدار نیستند و در صورتی که فرد، درمان‌های دیگر را دنبال یا از پوست خود در برابر آفتاب محافظت نکند، فایده چندانی نخواهند داشت.
البته انجام سرخود آنها بدون نظر پزشک توصیه نمی‌شود.
آیا جدید یا قدیمی بودن لک هم در درمان آن موثر است؟
بله، هرچه لک جدید‌تر باشد، درمان راحت‌تر و سریع‌تر انجام می‌شود و هرچه ملاسما عمقی‌تر شود درمان سخت‌تر و زمان‌بر‌تر خواهد بود.
بنابراین به محض بروز لک، باید فورا به پزشک مراجعه کرد و درمان‌ها و پیشگیری‌های لازم را انجام داد.
بخش سلامت تبیان
منبع: هفته نامه سلامت – سمیه مقصودعلی
مطالب مرتبط:
چه عواملی باعث لک پوستی می‌شوند؟
چگونه لک صورت را از بین ببریم؟
