از وقف چه می دانید؟

---

وقف در اصطلاح فقهی عبارت است ار این که شخصی عین مال خود را حبس دائم کند و منافع آن را شرعاًِ و به رایگان در اختیار تأسیسات یا شخص یا اشخاص مخصوص بگذارد.

معنای اصطلاحی وقف

وقف در اصطلاح فقهی عبارت است ار این که شخصی عین مال خود را حبس دائم کند و منافع آن را شرعاًِ و به رایگان در اختیار تأسیسات یا شخص یا اشخاص مخصوص بگذارد.

فقها در بیان مفهوم اصطلاحی وقف که از نظر شرعی کلمه ی وقف چه مفهومی دارد اختلاف نظر دارند؛ منشأ اختلاف آن است که برخی آن را لازم و برخی جایز می دانند و عدّه ای قصد قربت را شرط تحقّـق وقف می دانند.ولی عدّه ی دیگری چنین عقیده ای ندارند، و غیر این ها. این نوع اختلافات موجب شده است که در تعریف آن نیز با تعاریف گوناگون مواجه شویم. (الکبیسی، 1378،ص67)

از فقها، تعاریف فراوانی در ارتباط با بیان مفهوم اصطلاحی وقف نقل شده که چند نمونه از مهمترین آن ها را در اینجا نقل می کنیم:

*مرحـوم محقـق حلّی در تعریف آن گفته است: وقـف عقدی است که ثمره ی آن حبس کردن اصل و رها کردن منفعـت است. (بهـداروند،1385، ص187)

*امام خمینی (قدس سره) در تعریف وقف فرموده است: وقف، عبارت از حبس کردن عین و رها کردن منفعت آن است. (خمینی،1380،ص62)

*یکی از معاصران در تعریف وقف گفته است:«وقف صدقه ی جاریه یا حبس کردن عین (عین ملک) و تسبیل، اطلاق و رها کردن منفعت و مباح کردن آن و فی سبیل الله قرار دادن آن است. حبس به این معناست که«دیگر نتوان آن را معامله کرد و در معرض نقل و انتقال قرار داد» و تسبیل یا اطلاق منفعت آن یعنی رها کردن منفعت آن، به عبارت دیگر، یعنی بهره ی آن را فی سبیل الله و صدقه ی جاریه قرار دادن است. (فیض،1370، ص382)

*برخی عالمان از جمله مرحوم بجنوردی در تعریف وقف لفظ تسبیل را بهتر از لفظ اطلاق دانسته است؛ زیرا از یک سو در لفظ تسبیل، راه خدا منظور شده که در نتیجه بر این اساس، لفظ وقف از عبادات خواهد شد و از سوی، این تعریف با سخن پیامبر (صلی الله علیه و آله) که فرموده: «حبس الاصل و سبل المنفعه» هماهنگی دارد. (سلیمی فر،1370، ص12)

بعد از این مقدمه کوتاه که در مورد معنای اصطلاحی وقف بیان کردیم در این قسمت از نوشتارمان به طرح چند پرسش و پاسخ در این رابطه می پردازیم:

آیة الله حسینی شاهرودی(دام ظله):

جواب: چون قدر متیقن از مصرف موقوفات همان مسجد خاص است لذا باید در مرحله اول منافع موقوفات صرف در آن مسجد شود مگر آنکه متولیان بدانند که جایز است در هر مسجدی صرف شود بهرحال اگر صرف در آن مسجد خاص ممکن نبود جایز است در مسجد دیگر یا حسینیه دیگری صرف شود .

آیة الله مکارم شیرازی(دام ظله):

جواب: اثبات وقف بودن یا از طریق علم و شهرت در محل است و یا بیّنه شرعیّه (دو شاهد عادل) و تنها با ادّعا و حتّى وقف نامه هاى مشکوک چیزى ثابت نمى شود، مگر آن که وقف نامه مورد اعتماد باشد.

آیة الله خامنه ای(دام ظله):

جواب: ظاهر تعیین تولیت وقف به نحو مزبور در فوق انتقال تولیت از ولد اكبر به فرزند اكبر وى است.

منابع:

سایت وقف

پایگاه اطلاع رسانی مراجع عظام: خامنه ای ، مکارم شیرازی، حسینی شاهرودی(دام ظلهم)