خداوند شبیه آفریدگان نیست

گفتگو از ذات مقدس حق تعالی، سخنی مشکل و دشوار است، اما در احادیث اهل بیت علیهم السلام احساس میکنیم که خداشناسی و توحید حضرت باری، به سادگی، با فطرت انسانی هماهنگ میشود.

نخستین روایتی که در باب توحید از حضرت رضا علیه السلام در پیش روی ما قرار دارد، این است که فرمود:

این حدیث رد صریحی است، بر کسانی که گفته اند خداوند آدم را بر صورت خویش آفریده است و آن را از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله روایت کرده اند و امام علیه السلام در حدیث دیگری منشأ اشتباه این گروه را توضیح میدهد، چنان که حسین بن خالد نقل میکند، که گفته است: به امام رضا علیه السلام عرض کردم، ای فرزند پیامبر صلی الله علیه و آله، مردم از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت میکنند، که فرموده است، خداوند عزوجل آدم را بر صورت خویش آفرید.

امام علیه السلام فرمود: خداوند آنان را بکشد، اینها جزء نخست حدیث را انداخته اند و آن این است که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله از کنار دو مرد که به یکدیگر دشنام میدادند، عبور فرمود و شنید، که یکی از آن دو به دیگری میگوید، خداوند چهره تو و هر کسی را که به تو شبیه است، زشت گرداند، پیامبر صلی الله علیه و آله به او فرمود:

بنابراین پیامبر خدا صلی الله علیه و آله آن مرد را از این که چنین ناسزایی میگوید، نهی میفرماید، زیرا این دشنام، متوجه آدم ابوالبشر میشود و ضمیر متصل به کلمه صورته به همان مردی که مورد دشنام قرار گرفته است، بازمیگردد، نه این که به خداوند متعال ارجاع شود، تا اینگونه معنا کنند که: خداوند آدم را، بر صورت خویش آفریده است، حق تعالی از این سخن برتر و والاتر است و امام علیه السلام با بیان حدیث قدسی: مَا عَرَفَنِی مَنْ شَبَّهَنِی بِخَلْقِی که از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله روایت شده، این مطلب را تأکید میفرماید.

باری گفتگو از ذات مقدس حق تعالی، سخنی مشکل و دشوار است، اما در احادیث اهل بیت علیهم السلام احساس میکنیم که خداشناسی و توحید حضرت باری، به سادگی، با فطرت انسانی هماهنگ میشود و مسائل دشوار آن علیرغم محتوای فلسفی گسترده با تعبیرات دلپذیر و دیدگاه های روشن، ساده و روان و دلنشین میگردد.

منبع: تحلیلی از زندگانی امام رضا(ع)

بخش حریم رضوی