به این جملات دقت کنید، آِیا اینها سخنان شما هم هست!؟

از امام صادق علیه السلام روایت شده است که : سه چیز انسان را از رفتن در پی مقامات عالیه و اهداف بلند باز می دارد : کوتاهی همت ، چاره اندیش نبودن ، سستی اندیشه(تحف العقول)

به این جملات دقت کنید، آِیا اینها سخنان شما هم هست!؟

حرفهای تو را قبول دارم، ولی باز نمی دانم چرا، دلم گواهی نمیده!

در حال حاضر، حس و حالش نیست، ببینم چی پیش میاد!

و.....

چه مقدار از این سخنان، مطابق واقع است!؟،چه درصدی از عدم موفقیت ها به اهمال و عقب انداختن کار ها توسط خودمان بوده!؟،سهم سهل انگاری های ما در شکستها را محاسبه کرده ایم!؟

به راستی ما در کارهایمان صبر می کنیم یا برای توجیه این سهل انگاری ها و سستی هایمان از واژه صبر استفاده می کنیم؟

برای رسیدن به معنای واقعی صبر با روایتی از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله همراه شوید.

از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) روایت شده که از جبرئیل پرسیدند: معنی صبر چیست؟ جبرئیل گفت: صبر آن است که در سختی صبر پیشه کنی، چنان که در خوشی هستی، و در تهیدستی آن چنان که در بی نیازی ، و در بلاها چنان که در سلامتی هستی، صبر کنی و از حال خود و بلایی که به تو رسیده است، نزد هیچ مخلوقی شکایت نکنی.( معانی الاخبار، ص 261)

با توجه به معنای صبر که بزرگان فرمودند،به این میرسیم که خیلی از مواقعی که واژه ی صبر را برای کارهایمان به کار می بریم در حقیقت کلمه ی درستی را انتخاب نکرده ایم.چرا که در واقع ما در حال تنبلی کردن،سهل انگاری و سستی هستیم نه صبر کردن!

در ادامه به روایاتی در این باب می پردازیم:

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم به حضرت علی علیه السلام فرمودند : ای علی از دو خصلت دوری کن : بی حوصلگی و تنبلی زیرا اگر بی حوصله باشی بر حق شکیبا نباشی و اگر تنبل باشی حقی را بجا نیاوری.(بحار الانوار)

از امام علی علیه السلام نقل شده است که : هر که از سستی فرمان برد پشیمانی او را در میان گیرد.(غررالحکم)

از امام صادق علیه السلام روایت شده است که : سه چیز انسان را از رفتن در پی مقامات عالیه و اهداف بلند باز می دارد : کوتاهی همت ، چاره اندیش نبودن ، سستی اندیشه(تحف العقول)

حال برای اینکه بدانیم این سستی و سهل انگاری های ما در کارها (البته اگر به ما باشد برای توجیه آنها از واژه صبر استفاده می کنیم) چه مصادیقی دارد به نکات زیر توجه بفرمایید.

مصادیق سستی و تنبلی

سستی در انجام دستورات خدا.(اگر کسی نماز و روزه قضا دارد نباید در انجام آن سستی کند یا اگر کسی می تواند پول تهیه کند و به حج برود نباید سستی کند) ،سستی در بدست آوردن رزق مادی ،سستی در پیدا کردن کار ،سستی نسبت به انجام کارهای شخصی مثل بهداشت و مسواک و آراستگی و .... ، سستی نسبت به صله رحم ،سستی در رسیدگی به فقراء و کمک به همنوعان ، سستی در امر ازدواج و در نتیجه بالاتر رفتن سن ازدواج چه از طرف پدر و مادر و چه از طرف جوانان ،  سستی در کسب علم و معارف ، سستی در یادگیری قرآن و تلاوت آن ،سستی در انجام مستحبات مثل نماز اول وقت یا نماز شب و ...

حال ببینیم قرآن کریم ، این کتاب و کاتالوگ زندگی ما انسان ها در مورد سستی و سهل انگاری چه بیانی دارد.

سستی از منظر قرآن

یکی از صفات ناپسندی که در وجود انسانها ریشه می‌دواند، سستی کردن است که می‌تواند در تمام مراحل زندگی فردی و اجتماعی انسانها مانند امور عبادی، دینی، نظامی، تعاملات اجتماعی و... رسوخ کرده، فرد و جامعه را با بحران مواجه گرداند، قرآن نیز در این باب با روشنگری و آگاهی‌ بخشی سعی در ریشه کنی آن و به حرکت در آوردن افراد نموده است.

صبر در قرآن

در تعداد زیادی از آیات قرآن کریم کلمه صبر و مشتقات آن آمده است که برای بیان نکات مختلف در مورد صبر می باشد که در این جا تعدادی از این آیات آورده شده است.

.....اِنَّا وَجَدْنَاهُ صَابِراً نِعْمَ الْعَبْدُ اِنَّهُ اَوَّابٌ (سوره ص، آیه 44)

ما او (ایوب) را شکیبا یافتیم، چه بنده خوبى که بسیار بازگشت کننده (به سوى خدا) بود.

(اى پیامبر) صبر کن، آن گونه که پیامران «اولواالعزم» صبر کردندو براى (عذاب) آنان شتاب مکن! هنگامى که وعده هاى (عذاب) را که به آنها داده شده، مشاهده کنند، (احساس مى کنند که) گویى فقط ساعتى از یک روز (در دنیا) توقف داشتند.

فَاصْبِر صَبراً جَمیلا (سوره معارج، آیه5)

پس «صبر» کن، صبرى جمیل و زیبا (خالى از هر گونه ناسپاسى)

قُلْ یَا عِبَادِىَ الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا رَبَّکُم لِلَّذینَ اَحْسَنُوا فی هَذِهِ الدُّنیا حَسَنَةٌ وَ اَرضُ اللّهِ وَاسِعَةٌ اِنَّمَا یُوفَّى الصَّابِرُونَ أَجرَهُم بِغَیرِ حِساب (سوره زمر، آیه10)

بگو «اى بندگان من که ایمان آورده اید از (مخالفت) پروردگارتان بپرهیزید، براى کسانى که در این دنیا نیکى کرده اند، پاداش نیکى است و زمین خدا وسیع است (اگر تحت فشار سران کفر بودید، مهاجرت کنید) که صابران اجر و پاداش خود را بى حساب دریافت مى دارند.

کلام آخر :

در نتیجه گیری کلی با توجه به آیات و روایات پیرامون سستی و صبر ، به این نتیجه می رسیم که صبر ویژگی مورد پسند دین و سستی خصلت ناپسندی است که باید از آن دوری کرد.

بنابراین صبر و سستی (سهل انگاری) واژه های متمایز از یکدیگر هستند که نباید با یکدیگر خلط شوند.

موفق باشید.

منابع :

سایت حوزه

وبلاگ محب الاولیاء