تبیان، دستیار زندگی
علما كه وارثان انبیا هستند، اگر علم و تعلیم آنان با عمل و تزكیه آنان آمیخته باشد، به طور وارث حقیقی انبیاء خواهند بود.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

قطب دین

قطب راوندی

علماء كه وارثان انبیاء هستند، اگر علم و تعلیم آنان با عمل و تزكیه آنان آمیخته باشد، به طور حقیقی وارث انبیاء خواهند بود.

بهتر از هر سیم وز علم است و بس

زینت جنس بشر،علم است و بس

در گلستان وجود ممكنات

آن درخت پر ثمر، علم است و بس

نزدیکترین افراد به انبیاء، علما و مجاهدان راه علم و آگاهی بوده و گرانقدرترین مردم ، كسى است كه فزون ترین سرمایه علمى را به كف آرد، و كم ارزش ترین افراد كسى است كه ناچیزترین و اندك ترین مایه علمى را براى خود اندوخته باشد.

از سخنانان پیشوایان دینی چنین استفاده مى شود كه تعلیم و نشر علم الزامى است و باید عالم و دانشمند، این سرمایه پرارزش را براى استفاده مردم ، در اختیار آنها قرار دهد.

فضیلت علم و علماء و متعلمان از نظرگاههاى امامان شیعه (ع) بعنوان حسنه تلقى شده و پویائى علم عبادت است و تعلیم آن به كسانى كه از علم بهره اى ندارند، صدقه محسوب مى شود.

و بذل علم به افراد درخور و شایسته ، وسیله تقرب به خدا مى باشد؛ به همین دلیل است که در اغلب منابع روایی آمده است كه «علماء امتی كانبیاء بنی اسرائیل؛ علمای امت من به مانند انبیای بنی اسرائیل می باشند»(1)

بدیهی است که وارث پیغمبر كسی است كه بداند رسول خدا در علم و عقیده چه آورده است. و نیز آگاه باشد كه به چه وصفی متصف بوده و در عمل چه كرده است؛

 كسی كه به معارف یاد شده عارف بود، و به صفات انبیا متصف شد و همانند آنان عمل كرد، می‏تواند وارث پیغمبر باشد؛ چون ارث بری مشروط به پیوند و ارتباط با مورّث است.

این گونه مقامات گرچه تحصیلی است، ولی مانند علوم حسّی نیست تا راه كسب آن برای همگان باز شد، بلكه انسان باید آن را از انبیا به ارث ببرد و ارث وقتی میسر است كه انسان با مورّث ارتباط داشته باشد.

« بیش از هزار سال است كه جامعه‎ی علمی شیعه و روحانیت شیعه به‎طور رسمی در دنیای اسلام مشغول كار است، یعنی از دوران آغاز فقاهت تا امروز ـ حدود یازده قرن ـ علما و فقهای ما و شاگردان آنها و مبلّغان دین ـ در مراتب و درجات مختلف ـ تلاش و كار كردند و زحمت كشیدند و محصول زحمت آنها، هزاران هزاران جلد كتاب و مطلب و فقه و تفسیر و حدیث و معارف و فلسفه است كه در اختیار ما می‎باشد.

نتیجه مهمتر كار آنها، میلیونها مسلمان معتقد به اهل بیت و مكتب آنهاست كه در طول این سنین متمادیه بوده‎اند و زندگی و كار و تلاش كرده‎اند‎ و عبادت خدا نموده‎اند و رفته اند. امروز ما قطعه‎ای دیگر از همین نوار تاریخی هستیم.»(2)

« اگر كسی خیال كند كه به غیر از جامعه علمی روحانیت تشیّع، كسی خواهد توانست قرآن و اسلام را عَلَم كند و تبیین و تفهیم نماید در دنیا، ایمان و اعتقاد در دلها به وجود بیاورد،... تصور غلط و اشتباهی است.»(3)

قطب الدین رواندی را در میان خیل علما شیعه در طول سده های گذشته، می توان از جمله علمایی دانست که به معنای واقعی کلمه، مصداق روایت فوق است.

وی خوشه چین خرمن عالمانى است که ثمره اندیشه شان قرنهاى متمادى مشام انسانها را معطر ساخته است. افکار بزرگ شخصیتهایى چون شیخ صدوق، سید مرتضی، سید رضى و شیخ طوسی،‌در اندیشه و تفکر او جاى پیدا کرده و با نقل حدیث از شاگردان آنان، جوهره علمى و عملى او نضج یافته است. قطب راوندى شاگرد ممتاز شیخ طبرسى بوده است؛ فردی که از بزرگترین دانشمندان و مفسران شیعى در قرن ششم هجرى بوده و با خلق تفسیر بى نظیرى از قرآن کریم به نام «مجمع البیان» جاودانگى نام و یاد خویش را موجب گشت،(4)

 این امتیاز و شایستگى شاگرد، به حدى رسیده که قطب را با او و او را با قطب می‌شناسند.

قطب راوندى خود به قرآن عشق می‌ورزید و در راه نشرمعارف آن پر تلاش بود اما تأثیر نفس قدسى استادش طبرسى بزرگ، در اندیشه و آثار گران سنگ او نقس بسزایى داشت و از این رو، آثار وتألیفات قطب راوندی، رنگ خدایى و بوى وحى به خود گرفت.(5)

قطب الدین راوندى در زمره مردان بزرگى است که با دانش فراوان خود پس از بهره مندى از علوم مختلف و تبحر در آنها، حلقه زرینى در سلسله حافظان و راویان معارف اسلامى گردید و در بیشتر رشته هاى علوم اسلامى تبحر و تخصص خود را به نمایش گذارد.

دانشمند بزرگ شیعه، علّامه امینى درباره راوندى می‌گوید:

«راوندى یکى از  پیشوایان علماى شیعه، برگزیده این طایفه و از اساتید بی‌نظیر فقه و حدیث و از نوابغ علم و ادب است. هیچ گونه عیبى در اثار فراوانش و تیرگى در فضایل و تلاشها و خدمات دینى و اعمال نیکو و کتب ارزنده اش وجود ندارد.»(6)

«میرزا عبدالله افندی»که شرح حال بسیارى از بزرگان را به نگارش درآورده است، در این باره مى گوید: «شیخ، امام و فقیه، قطب الدین راوندی، شخصى فاضل، عالم، متبحر، فقیه، محدث، متکلم، آشناى به اخبار و احادیث و شاعر بوده است.»(7)

«میرزا محمد باقر خوانساری» نیز درباره قطب راوندى نوشته است: «او والاتر و بزرگتر از اینهاست که درباره وى گفته‌اند. چنانکه بعد از آگاهى از برخى تألیفات او بخصوص «شرح ایات الاحکام» وی، تردیدى در این باره براى شما خوانندگان باقى نمى ماند.(8)

از آن پس جسم مطهرش با کتابها و نوشته هایش جاودانه شد و روزى که پس از هشت قرن تعمیرگران صحن مطهر حضرت معصومه (علیها السلام) با پیکر سالم و سیماى نورانیش رو به رو شدند چیزى جز این منزلت را براى او تصور نکردند که باید جسم مطهرش چون روح شاهد و ناظرش بر حوزه فقاهت اهل بیت (ع) تا قیام قیامت سالم بماند.

حضرت آیه الله مرعشى نجفى (ره) به پاس خدمات او، سنگ قبرى بلند و به یاد ماندنى را بر فرازش به یادگار نهاد تا زائران حرم فاطمه معصومه (علیها السلام) در ابتداى ورود و خروج از صحن مبارکش، چشمانشان به قبر این فرزانه بزرگ روشن شود.

با توجه به آنچه گذشت، باید اذعان نمود علما كه وارثان انبیا هستند، اگر علم و تعلیم آنان با عمل و تزكیه آنان آمیخته باشد، به طور وارث حقیقی انبیاء خواهند بود.

و بدین شکل  هر علمی مقدّمه عمل گردیده و هر عملی زمینه ظهور علم جدید را فراهم كند.

و به تدریج سالك تابع وحی، به جایی می رسدكه بسیاری از معارف را از راه شهود دل ادراك می كند، سپس با چشم و گوش ظاهری نقوش كلمات را نگریسته و اصوات آن را می شنود.


پی نوشت‏ها:

1.    محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، تهران، نشر اسلامیه، ج 2، ص 22

2.    سخنرانی مقام معظم رهبری در جمع علماء چهار محال و بختیاری ـ 15/7/71.

3.    سخنرانی مقام معظم رهبری در جمع روحانیون آزاده. 5/8/69

4.    دیدار با ابرار، محمد باقر پور امینی ، تهران؛ سازمان تبلیغات اسلامی شركت چاپ و نشر بینالملل

5.    میرزا محمد باقر خوانساری، روضات الجنات ، تهران، نشر اسلامیه، ج 4، ص 7.

6.    علامه امینی، الغدیر، تهران؛ کتابخانه بزرگ اسلامی، ج 5، ص 380.

7.    میرزا عبدالله افندی ، ریاض العلماء، قم؛ موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت (ع) ،ج 2، ص 419.

8.    میرزا محمد باقر خوانساری ، همان، ج 4، ص 7.

منابع:

قرآن کریم

الغدیر

تهیه و فراوری: فربود، گروه حوزه علمیه تبیان